Articulus 3

Utrum in deo sint ideae omnium quae cognoscit.

Argumentum 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod non omnium quae cognoscit deus, ideae in ipso sint. Mala enim cognoscit deus. Sed mali idea in ipso esse non potest, cum idea imitationem importet.

Unumquodque autem per hoc malum est quod ab imitatione dei recedit. Ergo non omnium rerum ideae sunt in deo, cum plures malae sint.

Argumentum 2

Praeterea, idea nominat formam; dicitur enim ab eidos, quod est forma. Sed materiae primae non est aliqua forma, sicut nec primus actus, qui est deus, habet aliquam materiam; alias neutrum esset primum. Ergo non omnium est idea in deo.

Argumentum 3

Praeterea, deus non tantum cognoscit universalia, sed etiam particularia. Sed particularium inquantum hujusmodi, non videtur esse idea, cum omnia singularia unius speciei in forma conveniant.

Ergo non omnium cognitorum a deo est idea.

Argumentum 4

Praeterea, idea non est nisi alicujus quod eam per imitationem participat. Sed accidentia cum non sint per se subsistentia, nihil participant; sed ipsa sunt participationes quaedam. Ergo cum accidentia sint cognita a deo sicut substantiae, videtur quod non omnium cognitorum a deo sit idea.

Sed Contra 1

Sed contra, omnis cognitio est per speciem aliquam cogniti in cognoscente. Sed species rerum in deo existentes, ideae dicuntur. Ergo omnium cognitorum a deo idea in ipso est.

Corpus

Respondeo dicendum, quod, sicut ex auctoritate dionysii inducta patet, idea dicitur similitudo vel ratio rei in deo existens, secundum quod est productiva ipsius rei et determinativa; et ideo unumquodque, secundum quod se habet ad hoc quod a deo producatur, ita se habet ad hoc quod ipsius idea sit in eo. Omne autem quod ab aliquo per se agente producitur, oportet quod secundum hoc quod ab ipso effectu est, ipsum imitetur; quia, ut probat philosophus, simile agit sibi simile, tam in his quae agunt per voluntatem quam in his quae agunt per necessitatem. Unde secundum id quod aliquid a deo producitur, secundum hoc similitudinem in ipso habet, et secundum hoc est idea ipsius in deo, et secundum hoc a deo cognoscitur; et ideo cum omnis res a deo producatur, oportet omnium rerum ideas in ipso esse.

Ad 1

Ad primum ergo dicendum, quod malum, inquantum malum, nihil est, cum sit privatio quaedam, sicut caecitas; et ideo rei malae idea quidem in deo est, non inquantum mala est, sed inquantum res est; et ipsum malum per oppositum bonum cognoscitur a deo, a quo res privationi subjecta deficit.

Ad 2

Ad secundum dicendum, quod cum materia prima a deo sit, oportet ideam ejus aliqualiter in deo esse; et sicut attribuitur sibi esse, ita attribuitur sibi idea in deo: quia omne esse, inquantum perfectum est, exemplariter ductum est ab esse divino. Esse autem perfectum, materiae non convenit in se, sed solum secundum quod est in composito; in se vero habet esse imperfectum secundum ultimum gradum essendi, qui est esse in potentia; et ideo perfectam rationem ideae non habet nisi secundum quod est in composito, quia sic sibi a deo esse perfectum confertur; in se vero considerata, habet in deo imperfectam rationem ideae; hoc est dictu, quia essentia divina est imitabilis a composito secundum esse perfectum, a materia secundum esse imperfectum, sed a privatione nullo modo. Et ideo compositum, secundum rationem suae formae, habet perfecte ideam in deo, materia vero imperfecte, sed privatio nullo modo.

Ad 3

Ad tertium dicendum, quod particularia habent proprias ideas in deo; unde alia est ratio Petri et martini in deo, sicut alia ratio hominis et equi.

Sed tamen diversitas hominis et equi est secundum formam, cui perfecte respondet idea: sed distinctio singularium unius speciei essentialis, est secundum materiam, quae non perfecte habet ideam; et ideo perfectior est distinctio rationum respondentium diversis speciebus quam diversis individuis; ita tamen quod imperfectio referatur ad res imitantes, et non ad essentiam divinam quam imitantur.

Ad 4

Ad quartum dicendum, quod accidentia etiam perfectum esse non habent; unde deficiunt a perfectione ideae: propter quod etiam Plato non posuit ideas accidentium, sed substantiarum tantum, ut 1 metaph. Dicitur. Tamen secundum quod esse habent per imitationem divinae essentiae, sic essentia divina est eorum idea.

Et sic patent omnia objecta, et etiam dicta in littera.