Articulus 2

Utrum trinitas sit nomen essentiale.

Argumentum 1

Ad secundum sic proceditur. Videtur quod trinitas sit nomen essentiale. Quidquid enim ad aliud non refertur, est essentiale. Sed trinitas, secundum nomen suum, est hujusmodi. Ergo etc..

Argumentum 2

Praeterea, quidquid praedicatur de singulis personis et de omnibus simul singulariter et non pluraliter, est essentiale. Sed hoc nomen trinitas videtur hujusmodi esse: quia trinitas dicitur quasi trium unitas, et illa unitas significat divinam essentiam.

Unde cum possit dici, pater est essentia, et unitas essentiae, potest dici quod est unitas trium, et ita quod est trinitas, et similiter filius et spiritus sanctus: et hi tres sunt una trinitas et non plures trinitates. Ergo videtur quod sit essentiale.

Argumentum 3

Si dicas quod non, quia est collectivum personarum.

Contra, secundum bernardum, inter omnes unitates arcem tenet unitas trinitatis. Sed inter omnes unitates est minor illa quam importat nomen collectivum. Ergo videtur quod non sit collectivum, et ita nullo modo significat relationem.

Sed Contra 1

Contra est quod dicit boetius, quod ipsum nomen trinitatis ad relationem pertinet. Ergo non est essentiale.

Corpus

Respondeo dicendum, quod in nomine trinitatis importatur unitas et numerus quidam; sed unitas in divinis dicitur dupliciter: scilicet unitas essentialis, et unitas personalis. Unde quidam dicunt quod nomen trinitatis importat unitatem personalem; et secundum eos sic exponitur trinitas quasi ter unitas, quia sunt ibi tres unitates personales; et secundum hoc absolute relationem significat. Alii dicunt, quod unitas importata, est unitas essentialis; et sic isti exponunt, trinitas, idest, trium unitas; sicut etiam Isidorus in littera exponit. Unde et hoc videtur convenientius esse cum nos a trinitate nominemus deum trinum; et non potest dici ter unus: quia cum dicitur deus unus significatur unitas essentialis; et secundum hoc trinitas significat utrumque, scilicet unitatem essentiae, et distinctionem personarum.

Ad 1

Ad primum igitur dicendum, quod trinitas quantum ad id ad quod significandum imponitur, non significat relationem, sed numerum; unde secundum nomen, ad aliud non refertur, sed quantum ad ea circa quae ponitur numerus iste in divinis significat ipsas relationes, quae solum in divinis numerantur; et non addit aliquid secundum rem, sed tantum rationem negationis, ut dictum est, in hac dist., q. 1, art. 3; et hoc convenit trinitati, scilicet quod sit ad aliquid, non inquantum est trinitas, sed inquantum est trinitas divina; unde habet relationem implicitam.

Ad 2

Ad secundum dicendum, quod haec est falsa: pater est trinitas. Quamvis enim hoc nomen trinitas propter modum significandi, quia significatur in abstracto, significet unitatem essentiae in recto, et numerum personarum in obliquo quantum ad etymologiam nominis, prout dicitur trinitas, trium unitas; tamen quantum ad impositionem nominis est e converso. Impositum est enim nomen ad significandum ab ipso numero qui in nomine importatur.

Unde quantum ad veram nominis significationem idem significatur cum dicitur trinitas, ac si diceretur: tres personae unius essentiae; sicut magister exponit. Unde patet quod pater non potest trinitas dici. Similiter cum dicitur: deus est trinus, significatur quod est habens tres personas in una essentia, unde ly deus supponit tunc vel essentiam vel suppositum indistinctum.

Ad 3

Ad tertium dicendum, quod hoc nomen trinitas habet aliquid simile cum nomine collectivo, non tamen est vere collectivum. In collectivo enim est duo considerare, scilicet multitudinem eorum quae colliguntur, quae simpliciter sunt per essentiam divisa, et id in quo colliguntur, quae est minima unitas.

Sed in nomine trinitatis est e converso quia illud in quo colliguntur tres personae, est maxima unitas scilicet unitas essentiae; personae autem quae colliguntur, habent minimum de ratione realis multitudinis tamen est aliqua similitudo inquantum est aliquis numerus et aliqua unitas utrobique, unde supra, dist. 19, dixit magister, quod est quasi collectivum.

EX

Quia nec numerus nec quantitas ibi est. Per hoc patet quod magister intendit quod unitas et multitudo non praedicant aliquid superadditum rebus quibus adjunguntur, nisi secundum quod sunt in genere quantitatis, et hoc modo de deo non praedicantur.

Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. Hoc est expositum supra, dist. 2.