CAPUT IV.

Qualis sit hic potus in usu gratiae istius?

Sequitur quale debeat esse hoc vinum in usu gratiae.

Circa autem hoc duo sunt attendenda, quod videlicet propter reverentiam sacramenti bonum vinum et electum debeat esse in sacramento ad usum sacramenti, et quod debeat esse sumptum simplex vinum absque panis intinctione. Decet enim, quod ad honorabilissimum sacramentum in usu optima quaerantur elementa, ex quibus conficiatur : unde sicut non decet ad purificationem baptismi aquam lutulentam accipere et paludosam et putridam, quamvis in tali aqua, quando alia haberi non potest, possit fieri baptismus, ita non decet ad optimi corporis sacramentum vinum accipere lutulentum et malum, quamvis ex tali vino aliquando propter necessitatem possit confici sacramentum. Esther, I, 7 : Vinum quoque, ut magnificentia regia dignum erat, abundans et praecipuum ponebatur. Convivium enim Assueri signat convivium Christi. III Esdrae, III, 20 : Vinum omnem mentem convertit in securi-tatem, et jucunditatem, et non meminit omnem tristitiam, et debitum. Tale igitur vinum significationem habet ad effectum sanguinis Christi, qui in securitatem et honestatem animam convertit, et facit oblivisci tristitiae antiquae. Hujus signum est, quod cum vinum in sacrificio Veteris Testamenti offerretur, fecit Dominus fieri acetabula et libatoria vasa, in quibus probaretur vinum libandum Domino, an acceptum esset, vel non. Exod. XXV, 29 : Parabis et acetabula, ac phialas, thuribula, et cyathos, in quibus offerenda sunt libamina. Acetabula enim sunt vasa in quibus probatur liquidum, an esset acceptum ad gustum. Phiala autem in qua probatur ad visum, an esset in colore bonum. Thuribulum autem in quo probatur ad ardorem. Et cyathus in quo probatur ad haustum et fusionem, an esset pendulum, vel in6rmum. Cum igitur tota ista diligentia adhibita fuerit ad vinum quod erat offerendum in sacramenti hujus figura, multo magis ista adhibenda sunt in vino quod

adhibetur in ipsa sacramenti veritate. Haec autem dicuntur libatoria . Libare enim est degustare, et vasa in quibus ad gustum probatur, an vinum tanto sacrificio esset dignum, libatoria appellantur. Unde, III Esdrae, II, 13, dicitur, quod Darius inter vasa quae referri fecit ad templum, referri fecit libatoria argentea duo. Hoc autem describitur, I Machab. I, 23, quod inter alia vasa quae de templo accepit Antiochus, de templo accepit libatoria, et phialas. Ex quo iterum ostenditur, quod ad probationis experimentum debet esse electum vinum quod offertur. Si enim in aliis oblationibus debet esse electum quod offertur, tunc multo magis id quod ad sanguinem Christi offertur, debet esse electum. Dicitur autem, Malach. 1, 14 : Maledictus dolosus qui habet in grege suo masculum, hoc est, perfectum, et votum faciens, immolat debile Domino. Ergo multo magis maledictus est, qui ad mensam suam facit offerri vinum electum, et debile valde sumit ad sanguinis Domini sacrificium. Et merito maledictus est, qui vinum electum in vasis mundis et pretiosis bibit in mensa propria, et in vasis faetidis et ampullis corruptis permittit vinum infici, et sic faetidum in calice offert in Domini sacrificium : Dominus enim praecipit, quod non solum vasa, sed etiam ministri vasorum in sacrificio suo mundi esse deberent. Isa. LII 11 : Mundamini, qui fertis vasa Domini.

Sic igitur eligendum est vinum quod offertur in sacrificio Dominici sanguinis. Non tamen negamus, quin de quocumque vino vinosum saporem habente, et adhuc vini naturam retinente, possit fieri sacrificium : sed ex praemissis auctoritatibus patet, quod pro certo peccat, quimagnum ad corporis sui, et parum vel nullum ad Dominici sanguinis poculum adhibet studium. Hoc etiam patet ex hoc quod in ante habitis diximus : quia Christi sanguis incorporat nos sibi, et ideo electio quae fit in cibo et potu corporalibus, quando incorporantur corpori, debet fieri in nobis in comparatione ad corpus et sanguinem Christi, quibus nos incorporamur. Omnis autem homo potest advertere quam purus, quam saporosus, quam electus esse debeat qui sanguini Christi, qui per omnia corporis ejus mystici fluere debet membra, est incorporandus : et ideo dicitur in Psalmo l, 21 : Tunc acceptabis sacrificium justitiae, hoc est, acceptum erit tibi sacrificium, quod ad rectitudinem justitiae est electum et oblatum.Unde et, Michaeae, VI, 6, videns quam electum esse debeat quod Deo offertur, in seipso sollicitus dicit : Quid dignum offeram Domino ? Ac si dicat: In humana infirmitate vix invenitur, quod satis dignum sit offerri Deo. Hoc signatum est, Numer. xiii, 24, ubi bonitataiem terrae benedictionis Domini exploratores significare volentes, ostenderunt botrum quem duo homines in vecte portabant : botrus enim ille corpus Dominicum est. Viri autem adhaerentes omnes sancti sunt Christo incorporati, per quos omnis fluit succus dulcedinis sanguinis ejus : et ideo qui puro liquori ut vas praeparatur, valde debet esse depuratus. Hinc est etiam, quod, Isa. xxv, 6, convivium suum dicitur vindemiae defaecatae, ut in vino quod ad sacrificium offerimus, et in nobis, quibus ille sanguis purissimus liquor infunditur, nihil sit de faece peccatorum. Et ideo dicitur, Eccli. XXIV, 23 Ego quasi vilis fructificavi suavitatem odoris : et flores mei fructus honoris et honestatis. ''Christus enim plenus sanguine sicut uva rubea fructificat suavitatem odoris aromatici vini in omnibus granis membrorum corporis mystici, qui Christi bonus odor sunt, et flores sui quando hoc vinum aeterni gaudii dulcissimum floret, sunt fructus vini virtutum quae gaudium generant in cordibus sanctorum.

Hi sunt flores honoris : quia omni reverentia digni et honestatis : quia, sicut dicit Tullius, honestum est, quod sua vi nos trahit, et sua propria dignitate hominem allicit. Nihil est quod ita nos ad Christum trahat, sicut amor et dulcedo pro nobis effusi sui sanguinis, et nihil est quod ita nos suo amori alliciat,sicut amor calicis quem pro nobis bibit et nobis bibendum propinavit. Hoc est de quo gloriatur sponsa in Canticis, II, 13, dicens : Vineae florentes dederunt odorem suum, ad quem odorem omne fugit venenosum, et allicitur omne desiderium : quia odor tam pretiosi sanguinis qui totam Dei vineam ubertim influit, et omne venenosum primi serpentis virus expellit, et suo sapore et odore et pretiositate ad se trahit omne desiderium sanctorum : quia omnis sanctus scit, quod sine sanguine et corpore Christi non est vita gratiae et jucunditatis aeternae. Unde, Joan.VI, 54 : Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Vitam, inquam, qua membrum vivit in corpore unitum et consociatum spiritui vivifico Domini nostri Jesu Christi, sicut dicitur, ad Coloss. iii, 3 : Vita vestra est abscondita cum Christo in Deo. Hoc enim modo est pro certo verum quod dicitur, Luc. xx, 38, quod Deus non est mortuorum, sed vivorum . Omnes enim sic Christi corpori et sanguini incorporati vivunt : et extra incorporationem illam nemo vere vivit, quia vitam Christi non participat, qui solus est fons vitae omnium, sicut dicitur in Psalmo xxxv, 10 :Domine, apud te est fons vitae, et in nomine tuo videbimus lumen.

Hoc est vinum, quod oculos claritate spiritus sui clarificat et mundificat, ut videant ea quae caeteri non vident. Genes. xlix, 12 : Pulchriores sunt oculi ejus vino. Vinum enim bonum et clarum inter caetera habet effectum, ut purget oculos a sordibus sua puritate et mordi- catione. Et ideo congruenter Dominus cum vellet ostendere qualiter se suis esset manifestaturus et non mundo, dixit, Joan.XIV, 19 : Adhuc modicum, et mundus me jam non videt. Vos autem videtis me, quia ego vivo, et vos vivetis. Sicut enim dicitur, Genes.IX, 5, sedes animae quae principium et causa est vitae, in sanguine est. Et ideo spiritu Christi non vivit, qui purissimo sanguini ejus non est sociatus : nec oculos claros habet, cujus oculos sanguis Christi efficacissimus non clarificavit.

Ad usum etiam istius gratiae refertur, quod vinum in sacramento ponatur seorsum, et panis seorsum absque panis intinctione in vinum. Dominus enim, Joan. xiii, 26, panis intinctione notavit proditorem, dicens : Ille est cui ego intinctum panem porrexero. Et ibi dicit Glossa, quod intinctio signat infectionem : quia ea quae tinguntur, non mundantur, sed inficiuntur: et si aliquod bonum significaret tinctio, illi etiam bono ingratum se exhibuit: et ideo Ecclesia nulli intinctum porrigit panem. Ideo etiam dicitur, Matth.XXVI, 23 : Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Marc. XIV, 20, dicitur : Unus ex duodecim, qui intingit mecum manum in catino, ille me tradet. Per quae omnia demonstratur, quod intinctione panis nihil boni demonstratur. Cum igitur omnis Christi actio, nostra sit instructio, instruimur ex hoc quod nulli panis detur intinctus, neque in vino, neque in sanguine, sed corpus totum datur siccum in specie, panis, et sanguis purus datur specie vini.

Sunt tamen quaedam in sacra Scriptura et in factis Ecclesiae, quae huic quod dictum est hic, adversari videntur. Etenim Ruth, II, 14, dicitur a Booz ad Ruth quae signat Ecclesiam : Intinge buccellam tuam in aceto. Et sic videtur, quod buccella panis in aceto vini acetosi

sit intingenda ab Ecclesia. in factis autem Ecclesia videtur obviare, quod Parasceve sacerdos corpus Domini intingit in vinum, et sic sumit. Adhuc, quod in frequentatione sacramenti omni die sacerdos unam tertiam partem hostiae in sanguinem immittit, et intingit, et sic sumit : et sic videtur, quod non sit verum quod ante dictum est, quod panis in cujus specie datur corpus Christi in esum, in vinum vel sanguinem non sit intingendus. Adhuc autem ex eo quod dicitur in Evangelio, omnes Apostoli cum Christo panem intingebant in paropsidem sive catinum : factum autem Christi et Apostolorum exemplum instructorium debet esse Ecclesiae : videtur igitur, quod Ecclesia in sumptione sacramenti debet panem intinctum accipere.

Ad haec autem quae dicta sunt et omnia similia dicimus, quod Ecclesia nulli dat panem intinctum, neque in sanguinem, neque in vinum, sicut diximus, eo quod Judas proditor per intinctum panem est demonstratus, et quod sicut dicit Glossa, tinctio infectionem proditionis signat : quia tinctio exterius inficit et non mundat ex profundo : bibentes autem sanguinem in profundum sui sanguinem accipiunt, et mundatur : sed quibus adhaeret exterius sanguis, sunt viri sanguinum et homicidae. Isa. I, 15 : Manus vestrae sanguine plenae sunt. Psal. liv, 24 : Viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt dies suos. Osee, IV, 2 : Sanguis sanguinem tetigit. Quod autem objicitur de Booz et Ruth, dicendum quod in veritate Booz, qui firmitas interpretatur, ibi Christum signat, qui Ecclesiam facto suo mystice confirmat : et Ruth signat Ecclesiam : sed acetum non est signum sanguinis Domini, quia, sicut diximus in ante habitis, de aceto sanguis Christi confici non potest : sed acetum ibi signat acerbitatem passionis Christi, in cujus acerbitatis memoriam debet sumi a fidelibus corpus Christi. Luc. XXII, 19 : Hoc facite in meam commemorationem. I ad Corinth.XI, 26 : Quotiescumque manducabitis panem hunc, et calicem bibetis, mortem Domini annuntiabitis, donec veniat. Signat autem etiam acetum acetosam aversionem synagogae, quae in vinea Domini fuit, et sitim suam aceto pro vino potavit : et ideo dicitur, Matth. XXVII, 34, quod cum gustasset, noluit bibere, hoc est, acetosos noluit sibi incorporare. Fideles autem sumentes sanguinem Christi ad hoc sumunt, ut Christo incorporentur. Unde patet, quod nihil est acetum de sanguine quantum ad significatum.

Quod autem dicitur de facto Ecclesiae in Parasceve, dicendum, quod Ecclesiae consuetudo non est illo die corpus Domini vel sanguinem conficere, sed potius reservatum corpus in pyxide confectum in die Caenae, Ecclesia in Parasceve in calicem in quo est vinum, immittit. Et sic sacerdos sumit de calice, sed nulli sumendum porrigit. Et hoc significatur, quod corpus Domini tinctum est illo die in sanguine ipsius et sic oblatum pro nobis. Isa. lxiii, 1 : Quis est iste qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra ? iste formosus in stola sua, gradiens in multitudine virtutis suae. Et post pauca, v. 2 : Quare ergo rubrum est indumentum tuum, et vestimentum tuum sicut calcantium in torculari ? Et iterum postea parum, v. 3 : Aspersus est sanguis eorum super vestimenta mea. Sanguis autem eorum dicitur : quia ab eis et pro eis fusus est. Et hoc significat Ecclesia illo die : et ideo nec conficit, nec porrigit illo die corpus vel sanguinem ad sumptionem alicujus.

Ad illud quod dicitur, quod Apostoli cum Christo intinxerunt. Respondendum est, quod nullus est qui accipit corpus, quin ipsum intinctum spiritualiter debeat accipere : sed intinctus ei

non porrigitur, sed unusquisque in memoriam Dominici sanguinis debet accipere, et sic per seipsum cum Domino intingit, quando passionibus Domini communicat : sed porrectus intinctus nulli datur propter causam quae dicta est. Tamen sciendum, quod sicut dicit Glossa, Joan. XIII, 26, quando Dominus Judae panem intinctum porrexerit, non tunc corpus suum Judae dedit, sed ante Judae cum aliis distribuerat. Similiter etiam Apostoli cum Domino in paropside intingebant, non tunc corpus Dominicum de catino accipiebant, quod ante de manibus suis acceperant, sed potius azyma quae tunc intincta ab omnibus accipiebantur, accipiebant, ut ritum Phase servarent in memoriam illius conspersionis, quam populus tulit secum cum exiret de aegypto, quod potius significabat novae gratiae conspersionem, per quam praeparandi sumus ad communionem corporis Dominici, quam significat sanguis. Exod. xii, 34 : Tulit ergo populus conspersam formam antequam fermentaretur. I ad Corinth. v, 8 : Epulemur non in fermento veteri, neque in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis et veritatis.

Sic igitur corpus Dominicum in forma panis per se, et sanguis Domini in specie vini per se usu istius gratiae sunt sumenda, et propter vitandam occasionem distillationis ad terram si corpus Dominicum intinctum in sanguinem fidelibus porrigeretur. Similiter autem si. intingeretur in vinum non consecratum, tamen id vinum omni reverentia dignum efficeretur ex ipsa intinctione, et non esset cautum id porrigere : quia vix vel numquam caveri posset, quin aliquid a manibus porrigentis stillaret, et manibus adhaereret, etc.