CAPUT i.

De nobilitate hujus cibi ex genere.

De primo notatur, quod nobilis esse debet, ideo quia est regius, quia est regis filiis ordinatus, et quia de ipsis promptuariis summi regis assumptus.

De primo borum dicitur, Genes. xlix, 20 : Aser, pinguis panis ejus, et praebebit , delicias regibus. Non enim ignobilis est cibus istius Aser, qui beatus interpretatur, et delicias etiam regibus valet praebere: regibus, inquam, illis qui in regno Christi omni decore virtutis coronati regium honorem obtinuerunt. Hic est cibus qui Uriae fidelissimo militi exhibitus est a David cum reverteretur ab exercitu, II Regum, XI, 8, ubi sic dicitur: Egressus est Urias de domo David, secutusque est eum cibus regius. Urias lux mea Deus interpretatur, vel incendium meum Dominus, et signat eos in quibus decor fulget regius in lumine sapientiae, et igniti radiant lapides virtutum in igne affectus in charitate. Hi sunt de domo et palatio regis David: quia pertinent ad curiam regalem ad regnum ordinati: in palatio enim caeli cogitatione et aviditate et intentione et desiderio conversantur, di- centes cum Apostolo, ad Philip.III, 20 : Nostra conversatio in caelis est: scilicet coram David qui adspectu est desiderabilis in contemplatione veritatis, et manu fortis in omni honestate virtutum. Hos per manum summi regis missus sequitur cibus regius ad regalem dignitatem praeparatus. Hoc optime significatum est, Jerem. LII, 31 et seq., ubi dicitur, quod rex Babylonis, Evilmerodach, qui tunc summus monarcha fuit, elevavit caput Joachin, qui Domini exaltatio interpretatur, regis Juda, et eduxit eum de domo carceris. Et locutus est cum eo bona, et posuit thronum ejus super thronos regum, qui erant post se in Babylone. Et mutavit vestimenta carceris ejus, et comedebat panem coram eo semper cunctis diebus vitae suae. Et cibaria ejus, cibaria perpetua dabantur ei a rege Babylonis, statuta per singulos dies, usque ad diem mortis suae. Rex Babylonis, rex hujus mundi et Dominus et judex, qui Joachin, eum quem. Deus gratia surgere fecit in altum, de domo carceris sui strictissimi in quo multi captivi tenentur in peccatorum vin-

culis, elevatum, benigne alloquitur, et vesci eum conversatione regii decoris, et de mensa regali cibaria facit exhibere in refectione hujus cibi cunctis diebus perpetuo, quae vegetent in aeternum.

Sic ergo cibus iste est regius, quia regibus praeparatus.

Est ideo etiam regius quia filiis regis summi ad regnum vocatis debitus est et ordinatus. Unde etiam dicitur a Domino, Matth. xv, 26: Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus. Hi autem sunt filii de quibus dicitur. Joan. I, 13 : Qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt. A spiritu enim formati in similitudinem divinam facti sunt filii Dei, quibus divinus cibus est praeparandus. Et haec est causa, quod vocatur panis Angelorum, quia filii Dei secum dicuntur in gloria regnantes. Panem Angelorum manducavit homo , homo scilicet ad similitudinem Angelorum provectus. Sapient. XVI, 20 et 21: Angelorum esca nutrivisti populum tuam : et paratum panem de caelo praestitisti illis sine labore, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. Substantia enim tua dulcedinem tuam quam in filios habes ostendebat. In dulcedine paterna regis caelestis filiis Dei est praeparatus iste cibus, et ideo regius.

Est autem tertio regius, quia de ipsis summi regis prompluariis est assumptus, sicut dicitur, Rsal. xxxv, 9: Inebriabuntur ab ubertate domus tuae, et torrente voluptatis tuae potabis eos. Abundans enim est cibus regalis in domo summi regis, nec aliud est in ea nisi splendidum et regale : hoc enim est de quo dicitur, Eccli. XXXI, 28 : Splendidum in panibus benedicent labia multorum, et testimonium veritatis illius fidele. Splendent abundantia et decore regio omnia quae in domo sunt regis : et ideo in pa- nibus splendorem habet: quoniam omnium gustantium panes illos benedicunt labia magnifica gratiarum actione, et testimonium veritatis de omni regio cultu mensae suae fidele et verax in perpetuum. Propter quod et filius prodigus qui primo per stultitiam bona sua consumpserat, sapienter in seipsum reversus, ait, Luc. xv, 17 et seq.: Quanti mercenarii in domo Patris mei abundant panibus, ego autem hic fame pereo ! Surgam, et ibo ad patrem meum., et dicam ei:... Fac me sicut unum ex mercenariis tuis. Abundans enim omnibus, est domus, et omni abundantia regalium ciborum adimpleta. Psal. cxliii, 13 : Promptuaria eorum plena, eructantia ex hoc in illud. Sic ergo cibus dicitur regius.

In specie autem acceptus iste cibus in quantum est cibus et non sacrificium, invenitur in animalibus tribus dignioribus significatus, in granis autem praesignatur in duobus.

In animalibus enim praesignatur in vitulo saginato, in agno, et in hoedo, qui leguntur cibi fuisse et Angelorum et patrum. In granis autem praesignatus est in mannate, et in pane frumenti, nec in aliis cibis de facili invenitur praesignatus in cibo simplici.

Cujus causa est: quia in vitulo praesignatur Christi officium quod est Christi cultura, qua excoluit corda hominum tamquam quaedam divinae vitulamina plantationi et seminationi praeparanda : et quantum ad refectionem talis operis voluit in cibo vituli saginati praesignari. In agno autem significatur quantum ad innocentiam et patientiam : et ideo praesignans suarum virtutum refectionem voluit praesignari in cibo agni. In haedo autem significatur quantum ad incarnationis et passionis causam quae est peccatum : quia venit in similitudinem carnis peccati , qui peccatum omne tulit: et ideo voluit cibo hoedi praesignari: quia et haedus sumilitudinem hircorum et caprarum habet, sed faetorem et hircorum et caprarum non habet. In his praesignatus est in cibis patrum iste cibus.

De granis autem ratio est: quia in Christo id quod eum cibum nostrum fecit, pietas est, et misericordia, et obedientia Patris : et quoad haec tria praesignari voluit in manna, quod de caelo venit, in quo signatur obedientia Patris de caelo. Et saporem habuit cibi dulcis et pinguis. Et in dulcedine quidem significatur naturalis bonitas et pietas quae eum cibum nostrum effecit. In pinguedine enim significatur misericordia ipsius, quam ad nos habuit, quando talia bona multiplicibus defectibus nostris opposuit. In grano autem frumenti praesignatur in cibis patrum quantum ad robur gratiae, quod patrat hoc sacramentum : tam magnus enim cibus uno et eodem signo non potuit praesignari. Refert enim Philo qui librum Sapientiae fecit, quod omnis saporis in cibo patrum exeuntium de aegypto fuit delectamentum salutare.

In vitulo quidem praefiguratur Angelorum esca. Genes.XVII,7et 8, ubi si( dicitur, quod tribus Angelis venientibus ad tabernaculum Abrahae in ipso fervore diei, et facientibus promissionem de nascituro filio, qui cunctis risum et gaudium esset facturus, dicitur, quod ipse Abraham ad armentum cucurrit, et iulii inde vitulum tenerrimum et optimum, deditque puero, qui festinavit et coxit illum. Tulit quoque butyrum et lac, et vitulum quem coxerat, et posuit coram eis, scilicet, Angelis. Abraham enim pater fidei et prima credendi via, summum patriarcham significat. Armentum autem significat totam utilium fidelium congregationem, ex quorum grege assumptus est vitulus : quia ex eorum corporali substantia sine lege concupiscentiae assumptus est noster cibus Jesus Christus. Vi-

tulus autem qui jugum non portaverat alicujus servitutis.

Hic est vitulus, de quo dicitur in Psalmo lxviii, 32: Placebit Deo super vitulum novellum, cornua producentem et ungulas. Iste enim vitulus super omnes Deo placet vitulos, qui ad illius nostri optimi vituli similitudinem in cibum Angelorum sunt formati: quia sancti Angeli in conversatione eorum delectabiliter reficiuntur : et cornua producunt virtutis et veritatis, quibus et vitia et falsitatem omnem ventilant, et ungulas duras lissas severissimae censurae et districtionis, quibus se et effectus suos protegunt, ne terrenis delectationibus inquinati molestentur.

Hic est vitulus tenerrimus, quem nulla induravit mali consuetudo, teneriter se praebens ad fidelium manducationem.

Hic est vitulus optimus omnium bonitatem excedens sanctorum, ita ut in comparatione ipsius alii non dicantur boni. Matth. XIX, 17: Unus est bonus, Deus.

Hic est vitulus puero patriarchae, id est, ordini sacerdotum assignatus : coquendus in igne passionis et charitatis et devotionis, quibus ignibus nobis in cibum convenientem praeparatur, ut communicantes simus passionibus affecti in charitate, et tota mentis devotione accedamus. Hoc cum butyro suae deitatis nobis proponitur, et cum lacte humanitatis, dicente Isaia, VII, 15 : Butyrum et mel comedet, ut sciat reprobare malum et eligere bonum. Et in Canticis, IV, 11 : Mel et lac sub lingua tua.

Iste est vitulus saginatus, quem occidit magnus paterfamilias , quando filium suum salvum recepit, et symphoniam et chorum exsultare fecit: quia in reconciliationem nostri ad Deum hic vitulus omni pinguedine gratiae saginatus, occisus fuit, cui totus caetus prophetarum et sanctorum concorditer quasi in symphonia cecinerunt, et omnes in tripudio convivium istius solemnitatis laudaverunt.

Iste est vitulus, cui multi vituli sunt postea adjuncti in Angelorum nuntiorum Dei refectionem, ad laudem Domini nostri Jesus Christi. Osee, XIV, 3: Reddemus vitulos labiorum nostrorum, hoc est, votorum nostrorum tibi utiles labores offeramus.

Hic est vitulus, de quo dicitur, I Regum, I, 24 : Adduxit eum, scilicet Samuelem, secum Anna in vitulis tribus, et tribus modiis farinae, et amphora vini. Anna enim gratia interpretatur, quae puerum a Deo postulatum in vitulis tribus,hoc est, in profectu veritatis, virtutis et devotionis, secum ad sacerdotem adduxit, et tribus modiis farinae quae tres signant mensuras innocentiae, hoc est, quod nulli nocuit, quod bona pro malis rependit, quod laesus a laedente vindictam non expetiit, sed indulgentiam impetravit. Et amphora vini quae signat mensuram internorum gaudiorum in sanguine Christi.

Sic ergo pretiositas et nobilitas istius cibi in vitulo signatur saginato.

Significatur etiam in agno qui occisus est ab origine mundi . Hic enim cibus etiam fuit sanctorum liberans eos a percussore Angelo. Signatur autem in agno quantum ad innocentiae et patientiae et obedientiae simplicitatem. Unde, Exod. XII, 5: Erit autem agnus sine macula, masculus, anniculus. Absque omni macula peccati fuit Christus. Masculus, hoc est, perfectus. Anniculus super quem omnes caelestium luminum fuerant completae revelationes. Hic est enim annus perfectae caelestis illuminationis, annus benignitatis divinae. Psal. lxiv, 12 : Benedices coronae anni benignitatis tuae. In coronam enim in ipsis illuminat ionibus transivit, quando umbra veritati respondit.

Hic est agnus sine macula, de quo dicitur, Jerem. XI, 19 : Ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam. Et, Isa. LIII, 7 : Sicut ovis ad occisionemducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet: quia innocentiam suam per omnem modum patientiae et obedientiae probavit, ostendens quod ipse est agnus Dei qui tollit peccata mundi . Unde, Apocal. XIV, 1: Et vidi, et ecce Agnus stabat supra montem Sion, et cum eo centum quadraginta quatuor millia, habentes nomen ejus, et nomen Patris ejus scriptum in frontibus suis : qui multi agnelli humiles et mites et obedientes hunc Agnum imitati sunt et secuti, qui seipsos Deo immolaverunt. De quibus dicitur, Apocal. VII, 17: Agnus qui in medio throni est, reget illos, et deducet illos ad vitae fontes aquarum. Agnus enim, quia mansuetum animal est et innocens, gregale animal est, et delectatur in grege agnorum, in quo est ipse dux et vervex omnium mansuetorum. Isa. xl, 11 : In brachio suo congregabit agnos, et in sinu suo levabit.

In haedo autem significatur quantum ad causam incarnationis et passionis. Unde, Exod. XII, 5, praecipitur, quod juxta ritum agni tollatur et haedus, in cujus sanguine et cibo filii Israel liberentur. Unde, Genes.XXVII, 9, mater Rebecca dixit Jacob, filio suo : Affer mihi duos haedos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur, etc. Duo autem haedi significant: unus quidem similitudinem peccati in corpore Christi, alter autem causam peccati in corpore nostro : qui tamen cocti igne divino devotionis et charitatis, mirabiliter delectant fauces Dei et ad benedictionem inclinant.

Hic est haedus quem Manue, id est, requiescens, obtulit Angelo Domini, Judicum, XIII, 15 et seq., in cujus flamma Angelus in caelum ascendit. Angeli enim Dei in paenitentiis peccatorum reficiuntur, et ascendentes in caelum, coram Deo vota paenitentium exponunt, referentes gratiam pro operibus paenitentiae.

Sic ergo cibus iste praesignatus est in animalibus, et hac ratione quae assignata est a nobis. Sicut enim diximus, tanti sacramenti cibus una et eadem figura simplici non potuit praesignari, sed pluribus propter plures ejus gratias praesignari digne debebat.

In granis autem praefiguratus est in duobus, scilicet in manna quod ad mo dum grani coriandri cadebat, et in fru-. mento.

In mannate autem quinque de causis praefigurabatur, scilicet quantum ad originem : quia caeleste fuit manna. In sapore : quia diversos sapores habebat. Et in loco: quia transeuntibus per desertum tantum dabatur. Et in miraculo: quia miraculose venit. Et in defectu : quia gustatis fructibus patriae defecit.

Et de primo quidem horum convenientia est: quia et Christus de caelo venit. Et multitudo gratiarum in Christo multiplicis saporis in mannate indicium fuit. Desertum autem in quo exhibitum est, desertum mundi significat, quod a perfecta receptione divinae dulcedinis desertum est et incultum. Miraculosa autem nativitas Christi respondet in miraculo mannatis. Et defectus ejus in patria, significat quod post exsilium hujus vitae talibus formis et similitudinibus cibi divini non indigemus, quando Deus per seipsum se nobis in aperta specie instilltabit.

His igitur de causis in mannate est praesignatum, et in memoriale hujusmodi gratiae coram Domino est reservatum. Ad Hebr. IX, 4 : In qua urna aurea habens manna.

Primum ergo istorum est, quod origine cibus noster est de caelo, hoc est, de altitudine humanae naturae, in qua Christus nostram naturam accepit immunem a culpa. Joan. iii, 31 et 32 : Qui de sursum venit, super omnes est... Et quod vidit et audivit, hoc testatur. Psal. lxxvii, 24 et 25 : Panem caeli dedit eis... Cibaria misit eis in abundantia. Et me- lius, est panis noster de caelo: quia de caelo humanae naturae fuit assumptus. De caelo autem sanctae Trinitatis fuit assumens : et de altissimo virtutis caelestis fuit facta assumptio. Isa. lviii, 14 : Sustollam te super altitudines terrae, et cibabo te haereditate Jacob, patris tui. Altitudo autem terrae supremum est naturae humanae prout quantum ad innocentiam culpae fuit in primo statu hominis, de quo statu Christus nostram naturam assumpsit, quae divinitati est unita, per quam unionem plenitudinem omnis gratiae accepit : et ideo Eucharistia, hoc est, bona gratia, quae fideles nutriat, esse poterit. Hoc autem per corpulentam substantiam haereditas patrum nostrorum fuit, a quibus Christus descendit. Unde de se et omnibus talibus sibi sic incorporatis dicit Christus, Joan. iii, 13 : Nemo ascendit in caelum nisi qui descendit de caelo, Filius hominis, qui est in caelo, qui per naturam divinam de caelo sanctae Trinitatis descendit, et in ipso remansit. Per naturam autem humanam de caelo in quo creatus fuit homo, assumendo passibilitatem descendit, et in ipso quantum ad immunitatem peccati permansit, et cum omnibus electis sibi incorporatis in utrumque caelum reascendit.

Sic ergo conveniunt manna et cibus iste quantum ad originem.

Conveniunt etiam in saporum diversitate : quia sicut manna diversos sapores habuit corporaliter, ita diversos sapores gratiae habet iste cibus spiritualiter. Dicit enim Philo in suo Exodo quem fecit texendo Pentateuchi historiam, quod manna masticatum semper convertebatur ad saporem desideratum a comedente, ita tamen quod vincebat in eo sapor dulcis et pinguis, ut ex dulcedine reficeret naturam, et ex pinguedine condiret cibum, et ex affectu saporis ad quem convertebatur, satisfaceret appetitui comedentis. Et hoc est quod, ut dicit Philo, intendit Psalmista, Psal. lxxvii, 29 et 30 : Et

manducaverunt, et saturati sunt nimis: et desiderium eorum attulit eis, scilicet Dominus. Non sunt fraudati a desiderio suo: quia ex dulcedine attulit saturitatem, ex pinguedine demulsit gustum, et ex desiderato sapore attulit desiderium. Sapient. XVI, 20 : Paratum panem de caelo praestitisti eis sine labore, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. Et paulo post, v. 21: Et deserviens uniuscujusque voluntati, ad quod quisque volebat convertebatur. Ita etiam spiritualiter panis noster quem ad aram devotamus, omnium vas est gratiarum, omnem saporem gratiae exhibens, et praeter haec dulcedinem divinae naturae et pinguedinem devotionis ad nos gustu exhibet spirituali. Et sicut aures diversorum verba Dei audientium diversas in verbo inveniunt pro uniuscujusque facultate illuminationes, ita fauces diversorum hunc cibum gustantium, diversas gratiarum inveniunt refectiones. Job, XII, 11: Nonne auris verba dijudicat, et fauces comedentis saporem? Quasi diceret: Dummodo fauces aliena amaritudine non sint infecti. Infirmis enim omnia amara videntur, sicut dicit Philosophus : quia cholerica et fellea amaritudo palatum inficit febricitantium. Et sic infirmi ex amaritudine peccati non diiudicant verum saporem hujus cibi. Act. viii, 23: In felle amaritudinis, et obligatione iniquitatis, video te esse, Hoc significatum est, Exod. XXIX, 41 et 42, ubi de agno offerendo Domino in vespera Dominus dicit sic, quod juxta ea quae diximus, in odorem suavitatis sacrificium est, Domino oblatione perpetua. Dicunt autem hi qui eruditi sunt in naturalibus, quod odor sequela est saporis, nec potest esse odor suavissimus nisi saporis suavissimi: nec hoc esset in oblatione perpetua in omnes generationes, nisi unusquisque saporem spiritus quem quaerit, in agno isto inveniret. Hinc est quod dicitur, Cantic. IV, 10 : Odor un-guentorum tuorum super omnia aromata. Quia omnis unctionis et pinguedinis gratia est in Eucharistia contra omnem infirmitatem et omnem refectionem sapor omnia vincens aromata.

Sic igitur convenientia est eucharistialis cibi et mannatis in diversitate saporis.

In loco etiam exhibitionis utriusque gratiae conveniunt. Non enim dabatur manna nisi in deserto, ubi aliud delectabile et reficiens ad esum non fuit : et sic non sentitur dulcedo gratiae et sapor Eucharistiae nisi ab his qui se in desertum corde transferunt, ut mundanas non sentiant delectationes. Unde B. Bernardus : " Delicata est divina consolatio, non datur admittentibus alienam. " Et hoc est quod dicit Psalmista, Psal. lxiv, 13: Pinguescent speciosa deserti, quae seipsa deserta faciunt, ne in eis quidquam colat mundus de tumultuosis et caducis delectationibus,et colles tam altorumcordium frequenter exsultatione divinae consolationis accingentur. Ad hoc desertum invitat Dominus, Marc. VI, 31 : Venite seorsum in desertum locum, et requiescite pusillum. In hoc deserto bis Dominus pavit turbas, et alibi pavisse non Jegitur . Joan. VI, 49 : Patres vestri manducaverunt manna in deserto. Hoc est desertum, de quo dicitur, lsa. xxxii, 15: Erit desertum in Chermel, et Chermel in salium reputabitur. Chermel enim agnus tener interpretatur : quia desertum illud delicias nostri et Dei agni omni gratia tenerrimi habere experitur. Et Chermel reputabitur in saltum : quod quia ibi omnia exsiliunt fruteta, salius vocatur: quia in talibus deliciis viror salit omnis virtutis.

Conveniunt etiam in traditionis et exhibitionis modo. Utrumque enim per miraculum Dei est exhibitum naturalibus potentiis ad hoc existentibus infirmis et invalidis. Unde, Exod. XVI, 4 : Ecce, ego

pluam vobis panes de caelo : egrediatur populus, et colligat quae sufficiunt per singulos dies. Psal. lxxvii, 23 et 21 : Januas caeli aperuit, scilicet Dominus: et pluit illis manna ad manducandum. Sic etiam Filius Dei sua voluntate et verbo cibum nobis Eucharistiae ministravit. Joan. VI, 52 : Panis quem ego dabo, caro mea est. Ac si dicat: Ego dabo et non alius : quia non nisi Deus hunc cibum mannatis gloriosum saporem in se Contentae divinitatis habentem poterit dare. Unde Christus hunc cibum praeferens mannati, et ostendens quod nec illum nec istum dare potuit nisi solus Deus, dicit, Joan. VI, 32 et 33: Amen, amen dico vobis, non Moyses dedit vobis panem de caelo, sed Pater meus dat vobis panem de caelo verum. Panis enim Dei est, qui de caelo descendit, et dat vitam mundo. Ille enim panis quem Moyses a Deo oratione impetravit, et non de thesauris suis dedit, sed Dominus non ad vitam aeternam sumentes eum vegetavit, quamvis de caelo descenderit: sed iste panis qui sicut ille descendit, quem sicut illum non de thesauris humanis, sed de divinis suis promptuariis Pater caelestis protulit, in hoc verus est, quia refectos ad se vegetat ad vitam aeternam, et ita uterque miraculo bonitatis Dei est exhibitus. Et in hoc verum est quod dicit Psalmista novum miraculum veteri conformans, Psal. ex, 4 et 5: Memoriam fecit mirabilium suorum, misericors et miserator Dominus. Escam dedit timentibus se. Quia ne inferiores reputarentur antiquis patribus, qui Angelorum esca nutriti sunt, quinimo ut superiores in infinitum reputaremur, Dominum Angelorum nobis paravit in escam. Joan. VI, 7 : Operamini non cibum qui perit, sed qui permanet in vitam aeternam, quem Filius hominis dabit vobis. De quo pane post pauca, v. 34, quidam ignorantes verum, dixerunt : Domine, semper da nobis panem hunc. De quo etiam Dominus exponens subdit, v. 35 : Ego sum panis vitae : qui venit ad me nonesuriet. Patet igitur, quod uterque ab ipsa Dei dulcedine per miraculum est administratus. Dicit enim Joannes Chrysostomus, quod id per miraculum fit, quod sola fit Dei voluntate, nulla potentia naturae cooperante.

Est autem convenientia in defectione. Manna enim defecit filiis Israel in terram promissionis intrantibus, et de fructibus terrae promissionis gustantibus. Unde, Josue, v, 12 : Defecitque manna postquam comederunt de frugibus terrae : nec usi sunt ultra cibo illo filii Israel, sed comederunt de frugibus praesentis anni terrae Chanaan. Ita etiam in hoc transitu mundi utimur cibo Eucharistiae sub specie panis et vini velati : sed cum ad patriam veniemus, ipsam rerum veritatem gustabimus in vera specie Dei qui est fructus terrae Chanaan, hoc est, transmutatae : quia ibi gratia transmutatur in gloriam. Et hoc est quod Dominus dicit, Joan. XVI, 23 : Haec in proverbiis locutus sum vobis. Venit hora cum jam non in proverbiis loquar vobis, sed palam de Patre annuntiabo vobis. Similitudinibus enim sacramentalibus utemur tantum usque ad manifestationem et perceptionem apertae veritatis. Hoc est quod dicit Apostolus, I ad Corinth. xiii , 10 : Cum venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. Hoc enim perfectum, quod Deum sicut est, participamus. Similitudinibus autem panis et vini sensibilibus modo manuducimur propter nostram imperfectionem.

In omnibus ergo quinque dictis convenit manna cum Eucharistia, et talis convenientia in divinis concordia vocatur.

Sic ergo per manna Eucharistia praesignatur.

Hujus autem sacramenti materia tamquam in cibo sui generis nobilissimo accipitur in pane de frumento : huic enim frumento Christus se comparavit, Joan. XII, 24, dicens : Nisi granum fru-

menti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet.

In granis enim quatuor considerantur, scilicet color, figura, quantitas, et puritas substantiae, si debeant esse nobilia. Haec autem omnia in grano frumenti inveniuntur.

Est enim interius coloris nivei, et exterius coloris rubei. Et haec meliora dicuntur a physicis esse grana. Et haec duo competunt sacramento, ut rubor sanguineus referatur ad passionem, et niveus color referatur ad candorem vitae innocentis. Cantic. v, 10 : Dilectus meus candidus et rubicundus, electus ex millibus. Candidus innocentia, et rubicundus passionis patientia.

Figura autem grani frumenti columnalis est. Cujus genus, dicit Euclides, est quod circulus circa centrum aequaliter distans, aequaliter elevetur : figura enim a centro aequaliter distans, ubique aequaliter premit et premitur, et est fidei fulcimentum, sicut hoc intelligitur esse sacramentum. Apocal. III, 12 : Qui vicerit, faciam illum columnam in templo Dei. Et hoc modo dicitur, Eccli. XXIV, 7 : Thronus meus in columna nubis. Haec est enim columna immobilis una de septem sacramentalibus gratiis, de quibus dicitur, Proverb.IX, 1 : Sapientia aedificavit sibi domum, excidit columnas septem.

Quantitas autem consideratur : quia majus est inter grana, quae in panem qui hominis est panis, assumuntur. Hordeum enim cibus est jumentorum : avena autem cibus est altilium : siligo est infirmitas ad frumentum, quia in terra bona siligo seminata nobilitatur in triticum, et in terram malam frumentum seminatum degenerat in siliginem : et ideo perfectum granum non est nisi granum frumenti. Zachar. IX, 17 : Quid enim bonum ejus est, et quid pulchrum ejus, nisi frumentum electorum, et vinum germinans virgines, hoc est, virgineas mentes?

Puritas autem substantiae est, quod hoc etiam adeps aliorum granorum esse perhibetur. Unde, Psal. cxlvii, 14 : Adipe frumenti satiat te. Hoc enim purum est et adeps omnis grani nutrientis. In quibuscumque granis ista quatuor inveniuntur, illa sunt nobiliora, et ideo materiae corporis Domini apta. In nullo autem ita inveniuntur sicut in grano frumenti, et ideo corpus Domini de nullo grano nisi de grano frumenti potest consecrari.

Patet igitur, quod in genere cibi panis ista grana continens, nobilissimo cibo comparatur. Unde, Genes. XXVII, 37, dicitur : Frumento et vino stabilivi eum. Quia tota domus Jacob, hoc est, Ecclesia fundata est super hoc sacramentum frumenti et vini : quia in eo materia est materia frumenti et vini. Hinc est, quod dicitur de patribus hoc sacramentum desiderantibus, Deuter. XXXIII, 28 : Oculus Jacob in terra frumenti et vini, et olei : quia frumentum signat hujus sacramenti quam in sacramento dat cordis firmitatem. Vinum autem spiritualem jucunditatem, et oleum pietatis pinguedinem : et haec sunt super quae tota consistit Ecclesia.

Sic ergo patet, quod iste cibus in genere suo quantum ad significationem et causationem est egregius : hoc enim est granum pinguissimum et dulcissimum inter omnia grana. Unde etiam is qui degustavit, id clamavit, et dixit, Psal. lxii, 6 : Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea, et labiis exsultationis laudabit os meum. Quia adeps gratiae deitatis et pinguedo devotionis ita repleverant animam ipsius, quod tota prorupit in exsultationem laudis. Hoc est triticum quod purissimo purissimum congruit, et grano quod est Deus incorporatur : et ideo totum ad horreum Domini pertinet colligendum. Matth. XIII, 50 : Colligite primum zizania, et alligate ea in fasciculos ad conburendum : triticum autem congregate in horreum meum. Omnes enim isti pertinent ad horreum Domini caeli, et ad mensam Dei. Et quia ipse cui

incorporandi sumus, purissimus est, ideo congruit ut non nisi de purissimo grano conficiatur cibus corporis ejus. Hoc est triticum et vinum quod omnes antiqui inedia famis consumpti petebant, i dicentes, Thren. II, 12 : Matribus suis dixerunt: Ubi est triticum et vinum ?... cum exhalarent animas suas in sinu matrum suarum. Inedia enim longa consumpti populi matribus suis, hoc est, praelatis dixerunt : Ubi est triticum corporis Christi, et vinum sanguinis ejus, quod solum sacramentum est pignus salutis aeternae? Et hoc dixerunt eo tem- pore, cum ex inedia destituti exhalarent animas suas viatico carentes in sinu, hoc est, in gremio praelatorum hoc sacramentum non exhibentium : quia non nisi figuram habebant et non veritatem.

Nullum igitur in genere granorum inveniri potest adeo nobile et adeo dulce et minus ventosum, quod humilitatem signat, sicut granum frumenti. Et dicit Psalmista, Psal. IV, 8 : A fructu frumenti, vini, et olei sui multiplicati sunt.

Haec igitur est causa, quia in genere grani non nisi de grano frumenti hoc sacramentum confisi potest.