QUAESTIO II

Utrum Nomem significet rem, vel speciem

in anima Arist. hic cap. 1. et lib. de sensu et sensib. c. 1. et 4. Met. cap. 7. Averroes in Prooem. hujus. D. Thom. 1. p. a. 13. art. 1 et q. 8 . de Potent. art. 1. in corpore, hic lect. 2. Boet. in Prooem. 2. edit. hujus, Albert. Mag. tract. 2. c. i. Alb. Parvus g. unic. Prooem. Occam in Prooem. hujus. Ant. Andr. hic c.1. Joan, a Magist. q. 1. hujus dub. 1. Gabr in 1. dist. 22. q. unic. art. 3. Flandria 4. Met. q. 7. art. 4 Bruxellis hic q. 1. art. 1. Conimb. hic c. 1. q. 3. art. 1. 2. 3. ei 4. Ruvius ibid. q. unic. Doctor q. 1. 2. operis Periherm. et in i. dist. 27. q. 3.

Hic praemittit Aristoteles brevem tractatum de vocibus significativis, ideo potest quaeri utrum Nomen significet rem, vel speciem in anima, et intelligitur quaestio non de nominibus impositis ad significandum similitudines, vel species, sed de quocumque alio nomine cuicumque imposito, ut de isto nomine. homo, animal, et hujusmodi, utrum homo significet naturam humanam, vel speciem. Dico autem speciem intelligibilium similitudinem intelligibilem, quae est in intellectu ut in subjecto ; sicut species sensibilis est similitudo rei sensibilis, quae est in sensu ut in subjecto. Quod speciem significet, videtur hic in littera : dicit enim Aristoteles, Ea quae sunt in voce, sunt notae, id est, signa passionum in anima: illae passiones non sunt res,quia res non sunt in anima.

Item, parum post, dicitur, Passiones animae sunt omnibus eaedem : quarum primarum hae voces sunt notae, et res etiam sunt eaedem, quarum et hae passiones sunt similitudines. Haec littera manifeste exponit quid intelligat per passionem, quia similitudinem ; et eam dicit significari primo per vocem, quia est similitudo rei, et res non est similitudo sui ipsius ; ergo, etc.

Item, tantum veritas, et falsitas sunt in sermone, ut in signo ; ergo enuntiatio prolata illud significat, in quo est veritas, et falsitas, illud est compositio intellectus, ut dicit Aristoteles cito post in littera ; ergo enuntiatio composita, significat illud quod est in intellectu composito tantum: ergo et partes enuntiationis significant tantum ea, quae sunt in intellectu simplici, cujusmodi est species.

Item, manifeste dicit Boetius frequenter in Commento hoc, quod voces significant similitudines, et dicit hanc esse Aristotelis opinionem.

Item, Priscianus dicit, quod omnis pars orationis significat mentis conceptum, sed iste conceptus non est res, sed similitudo, ut videtur ; ergo, etc.

Item, tantum illud significatur, quod primo intelligitur, hoc non est res ; ergo, etc. Probatio minoris, Omne intelligibile est in intellectu, res autem non est hujusmodi, quia lapis non est in anima, sed species lapidis, 3. de Anima, context. 38. ergo, etc. Probatio majoris, quia ex 3. de Anima, context. 5. ex intellectu, et intelligibili fit verius unum, quam ex materia, et forma ; ergo, etc.

Item, nihil intelligitur nisi per speciem ; ergo nihil significatur per aliquam vocem nisi per speciem ; ergo species magis significatur, quia omne propter quod, et illud magis.

Ad oppositum inferius 1. Poster. in fine capituli de Verbo, context. 6. dicit Aristoteles, quod Verbum significat aliquid,constituit enim intellectum, qui dicit, ex quo sequitur, quod significare est alicujus intellectum constituere: illud ergo significatur, cujus intellectus per vocem constituitur ; sed prolata voce, non constituitur intellectus speciei, sed rei, ut patet in quocumque audiente vocem significativam.

Item, in primo Elenchorum dicit Aristoteles, quod pro rebus utimur nominibus, quia non possumus ferre res ad disputandum, sed species intelligibiles possumus nobiscum ferre ; ergo illarum non sunt voces notae, sed rerum. Item, ibidem paulo post, quia res sunt infinitae, nomina autem finita, ideo necesse est unum nomen, et unam orationem plures res significare.

Item, Aristoteles 4. Met. cont. 28. dicit quod ratio, quam significat nomen, est definitio : sed definitio indicat veram essentiam rei ; ergo illa essentia per nomen significatur. Quod autem species non significetur patet. Tum, quia tunc omne nomen significaret accidens, quia illa species est in anima, ut in subjecto, sicut species visibilis in oculo. Tum, quia omnis propositio affirmativa esset falsa, in qua subjectum, et praedicatum cognoscuntur ab intellectu per diversas species, ut illa, Homo est animal, cum alia sit species hominis,per quam intelligitur, et alia animalis, et manifeste omnes propositiones essent falsae, in quibus enunciatur actus realis, de aliquo subjecto, cujusmodi sunt, homo currit, etc. cum haec non insint speciei. Haec etiam propositio

Aristotelis in 3. de Anima, context. 38. Lapis non est in anima, sed species lapidis, includit contradictionem, primo removet esse in anima a specie lapidis, quae significatur per hoc nomen lapidis, per primam partem propositionis, lapis non est in anima : per secundam partem illud praedicatum eidem subjecto attribueretur. Tum, quia omnis propositio esset vera, in qua praedicatur esse secundum adjacens,ut haec Socrates est, vel Antichristus est, quia species cujuscumque subjecti, de qua enunciamus esse, est. Tum, quia nullus syllogismus esset perfectus, quia si per terminum medium significetur species in anima, sive sumatur res, sive species, non erit illud sumptum sub suppositum medii. Tum, quia nihil significatur, nisi quod intelligitur ; species intelligibilis non intelligitur, quod ostenditur. Primo per simile, quia species visibilis non videtur.Secundo, quia est id, quo intelligibile intelligitur, sed in omnibus circa primum differunt, quo est, et quod est, per Boetium, lib. de Tri. Tertio, quia si species intelligitur, intelligitur per aliam speciem, intellectus enim cum sit virtus passiva, nihil cognoscit, nisi sit in actu per speciem sui objecti.

Ad quaestionem dicitur, quod species intelligibilis immediate significatur per vocem, sed illa dupliciter consideratur, aut inquantum est quid in se accidens, scilicet informams animam; aut inquantum repraesentat rem. Primo modo, non significatur per vocem propter rationes ad oppositum, sed secundo modo,cum enim omne signum inquantum signum, sit signum signati, sequitur, quod vox significans similitudinem inquantum signum rei, significat ipsam rem ; sed mediate, quia scilicet immediate significat id quod est signum rei, inquantum est signum.

Contra, nulla ratio substantialis est eadem substantiae, et accidenti, cum nec etiam habeant idem Genus generalissimum sed res est substantia, similitudo illius est accidens ; ergo si haec significentur per quodlibet nomen, istis duobus erit solum nomen commune ; ergo et ratio substantiae est diversa Tergo omne nomen est aequivocum.

Confirmatur ratio per Aristotelem in principio Praedicamentorum, ubi exemplificat de aequivocis : ut animal, homo, et quod pingitur: intelligens per hoc, quod si aliquod nomen significet rem, et similitudinem ejus, esset aequivocum.

Ad istud dicitur, quod aequivocum cum diversis actibus significandi significat multa : sed vox significat rem et similitudinem eodem actu ; quia eodem actu est aliquid signum signi, et signati. Per hoc ad confirmationem Aristotelis intelligitur, si diversis actibus significandi significaretur utrumque, et diversa impositione. Haec etiam patent in simili: quia non omnis dictio scripta est aequivoca, et tamen secundum Aristotelem illa significat dictionem in voce, et cum hoc rem : ideo non est aequivocatio, quia primum signatum, inquantum est signatum, est signum signati.

Ad rationes principales contra hanc positionem, conceduntur omnes, quae probant rem significari. Ad probationes autem,quae probant speciem non significari.Ad primam respondetur, quod non est inconveniens omne nomen significare accidens ; sed immediate, vel in mente, non inquantum est quid in se, sed inquantum est signum rei: et ita voces aliquae significant substantiam, ut ultimum significatum, et illae dicuntur absolute significare substantiam. Aliquid enim potest significare simpliciter, licet non immediate,ut patet de dictionibus scriptis, aliqua illarum dicitur significare simpliciter substantiam, licet omnia illa immediate significent vocem per Aristotelem in littera.

Ad secundam probationem, intelligendum quod veritas, et falsitas non sunt in signo, nisi per signatum : veritas enim signi est conformitas ejus cum signato, et falsitas difformitas : compositio ergo specierum ad invicem, ut illae sunt signa rerum,non est judicanda vera, vel falsa, nisi a signatis, id est, a rebus. Omnis ergo veritas cujuscumque propositionis referenda est ad res; quia illae sunt ultimo significatae, et non sunt signa aliquorum aliorum Hoc patet in exemplo : haec propositio. Homo est animal, scripta, non dicitur falsa, licet haec vox, homo, non sit haec vox animal, et hoc, quia litterae non significant voces, ut sunt aliquid in se, sed ut sunt signa aliorum : et ita in omnibus his semper oportet recurrere ad ultimum significatum.

Per hoc patet ad omnes probationes de veritate et falsitate compositionum, et quia veritas non est indicanda nisi penes ultima significata, quae scilicet sunt res.

Si arguatur contra hoc, hic homo est animal, prima significata notantur esse eadem, quia vox ponit in oratione suum primum significatum : ergo notatur haec species esse eadem cum illa, et illae non sunt eaedem ; ergo propositio pro primo ejus significato est falsa. Concesso, quod.species uniantur inquantum sunt signa rerum, et quod non sunt eaedem, non sequitur propositionem esse falsam ; quia circa signum, inquantum signum, non est nata esse veritas, vel falsitas,nisi referendo designatum: sed alia, qualis debeat dici illa compositio, magis debet dici vera, quia positio signatorum est vera.

Contra, haec species, inquantum similitudo rei,non est illa species, inquantum est similitudo rei,et tamen notantur esse eadem per hoc verbum est, per textum. Igitur per omnem affirmativam notantur primo esse eadem, quae non sunt eadem, et omnis propositio, quoad primam compositionem, dicitur vera, vel falsa esse ; cum illa sit simpliciter compositio, et non est vera, quia non est ita, sicut illa compositio significat; ergo est falsa.

Quamvis haec ratio sit difficilis ad solvendum,non tamen concludit necessarium, quia in aliis ubi est eadem forma arguendi non est difficile, quia in hac oratione scripta, Homo est animal, primo uniuntur voces, quia illae primo significantur, sed non propter hoc est illa oratio scripta falsa. Videtur ergo dicendum ad istud, quod quantumcumque per idem multa significentur, quorum unum significatur, inquantum est signum alterius, si illud componatur in oratione cum alio, non est compositio signorum sed signatorum ultimorum, quae non sunt signa; et per orationem prolatam non significatur compositio specierum, sed rerum, sicut nec per enuntiationem scriptam significatur compositio vocum, sed rerum.

Ad probationem de Syllogismo dici potest, quod supposita accipienda sunt in Syllogismo perfecto sub medio, quoad ultimum significatum ejus, et sic res ut consideratur a ratione, est suppositum rei.

Ad ultimam probationem dicitur, quod species intelligitur, licet non primo, sed per reflectionem, et quia impositio est ad placitum, potest vox imponi ad significandum illud immediate intellectum per reflexionem, sicut et illud primo intellectum.

Ad probationes probantes speciem intelligibilem non intelligi. Ad primam negatur similitudo. Sensus enim cum sit virtus materialis,non potest se reflectere supra suum actum, neque super id quo cognoscit suum objectum ; et ideo species sensibilis non sentitur ; sed intellectus, propter sui immaterialitatem potest se reflectere supra suum actum, et supra speciem, qua cognoscit suum objectum, et etiam supra seipsum, et ita omnia alia a suo primo objecto potest cognoscere per reflexionem.

Ad aliam probationem, concedo speciem aliud esse ab illo, quod cognoscitur per illam, id est, a primo objecto, quia illius est species,sed cum hoc stat, ipsam speciem esse aliquod intelligibile aliud a primo objecto.

Ad tertium dico,quod species non cognoscitur per aliam speciem,quia solum illud, quod primo cognoscitur ab intellectu, scilicet primum objectum intellectus, quod est quod quid est rei materialis,cognoscilur per speciem in intellectu,omnia alia cognita per reflexionem, et per discursum cognoscuntur sine propria specie.

Ad partem oppositam quaestionis aliter dicitur, quod res primo significatur, non tamen secundum quod existit, quia nec sic per se intelligitur, sed secundum quod per se percipitur ab intellectu, hoc est,ipsa essentia rei, quae significatur per definitionem, quae est primum objectum intellectus, ut vult auctoritas 4. Met. cont. 28. prius adducta, nec tamen hoc totum compositum significat, quod est res, ut intelligitur, quia illud est ens per accidens, et omnia nomina, quae significant res alicujus generis, significant ens per se, solum enim ens per se est in genere.

Ad omnes auctoritates in contrarium dicitur, quod per speciem, vel passionem,vel conceptum, vel quodcumque aliud in aliis auctoritatibus significatur res, ut intelligitur, ad denotandum quod res, ut existit, non significatur.

Si autem aliquis dicat aliquid manifestius pro hac littera Aristolelis,negatur,quia in hoc non exponitur Aristoteles.

Ad aliud de compositione, et divisione intellectus, dico, quod compositio est illarum rerum, non tamen ut existentium,sed ut intelliguntur, et ideo dicitur veritas, et falsitas, circa compositionem,et divisionem intellectus, quia illa compositio ab intellectu causatur, et est in intellectu, ut cognitum in cognoscente, non autem ut accidens in subjecto, et ita concedo de partibus compositionis, quod sunt in intellectu simplici, ut cognitum est in cognoscente, et in illo modo sunt res in intellectu, non species solae.

Ad aliud dico, quod res intelligitur primo, et non species, nisi per reflexione Ad illam probationem de intellectu, et intelligibili, dictum est, quomodo debet intelligi super Librum Porphyrii.

Ad aliud potest negari ista consequentia, nihil intelligitur, nisi per speciem ; ergo nihil significatur, nisi per speciem, si ly per, utrobique sumatur causaliter, quia intelligere, et significare non ordinantur ad invicem,sicul causa necessaria, et effectus : sed significare praesupponit intelligere, sicut illud sine quo non. Quod autem est causa sic praesuppositi,non oportet quod sit causa sic praesupponetis, sed tantum praesupponitur ei, sicut illud cujus est causa, sic species praesupponitur significationi.

Concessa autem propositione, quod nihil significatur, nisi per speciem, sive ly per, sumatur causaliter, sive praesuppositive, non sequitur ulterius, speciem significari ; quia illa propositio, propter quod, etc. intelligitur de causa efficiente, et univoca per se, et essentiali, et totali, cujusmodi non est species respectu significationis. Istarum viarum eligatur, quae videtur probabilior.

Pro prima, et contra secundam, est praecipue secunda auctoritas hic in littera, et argumenta de veritate, et falsitate propositionis. Pro secunda, et contra primam praecipue est ista ratio, quia res primo intelligitur et tempore, et natura, quam intelligatur species per reflexionem ; ergo in illo priori potest intellectus ei nomen imponere, quod nomen tantum rem significat ; ergo non est necesse omne nomen significare speciem.

Contra utrumque, magis tamen contra primam, est vis de nominibus impositis ad significandum singularia. Licet enim posset salvari secundum viam secundam, quia scilicet singularia aliquo modo intelliguntur, licet non primo ; non tamen posset salvari secundum primam viam, quia illa nullo modo faciuntspeciem in intellectu ; ergo nomina eis imposita nullo modo significant species intelligibiles in mente.

Consimiliter convenit arguere de nominibus impositis ad significandum figmenta, quia tam illa, quam singularia, licet faciant species in virtute imaginativa, non tamen in intellectu, quia tantum natus est recipere speciem sui objecti, quod est quod quid est rei materialis: aliorum autem non, cum una potentia non sit receptiva, nisi formarum ejusdem generis.

Contra secundam viam est, quod omnis propositio esset falsa, ubi subjecto aliquis actus realis denotatur in esse, quia si nomen significet rem ut intelligitur : tunc tale praedicatum attribueretur ei, ut intelligitur, et sic ei non inest ; ergo, etc. Quod non insit ei, sic probo, quia ei ut intelligitur, insunt praedicata intentionalia, et medium comparatum ad praedicata intentionalia, et realia sumitur sub extraneis rationibus, quia sic sumendo medium in Syllogismo, si concludatur aliqua conclusio, fit fallacia Accidentis. Prima via videtur probabilior, secundum auctoritates. Secunda secundum rationes.