QUAESTIO XI

Utrum in omni propositione, in qua non additur termino communi aliquod contrahens immediatum, distribuatur terminus communis pro quibuscumque ejus suppositis simpliciter

Quod non videtur, quia lunc majore existente, de inesse ut nunc, et minori de contingenti, esset syllogismus utilis, imo, ut videtur, regulatus ; quia pro quocumque supposito acciperetur medium in minori, virtute contingentiae, pro eodem distribuetur in majori. Consequens est falsum, et contra Aristotelem 1. Priorum.

Item, in hac acceptione, quod est, aut stat subjectum in illa pro omnibus per se suppositis, et tunc quaelibet de contingenti, et quaelibet de inesse, in qua imponitur, est impossibilis ; cum nullus actus possit idem contingenter inesse suppositis cujuscumque differentiae temporis. Aut tantum pro existentibus, et tunc cum in sua de inesse stet pro omnibus suis suppositis, per positum poterit universalis de contingenti esse vera ; et tamen sua de inesse impossibilis.

Item, majore existente de necessario, et minori de contingenti, esset syllogismus regulatus,quia quaecumque sumuntur sub in minori, pro illis fieret distributio in majore.

Item, ad hoc sunt omnes rationes, quae probant, quod terminus communis stet in aliqua propositione tantum pro suppositis unius differentiae temporis, qui non distribuitur nisi pro illis, pro quibus supponit.

Ad oppositum, sequitur, omnis homo currit : ergo Caesar currit, similiter sic, omnis homo curret : ergo Caesar curret, et ita quocumque supposito cujuslibet differentiae temporis ; ergo commune respectu cujuscumque praedicati distribuitur pro quibuscumque suppositis. Omnes hae consequentiae patent ; quia minores de praesenti, per quas illae consequentiae reducuntur In syllogismos, sunt necessariae : ut patet ex praedictis.

Item, univocum multis, signo sibi addito supponitur pro multis : sed terminus communis univocus est ad quaecumque supposita, ut patet ex dictis.

Item, pro omni eo fit distributio In universali, quod potest sumi sub, per dici de omni, hujusmodi sunt quaecumque supposita, ut praedictum est ; quia omnia sunt similiter supposita termini.

Ad duas primas quaestiones dicendum, quod terminus communis In quacumque propositione, sive de praesenti, sive de praeterito, sive de futuro, supponit pro quibuscumque suppositis, sive existentibus, sive non existentibus, sive quando non additur sibi Immediate determinatio aliqua contrahens ad supposita unius differentiae temporis.

Et juxta hoc consequenter est dicendum ad 3. q. quod terminus pro omnibus distribuitur In quacumque propositione, In qua absolute sumitur, quod patet ; quia quodcumque suppositum Infert suum commune, respectu cujuscumque praedicati, et Infertur ex suo communi distributo ; quia utrobique minor Intellecta, In qua scilicet commune praedicatur de suo supposito cum hoc verbo est, est necessaria ; ergo commune pro quocumque supposito supponit, et distribuitur. Causa autem praecipue est, quia commune quando non specificatur per aliquid Immediate additum, supponit absolute suum significatum ; ergo aequaliter pro omnibus, quae aequaliter se habent ad suum significatum. Hujusmodi sunt tam existentia, quam non existentia : ergo pro omnibus supponit aequaliter, et per consequens distribuitur, nec aliquod praedicatum Ipsum contrahit, ut ostensum est In opponendo, quia contrahens, et contractum, tendunt In Idem extremum ; et quia convenit Intelligere praedicatum, sumptum sub quacumque ratione, Inesse subjecto, pro suppositis cujuscumque differentiae temporis, vel pro omnibus simul ; ergo significare : ergo praedicatum nullam rationem supponendi tribuit subjecto.

Ad primam rationem primae quaestionis notandum, quod formae accidentalis, significatae in concreto, aliud est suppositum, aliud est subjectum ; quia commune est idem essentialiter suo supposito, sed non suo subjecto: licet ergo concedatur, terminum communem posse stare pro suppositis existentibus, et non existentibus, non tamen hoc conceditur de subjecto, quod aliquando habuit formam, et per consequens haec non est vera, Album est nigrum. Licet enim subjectum quod aliquando fuit album, nunc sit nigrum, non tamen suppositum albi, quod fuit aliquando album, est nigrum ; quia de isto supposito etiam quando non existit, praedicatur suum commune, cum hoc verbo est, et per consequens oppositum sui communis pro nullo tempore vere praedicatur de ipso. Per hoc patet ad aliud exemplum. Qui enim dicunt tales propositiones, in quibus subjiciuntur concreta, esse distinguendas secundum compositionem, et divisionem, non intelligunt quod significatum communis, vel ejus per se suppositum, possit accipi pro eodem tempore, vel pro diverso, cum praedicato ; sed hoc intelligunt de subjecto formae accidentalis, et ita haec falsa in sensu composito, Sedens potest ambulare, pro quocumque supposito per se supponat sedens, et similiter pro subjecto, cum intelligitur informari forma possessionis pro illo tempore, pro quo praedicatum sibi unitur.

Contra hoc, nigrum, et album, quod fuit, loquendo de supposito praeterito albi, possunt dici de eodem subjecto : ergo unum de altero potest praedicari. Antecedens patet, quia verum est dicere de illo quod est album quod fuit, et quod est nigrum. Primum patet, quia sequitur, si fuit album, ergo est album quod fuit.

Ad illud dici potest, quod album quod fuit, loquendo de per se supposito albi, non dicitur nunc de illo quod heri fuit album, sed dicitur de eo pro praeterito, et ex altera de praeterito, et ex altera de praesenti, non sequitur conclusio de praesenti ; ergo non sequitur haec, quod album praeteritum sit nigrum.

Ad probationem negatur haec consequentia, Non fuit album ; ergo hoc est album quod fuit. Non enim sequitur, si suppositum albi dicatur de subjecto cum fuit, quod dicatur de eo cum est ; Illud enim praeteritum suppositum non est existens, subjectum est existens : non existens autem non potest praedicari de existente. Si etiam arguitur, Quod fuit album est nigrum, ergo album est nigrum : antecedens est distinguendum, quia aut ly quod, refert subjectum albi, et tunc consequentia non valet, quia album non stat pro subjecto praeterito, sed magis est figura dictionis, commutando quid I n quale ; aut si ly quod, referat suppositum albi, tunc consequentia bona est, antecedens autem falsum.

Contra, saltem videtur quod hic non praedicetur contrarium de contrario, quod fuit album, est nigrum, quia album quod fuit,) et nigrum quod est, non contrariatur, nec pari ratione unquam possibile erit praedicari contrarium de contrario.

Ad hoc dicitur, quod album quod fuit, loquendo de per se supposito albi, Inquantum Includit de per se formam sui communis, contrariatur nigro, et sub Illa ratione supponitur per suum commune, et tanta est Ibi contrarietas, quanta Inter album quod est, et nigrum. Similiter adillam,5e-dens ambulat, patet quod non est vera, quia suppositum praeteritum, vel futurum sessionis nunquam est ambulans : qui autem ponit talem propositionem, Sedens potest ambulare, esse distinguendam secundum compositionem, et divisionem, non ponit hoc a parte suppositi,sed subjecti: pro quocumque enim supposito sumantur extrema, est sensus compositus et falsus, quia suppositum cujuscumque temporis ex una parte non potest uniri cuicumque supposito ex alia parte.

Ad secundam potest dici, quod aequaliter et indifferenter stat praedicatum in propositione, sicut et subjectum, quia consimilis ratio probat utrumque; convenit enim intelligere praedicatum pro quibuscumque suppositis, sive omnibus, sive aliquibus, et attribuitur subjecto, pro quibuscumque suppositis subjecti, sive omnibus, sive pluribus, et hoc mediante quacumque compositione ; ergo convenit significare: ergo quaecumque compositio nullam determinationem ponit pro suppositis circa extrema, nec circa praedicatum, nec circa subjectum, cum praedicatur oppositum de opposito.

Dicendum ad primam probationem, quod res verbi, posito quod esset pars praedicati, quando est praedicat tertium adjacens, adhuc illa non specificat illud quod subsequitur ipsum, sed e converso, ut hic, Omnis homo est animal ; si ens sit pars praedicati, illud non specificat animal ad standum pro existentibus tantum: sed animal specificat illud ; quia quando est praedicat tertium adjacens, adhuc praedicat quod in alio est ; nunc autem ens specificatum per animal, ita est indifferens ad supposita, sicut animal : vel forte (ut videtur post) res verbi non est pars praedicati.

Ad secundam probationem, concesso quod nunquam ab esse praedicato tertio, sequatur esse praedicatum secundo, saltem quando in antecedente specificatur esse per terminum nominalem: non sequitur ex hoc, quod frustra determinet Aristoteles in 2. Periherm. capit. 2. a quibus conjunctis tenet consequentia ad divisa, et a quibus non: quia in aliis conjunctis ab esse quandoque sequitur divisim: ut, Iste est homo currens : ergo iste est homo ; in aliis vero non, ut, Iste estbonus citharaedus, ergo est bonus ; et illud est magis ibi ad propositum Aristoteles quam de esse, dicitur enim ibi in littera: Quare in quantiscumque praedicatis neque contrarietas aliqua,aut nulla oppositio inest, si definitiones pro nominibus reddantur, et secundum se praedicantur et non secundum accidens, id est, non secundum aliquod extraneum suae rationi propriae. In his etiam simpliciter verum est dicere, ubi nulla fit mentio specialis de esse, et specificatur magis de aliis praedicatis compositis.

Ad tertium concedendum est, quod extrema Intelliguntur pro eodem tempore, pro quo compositio: sed ex hoc non sequitur, quod tantum pro suppositis unius temporis.

Ad quartum similiter potest concedi, quod forma est principium Intelligendi extrema, quoad aliquem modum circa extrema, sed non de reali acceptione pro suppositis ; quia Impossibile est Intelligere terminum, pro quibuscumque suppositis, sub ratione praesentialitatis,vel praeteritionis: et hoc est quod solet dici, quod concedenda est restrictio modalis, et non realis. Ad primum argumentum In oppositum dicitur, quod positum est Impossibile, scilicet nullum hominem esse. Vel aliter quod si subjectum habeat aliqua supposita existentia, tantum stat pro Illis ; si nullum, tunc stat pro non existentibus, et tunc haec est vera, Aliquis homo non est, nec est sensus, aliquis homo qui est, non est.

Contra primam responsionem, Illud positum si sit Impossibile, non est Impossibile Includens incomposihilia , quia potest concipi sine repugnantia Intellectuum: ergo propter Illud positum non sequitur, contradictoria esse simul falsa, quia Impossibilius non sequitur ex minus Impossibili, nec minus Impossibile ex falso contingente. Ex eo enim quod potest concipi, non sequitur Illud quod non potest concipi sine repugnantia Intellectuum ; ergo contradictoria esse simul falsa, sequitur ex alio, scilicet quod subjectum ponitur stare tantum pro existentibus.

Item, arguatur Idem de singulari, quod possibile est non esse.

Contra secundam responsionem, si homine non existente, sit haec vera, Homo non est, et stet homo pro non existente, tunc haec consequentia est bona, Homo qui non est, non est, ergo homo non est; quia commune Infertur respectu praedicati ex Illo supposito,pro quo supponit respectu praedicati; ergo eadem consequentia tenebit homine existente,quia idem erit intellectus Antecedentis, et Consequentis: nec intellectus propositionis mutabitur, propter mutationem rei in existentia: et tunc non mutatur eadem oratio a veritate in falsitatem, et e converso, quod est contra Aristotelem in praedicamentis cap. de Substantia.

Ad quintam rationem in contrarium respondetur, quod prima probatio tantum probat subjectum non restringi per aliquid circa compositionem, quia distant; sed non probat quin praedicatum restringatur, quia compositio cadit in idem extremum cum ipso.

Ad secundam probationem dicitur, quod contingit significare praedicatum inesse subjecto, pro omnibus suppositis cujuscumque temporis, per compositionem de praesenti, praeterito, et futuro, sic, Omnis homo qui est, vel fuit, vel erit, est albus, et sic intelligendo in subjecto totum disjunctum distribuitur, et ita per circumlocutionem dicitur in aliis conceptum esse exprimendum, quando non potest per terminum absolute. Contra,contingit intelligere praedicatum, istud inesse ejus subjecto, pro ejus per se suppositis quibuscumque, inquantum participant formam communis, extra quorum rationem, ut sic intelliguntur, est tempus, et disjunctio, et quodlibet praeter intellectum sui communis ; ergo et significare ; sed haec non significatur per talem circumlocutionem, plus enim significatur in tali disjunctione et a parte temporum, quam intelligebatur.

Item, in tali propositione manet compositio de praesenti, sicut in alia; si ergo compositio de praesenti semper restringat extrema ad suppositionem pro praesentibus, adhuc hoc totum , Homo qui est, etc, sumetur tantum pro praesentibus, et erit sensus, omnis homo qui est, fuit, vel erit, est albus; nugatio est, et erit processus in infinitum. Prima consequentia patet, quia aequaliter subjectum est indifferens ad est, vel fuit, vel erit, et aequaliter compositio de praesenti.

AD ALIAM quaestionem dicendum consequenter, quod terminus communis in omni propositione, quando non additur aliquod contrahens immediatum, distribuitur pro quibuscumque per se suppositis ; quare quodlibet potest sumi sub per dici de omni, et quodlibet sequitur ad distributum propter rationes praefatas, et sequitur ex solutione quaestionis praecedentis : signum enim additum termino, denotat ipsum sumi universaliter pro omnibus, quibus est commune, ut supponit in indefinita.

Ad primum argumentum in contrarium dico, quod syllogismus est inutilis, quando major est de inesse, ut nunc ; quia tunc pro aliquo tempore unitur medium minori extremitati in minori, quam pro quo major est vera. Minor enim de contingenti potest accipi vera pro futuro, pro quo non oportet majorem esse veram, cum sufficiat eam esse veram pro uno tempore. Sed quando major est de inesse simpliciter, pro quocumque tempore sit minor vera, pro eodem est major vera, quia est semper vera: ideo necesse est extrema uniri in medio pro eodem tempore, non autem quando major est vera de inesse, ut nunc, et non est defectus propter variationem suppositorum, pro quibus sumitur medium in majori, et minori.

Ad secundum potest dici,quod nullum per se suppositum contingenter comparatur ad illud, cujus est per se suppositum, sed necessarium ; ergo in hac acceptione, quod est 3, sumitur subjectum pro omnibus per se suppositis, inquantum per se supposita.

Cum dicitur, ergo omnis universalis de contingenti in illa acceptione est falsa, et omnis de inesse ei correspondens est impossibilis. Vel hoc potest concedi, nec propter haec deficit aliquid de arte syllogizandi, quia syllogismus non dependet ex veritate, vel possibilitate propositionum, sed ex necessaria habitudine praemissarum ad conclusionem. Vel aliter potest dici, quod licet praeleritis,in quantum praeterita sunt, impossibile sit aliquid contingenter inesse, quia respectu praeteriti non est potentia,

tamen quibuscumque suppositis communis, inquantum participant formam communis, non est impossibile aliquid contingenter inesse ; quia extranea est eis praeteritio, et caeterae differentiae temporis, inquantum sunt per se supposita communis: in alia autem acceptione, scilicet, quod contingit esse B, non sumitur pro aliis realiter, cum in illa quod est B, sumatur pro omnibus ; sed in illa, quod contingit esse B, sumitur pro aliquibus sub alia ratione. Quae enim per se sumpta necessario comparantur ad commune, secundum existentiam sumptam contingenter comparantur ad idem, quia existentia accidit per se supposito: et secundum illam rationem forte sumitur pro aliquibus suppositis in hac acceptione, quod contingit esse B.

Non mirum est autem illud, quod absolute sumptum est per se suppositum communis, si sumatur sub ratione alicujus, quod est ei extraneum, inquantum est suppositum, esse per accidens, et contingenter sub communi: ut, Iste homo est per se suppositum hominis necessarium, Iste homo albus, est contingens suppositum, ita autem accidit existere per se supposito hominis, sicut album. Hanc autem acceptionem, quod est, ponenda est habere propositionem ex ratione termini in se, qui de se accipitur pro omnibus per se suppositis, sicut sumitur in illa acceptione: aliam autem acceptionem quod contingit esse, in qua sumitur pro eisdem, tamen sub alia ratione, habet propositio ex modo contingentiae, qui modus, licet non possit conferre termino acceptionem pro suppositis aliquibus determinatis, tamen potest conferre ei acceptionem pro illis, pro quibus staret secundum se sumptum: tamen sub alia ratione, quia omnis compositio potest derelinquere modum intelligendi circa extrema, licet non realem arctationem ad supposita. Sic ponendo potest concedi, quod istae acceptiones sunt antecedentes ad propositionem de contingenti, et de inesse, et disjunctive se habent ad universalem, sicut ad indefinitam. Licet enim unico actu distribuatur terminus pro omnibus per se suppositis, tamen non distribuitur unico actu pro omnibus, inquantum sumuntur sub extranea ratione.

Contra hoc. in ista acceptione, quod est B, est contingentia circa compositionem, quae derelinquit modum intelligendi consimilem, circa extrema; ergo si in illa acceptione, scilicet quod contingit, non sit nisi modus intelligendi talis circa extrema, sequitur, quod non est differentia inter acceptiones, quia in utraque sumitur terminus pro omnibus per se suppositis, tamen sub ratione intelligendae contingentiae.

Item, modus contingentiae non potest derelinquere circa subjectum acceptionem pro subjecti suppositis sumptis sub extranea ratione. Tum quia tunc pro eisdem sub ratione, sumeretur in illa acceptione, quod est D, cum in illa sit contingentia circa compositionem. Tum quia modus compositionis poneret determinationem realem circa extrema ; nam supposita per se non sunt per accidens supposita, nisi intelligantur sub aliqua determinatione reali superaddita ; compositio autem nihil reale innovat circa extrema, ut praedictum est.

Ideo potest dici, quod haec acceptio, omne quod est, in qua stat terminus pro quibuscumque suppositis per se, quamvis talis ratio sit circa ipsa, quod etiam intelligantur esse praesentia compositioni, ut ex virtute sermonis, in propositione de contingenti aliter non esse, quod contingit esse, nec ex significatione, nec ut accidens, sed tantum ex praefixione nostra; ideo dicitur acceptio, hoc est, contingit accipere intellectum propositionis sub tali determinatione. Sic autem potest dici aequaliter acceptio cujuscumque propositionis, nisi quod hic conformior est modo compositionis, quam in aliis propositionibus, tamen sumpta propositione in isto intellectu, tenet formaliter syllogismus.

Ad tertium principale potest dici, quod ad perfectionem syllogismi non sufficit illud, sumi sub, in minori, pro quo fit distributio in majori, sed oportet sub illa ralione illud sumi sub, sub qua fil pro eo distributio : sic iste syllogismus non est perfectus, Omnis homo necessario est animal, iste homo albus est homo ;ergo, etc. quamvis pro illo homine fiat distributio in majore : sed hoc est, quia pro ipso fit distributio inquantum participat formam hominis, et sumitur sub ratione albi ; ita in proposito, si suppositum, quod est per se, sit idem cum eo quod est contingens, pro eo inquantum est per se suppositum, fit distributio in majore de necessario, et non sumitur sub, sic in minori de contingenti, sed sub extranea ratione.

Vel potest dici, quod suppositum contingens non est per se suppositum,quia quodlibet per se suppositum, necessario comparatur ad commune.

De omnibus quaestionibus sequentibus super lib. 1. Perihermenias dictum est alibi.