Capitulum III. De institutione Religionis et approbatione Regulae .

1. In ecclesia igitur Virginis Matris Dei moram faciente servo ipsius Francisco et apud eam quae concepit Verbum plenum gratiae et veritatis , continuis insistente gemitibus, ut fieri dignaretur advocata ipsius, meritis Matris misericordiae concepit ipse ac peperit spiritum evangelicae veritatis. Dum enim die quodam Missam de Apostolis devotus audiret , perlectum est Evangelium illud , in quo Christus discipulis ad praedicandum mittendis formam tribuit evangelicam in vivendo, ne videlicet possideant aurum vel argentum nec in zonis pecuniam nec peram in via nec duas tunicas habeant nec calceamenta deferant neque virgam. Quod audiens et intelligens ac memoriae commendans, apo-Stolicae paupertatis amicus indicibili mox perfusus taetitia: " Hoc est, inquit, quod cupio, hoc quod totis praecordiis concupisco ". Solvit proinde calceamenta de pedibus, deponit baculum , peram et pecuniam exsecratur, unaque contentus tunicula, reiecta corrigia, pro cingulo funem sumit, omnem sollicitudinem cordis apponens, qualiter audita perficiat et apostolicae reciiludinis regulae per omnia se coaptet .

2. Coepit ex hoc vir Dei divino instinctu evangelicae perfectionis aemulator existere et ad poenitentiam ceteros invitare. Erant antem ipsius eloquia non inania nec risu digna, sed virtute Spiritus sancti plena, erant medullas cordis penetrantia, ut in vehementem stuporem audientes converterent . In omni praedicatione sua pacem annuntians dicendo: " Dominus det vobis pacem ", populum in sermonis exordio salutabat. Hanc quippe salutationem, Domino revelante, didicerat, sicut ipse postmodum testabatur . Unde factum est, ut iuxta sermonem propheticum et ipse spiritu Prophetarum afflatus, annuntiaret pacem, praedicaret salutem ac salutaribus monitis foederaret plurimos verae paci, qui discordes a Christo, prius exstiterant a salute longinqui.

3. Innotescente itaque apud multos viri Dei tam doclrinae simplicis veritate quam vitae, coeperunt ipsius exemplo viri quidam ad poenitentiam animari et eidem, reiectis omnibus, habitu vitaque coniungi: quorum primus exstitit venerabilis vir Bernardus, qui vocationis divinae particeps factus, Patris beati primogenitus esse promeruit, tam prioritate temporis quam privilegio sanctitatis. Hic enim, servi Christi sanctitate comperta, ipsius exemplo disponens perfecte contemnere mundum, ab eodem, qualiter id perficeret, consilium requisivit. Quo audito, Dei famulus pro primae prolis conceptu sancti Spiritus consolatione repletus: " A Deo est, inquit, hoc consilium requirendum". Intraverunt proinde ecclesiam sancti Nicolai mane iam facto, et oratione praemissa, cultor Trinitatis Franciscus ter Evangeliorum librum aperuit, trino exposcens a Deo testimonio sanctum Bernardi propositum confirmari. In prima libri apertione illud occurrit: Si vis perfectus esse, vade, vende omnia, quae habes, et da pauperibus. In secunda: Nihil tuleritis in via. In tertia vero: Qui vult venire post me, abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me. " Haec est, ait vir sanctus, vita et Regula nostra omniumque, qui nostrae voluerint societati coniungi. Vade igitur, si vis esse perfectus, et perfice quae audisti ".

4. Non multo post vocatis eodem spiritu quinque viris , filiorum Francisci senarius numerus completus est; inter quos tertium sortitus est locum sanctus pater Aegidius, vir utique Deo plenus et celebri memoria dignus. Hic etenim postmodum virtutum sublimium exercitatione praeclarus, sicut famulus Domini de ipso praedixit, quamquam esset idiota et simplex, ad excelsae contemplationis sublimatus est verticem. Nam per multa curricula temporum sursumaclionibus incessanter intentus, adeo crebris in Deum rapiebatur excessibus, quemadmodum et ego ipse oculata fide conspexi, ut magis censeretur inter homines vitam angelicam agere quam humanam.

5. Illo quoque tempore cuidam sacerdoti civitatis Assisii, nomine Silvestro, honestae conversationis viro, quaedam a Domino fuit ostensa visio non tacenda. Cum enim modum et viam Francisci Fratrumque suorum humano spiritu abhorreret; ne periclitaretur pro temeritate iudicii, respectu fuit supernae gratiae visitatus. Videbat namque in somnis, totam Assisii civitatem a dracone magno circumdari, prae cuius magnitudine nimia tota regio videbatur exterminio subiacere. Contuebatur post haec crucem quandam auream ex ore procedentem Francisci, cuius summitas caelos tangebat, cuiusque brachia protensa in latum usque ad mundi fines videbantur extendi ; ad cuius etiam aspectum praefulgidum draco ille teter et horridus penitus fugabatur. Hoc dum sibi tertio monstraretur, divinum aestimans esse oraculum, viro Dei et Fratribus suis per ordinem enarravit, ac non multo post tempore mundum relinquens, vestigiis Christi sic perseveranter adhaesit, quod vita ipsius in Ordine authenticam reddidit eam quam in saeculo habuerat visionem.

6. Ex huius visionis auditu vir Dei non in gloria est elatus humana, sed bonitatem Dei in suis beneficiis recognoscens, fortius animatas est ad hostis antiqui fugandam versutiam et crucis Christi gloriam praedicandam.

Quadam antem die, dum in quodam solitario loco annos suos in amaritudine recogitans deploraret , sancti Spiritus in eum superveniente laetitia, certificatus est de remissione plenaria omnium delictorum. Raptus deinde supra se ac in quoddam mirandum lumen totus absorptus, dilatato mentis sinu, quae circa se et filios suos futura erant luculenter aspexit. Post hoc reversus ad Fratres: " Confortamini, ait, carissimi, etgaudete in Domino , nec quia pauci estis, efficiamini tristes, neque vos terreat mea vel vestra simplicitas, quoniam, sicut mihi a Domino in veritate ostensum est, in magnam multitudinem faciet dos crescere Deus suaeque benedictionis gratia multipliciter dilatabit ".

7. Eodem quoque tempore quodam alio bono viro Religionem intrante , ad septenarium numerum viri Dei soboles benedicta pervenit. Tunc pius Pater omnes ad se filios convocavit et plura eis de regno Dei, de contemptu mundi, de abnegatione propriae voluntatis corporisque castigatione pronuntians, propositum suum de mittendo illos in quatuor partes orbis aperuit. Iam enim sterilis et paupercula simplicitas sancti Patris pepererat septem filios et desiderabat universitatem fidelium ad poenitentiae lamenta vocatam Christo Domino parturire. " Ite, inquit dulcis Pater ad filios, annuntiantes hominibus pacem, praedicate poenitentiam in remissionem peccatorum . Estote in tribulationibus patientes, in orationibus vigiles, in laboribus strenui, in sermonibus modesti, in moribus graves et in beneficiis grati, quia pro his omnibus regnum vobis praeparatur aeternum ". At illi coram servo Dei humiliter se prosternentes in terram, cum gaudio spiritus suscipiebant obedientiae sanctae mandatum. Ipse vero dicebat unicuique singillatim: Iacta cogitatum tuum in Domino, et ipse te enutriet . Hoc verbum dicere solitus erat, quotiescumque Fratrem aliquem ad obedientiam dirigebat. Tunc et ipse, sciens, se datum aliis in exemplum, ut prius faceret, quam doceret , cum uno sociorum versus unam orbis partem perrexit, reliquis sex ad modum crucis tribus aliis mundi partibus deputatis.

Modico autem elapso post tempore, benignus Pater carae prolis exoptans i praesentiam; cum in unum eos per se convocare non posset, per eum orabat hoc fieri, qui dispersiones congregat Israelis . Sicque factum est, ut absque humana vocatione omnes ex insperato post modicum temporis iuxta eius desiderium, divina operante clementia, non sine ipsorum admiratione pariter convenirent Illis quoque diebus quatuor sibi adhaerentibus viris honestis , ad duodenarium numerum excreverunt.

8. Cernens autem famulus Christi, paulatim accrescere numerum Fratrum, scripsit sibi et Fratribus suis simplicibus verbis formulam vitae, in qua, sancti Evangelii observantia pro fundamento indissolubili collocata, pauca quaedam alia inseruit, quae ad uniformem vivendi modum necessaria videbantur. Desiderans antem , per Summum Pontificem approbari quae scripserat, disposuit cum illo simplicium coetu apostolicae Sedis adire praesentiam, de sola confisus directione divina. Cuius desiderium Deus ex alto respiciens, sociorum animos simplicitatis suae consideratione perterritos ostensa viro Dei visione hujusmodi confortavit. Videbatur siquidem ei, quod per quandam viam incederet, iuxta quam stabat arbor celsitudinis magnae. Ad quam cum appropinquasset et sub ea stans, ipsius altitudinem miraretur: subito tantum divina virtute levabatur in altum, ut cacumen contingeret arboris eiusque summa facillime curvaret ad ima. Huius visionis praesagium vir Deo plenus intelligens referri ad condescensionem apostolicae dignitatis, exhilaratus est spiritu, Fratribusque suis in Domino confortatis, iter cum eis aggressus est.

9. Cum autem ad Romanam curiam pervenisset et introductus esset ante conspectum Summi Pontineis, exposuit suum propositum, petens humiliter et instanter, supradictam sibi vivendi regulam approbari. Videns autem Christi Vicarius, dominus Innocentius tertius, vir utique sapientia clarus, admirandam in viro Dei simplicis animi puritatem, propositi constantiam ignitumque voluntatis sanctae fervorem , inclinatus animo est, ut pium supplicanti praeberet assensum. Distulit tamen perficere quod Christi postulabat pauperculus, pro eo quod aliquibus de cardinalibus novum aliquid et supra vires humanas arduum videretur. Aderat autem inter cardinales vir venerandus, dominus Ioannes de sancto Paulo, episcopus Sabinensis, omnis sanctitatis amator et adiutor pauperum Christi. Qui divino Spiritu inflammatus, Summo Pontifici dixit et fratribus suis: "Si petitionem pauperis huius tanquam nimis arduam novamque refellimus, cum petat, confirmari sibi formam evangelicae vitae; cavendum est nobis, ne in Christi Evangelium offendamus. Nam si quis intra evangelicae perfectionis observantiam et votum ipsius dicat contineri aliquid novum aut irrationabile vel impossibile ad servandum ; contra Christum, Evangelii auctorem, blasphemare convincitur ". Quibus propositis, successor Apostoli Petri, conversus ad pauperem Christi, dixit: " Ora, fili, ad Christum,

ut suam nobis per te voluntatem ostendat, qua certius cognita, tuis piis desideriis securius annuamus ". 10. Omnipotentis autem Dei famulus, totum se conferens ad orandum, precibus devotis obtinuit et quod exterius ipse proferret, et quod interius Papa sentiret. Nam cum parabolam de divite rege cum muliere formosa et paupere contrahente gratanter et de prole suscepta praeferente generantis regis imaginem, ac per hoc educanda de mensa ipsius, sicut a Deo acceperat, retulisset: ex illius interpretatione subiunxit: " Non est formidandum, quod fame pereant aeterni Regis filii et heredes, qui ad imaginem Regis Christi per Spiritus sancti virtutem de paupere matre nati, et ipsi per spiritum paupertatis sunt in Religione paupercula generandi. Si enim Rex caelorum imitatoribus suis regnum promittit aeternum , quanto magis illa subministrabit, quae communiter largitur bonis et malis ". Hanc ergo parabolam et intellectum ipsius Christi Vicarius cum diligenter audisset, miratus est valde et indubitanter Christum locutum in homine recognovit. Sed et visionem, quam tunc temporis e caelo perceperat, in hoc viro fore complendam, Spiritu divino suggerente, firmavit. Videbat eamque in somnis, ut retulit, Lateranensem basilicam fore proximam iam ruinae, quam quidam homo pauperculus, modicus et despectus, proprio dorso submisso, ne caderet, sustentabat. " Vere, inquit, hic ille est, qui opere et doctrina Christi sustentabit Ecclesiam ". Inde praecipua devotione repletus petitioni eius se per omnia inclinavit ac Christi famulum speciali semper amore dilexit. Proinde postulata concessit et adhuc concedere plura promisit. Approbavit Regnlam, dedit de poenitentia praedieanda mandatum et laicis Fratribus omnibus, qui servum Dei fuerant comitati, fecit coronas parvulas fieri, ut verbum Dei libere praedicarent .