▾
Thomas Aquinas, In I Sententiarum – In Libros Sententiarum
⎗←→⎘
▾
Utrum ista propositio, deus genuit deum, sit falsa.
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod haec sit falsa, deus genuit deum. Generatio enim importat relationem distinguentem personas, ut dictum est, art. Praeced.. Si igitur conceditur, quod deus genuit deum, oportet quod concedatur quod deus distinguitur a deo, et quod deus est alius a deo, quod non conceditur.
Praeterea, terminus in praedicato positus non trahit terminum in subjecto positum extra suam significationem, sed tantum restringit ipsum ratione consignificationis temporis, ut stet pro praesentibus, praeteritis, et futuris: quin potius est e converso, secundum boetium, quod talia sunt praedicata, qualia permiserint subjecta.
Sed hoc nomen deus significat essentiam.
Ergo per verbum quod praedicatur, non trahitur ad standum pro persona, sed supponit essentiam.
Haec autem est falsa, essentia genuit essentiam, ut infra dicetur, dist. 5, quaest. 1, art. 1. Ergo et haec, deus genuit deum.
Item, si deus genuit deum, ergo deus est generans, et deus est genitus. Sed quidquid dicitur de singulis personis, potest dici de deo. Sed de patre dicitur quod est generans et de filio quod non est generans. Ergo potest dici quod deus generat et deus non generat: quod falsum est. Ergo et prima est falsa, deus genuit deum.
Contra, in symbolo dicitur: deum de deo genitum.
Sed non generatur de deo, nisi sicut de generante. Ergo deus generat deum.
Praeterea, deus dicit habentem deitatem. Ergo quidquid dicitur de habente deitatem, potest dici de deo. Sed potest dici: habens deitatem generat habentem deitatem. Ergo potest dici: deus generat deum.
Respondeo dicendum, quod ista est simpliciter vera et concedenda, deus generat deum.
Sed circa veritatem ejus est duplex opinio. Quidam enim dicunt, quod hoc nomen deus significat essentiam et supponit essentiam quantum est de se, sed propter indifferentiam essentiae ad personas in divinis, ex adjuncto notionali trahitur ad supponendum pro persona. Alii dicunt quod hoc nomen deus significat essentiam, et supponit, quantum est de se, personam, tamen indistincte: unde potest supponere unam tantum vel plures personas: unam cum dicitur, deus generat: plures, ut cum dicitur deus est trinitas. Et haec opinio videtur verior esse. Quamvis enim, ut dicitur Lib. De causis, omne nomen deficiat a significatione divini esse, propter hoc quod nullum nomen significat simul aliquid perfectum et simpliciter (quia abstracta non significant ens per se subsistens, et concreta significant ens compositum), nihilominus tamen abjicientes id quod imperfectionis est, utimur utrisque nominibus in divinis, abstractis propter simplicitatem, concretis propter perfectionem.
Unde hoc nomen deus significat per modum perfecti et per se subsistentis, sicut et hoc nomen homo: unde, sicut et hoc nomen homo in se importat non tantum essentiam, sed etiam suppositum, sed indistincte (alias non praedicaretur de individuis), ita et hoc nomen deus. Et ideo de se habet quod possit supponere pro persona, et non habet quod supponat pro essentia ex modo significandi nominis, sed tantum ex ratione divinae simplicitatis, in qua idem est re essentia et suppositum.
Ad primum ergo dicendum, quod generari significat proprietatem per modum actus; actus autem est suppositorum tantum: humanitas enim non generat, sed homo: et ideo cum dicitur, deus generat deum, locutio simpliciter est vera, quia actus non potest referri nisi ad suppositum. Sed referri et distingui non significant actus nisi grammatice loquendo; et ideo possunt referri ad essentiam et ad suppositum: et ideo non simpliciter conceditur, deus distinguitur a deo, ne distinctio referatur ad essentiam; et praecipue cum hoc nomen deus importet suppositum indistinctum, quod non distinguitur nisi personali proprietate adjuncta, ut paternitate vel filiatione.
Ad secundum dicendum, quod, quamvis hoc nomen deus significet essentiam, tamen, quantum est de se, supponit habentem essentiam, et rem naturae, etiam non intellectis personis, quas fides distinguit. Unde potest supponere pro persona, etiamsi ab alio non restringatur. Et quia supponit personam indistincte, ideo potest stare in locutione pro quacumque persona: et sic reddit locutionem veram.
Unde in hac propositione, deus generat deum, in supposito stat pro patre, in apposito pro filio.
Ad tertium dicendum quod hoc nomen deus, proprie loquendo, nec est universale nec singulare; sed habet aliquid de ratione universalis, scilicet quod praedicatur essentialiter de pluribus suppositis; et inde habet quod ea quae praedicantur de singulis suppositis, praedicantur de ipso: habet autem de ratione singularis hoc quod non multiplicatur ad multitudinem suppositorum: dicimus enim, quod pater et filius sunt unus deus, sed socrates et Plato sunt plures homines: et ex parte ista habet hoc nomen deus quod negatio et affirmatio opponuntur contradictorie: unde sicut istae non possunt simul esse verae, socrates currit et non currit; ita nec istae, deus generat et non generat.