CAPUT vi.

Hoc sacramentum est omnis gratiae contentivum.

Sextam autem causam hujus nominis esse diximus, quia omnis gratiae est con- tentivum : continet enim eum qui vas est omnis gratiae plenissimum : propter

quod etiam a pluribus dicitur sacramentum sacramentorum.

Quod autem omnia sacramenta significant et continent divisim etparticulariter, istud simul complectitur, continendo vas et auctorem gratiarum. Et hoc signatur, Eccli. L, 10 : Quasi vas auri solidum, ornatum omni lapide pretioso. Corpus enim Christi vas est auri pretiosi deitatis. Ad Coloss. ii, 3 : In ipso sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae, scilicet Dei, absconditi. Quod esse non posset, nisi in se perfecte totum contineret splendorem deitatis.

Totus enim omnis sanctorum splendor in ipso ab aeterno resplenduit, totus in ipso contentus mansit, totus in agro suae humanitatis germinavit, totus ab ipso processit, totus in ipso existens particulariter a sanctis accipitur, totus in ipso esse cognoscitur et ostenditur in admirationem.

Et de primo quidem horum, quod scilicet splendor omnis sanctitatis ab aeterno effulsit in ipso, dicitur in Psalmo CIX, 3 : Tecum principium in die virtutis tuae, in splendoribus sanctorum: ex utero ante luciferum genui te, hoc est, ex foecunda mea deitate, Fili, te genui radiantem in omni splendore sanctitatis, antequam lux creata oriretur in caelis vel in terris. Hic autem Filius in omnibus splendoribus in sacramento Eucharistiae continetur : et ideo de ipso potest dici quod dicitur, Eccli. xliii, 24 : Medicina omnium in festinatione nebulae. Quoad litteram, hostia de qua corpus Domini consecratur, nebula vocatur : quae festinat in nostram medicinam, quia panis qui sub nebula est, festinanter absque mora temporis in corpus Christi transsubstantiatur, in quo omnis medicina est : quia in ipso ab aeterno est omnis decor sanctitatis quo quisque sanatur. Sic etiam potest exponi quod dicitur, III Regum, viii, 12 : Dominus dixit ut habitaret in nebula. Glossa, id est, opere monstravit. In hac enim nebula statuit habitare ad nostram salutem : et quia sic omnium sanctorum splendor est in ipso, non est mirum si in eadem imagine resplendent illi qui digne ipsum percipiunt. II ad Corinth. III, 18 : Nos omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur, a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Continet igitur hoc sacramentum Christum in omni splendore sanctitatis.

Continet recte Christum in omnis sanctitatis plenitudine. Unde ipse Filius sapientia Patris dicit, Eccli. XXIV, 16 : In plenitudine sanctorum detentio mea. In Christo enim corporaliter plenitudo est sanctitatis. Et ideo Filius Dei etiam secundum divinitatem per unionem detinetur in ipso homine, qui in hoc sacramento continetur et confitetur. Unde etiam ille homo sic assumptus specialiter debet esse beatus. Unde, Psal. lxiv, 5 : Beatus quem elegisti et assumpsisti: inhabitabit in atriis tuis. Quasi diceret: Ille specialissima et privilegiata beatitudine factus est, cujus tu Deus assumpsisti naturam, et quem ad hanc sanctitatis plenitudinem elegisti : hic enim tibi unitus habitabit in atriis tuis in eminentia omnium bonorum tuorum quibus ipse prae omnibus perfruitur in omni plenitudine tuam communicans sanctitatem. Et ideo de Christo secundum perfectam rationem dicitur, quod et secundum perfectam participationem scriptum est de primo Angelo, Ezechiel. xxviii, 12 et 13 : Tu signaculum similitudinis, plenus sapientia, et perfectus decore : in deliciis paradisi Dei fuisti. Prae omnibus enim est signaculum similitudinis, quae est ipsa in nullo differens imago Patris, Patrem in toto coaequans in omni plenitudine deitatis et sanctitatis.

Hunc autem in plenitudine copiae et affluentiae istud centinet sacramentum. Plenitudine, inquam, copiae : quia num quam deficiet, dicente Domino, Matth. xxviii, 20 : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummatio

nem saeculi. Est autem nobiscum in sacramento. Plenititudine autem supereffluentiae dico : quia ipse totus inde effluit in omne et totum corpus mysticum, ut, sicut dicitur, ad Ephes. III, 19, impleamur in omnem plenitudinem Dei. Et iterum, ad Ephes. IV, 12 et 13, dicit : In aedificationem corporis Christi, donec occurramus omnes in unitatem fidei, et agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi. Hoc est dicere, omnia quae fecit Christus in mysteriis Ecclesiae, ad hoc fecit ut aedificatio mystici corporis perficiatur, et impleatur proportionabiliter ad plenitudinem sanctitatis veri corporis, donec sic omnes qui sic sumus membra ejus, occurramus Christo Deo nostro in unitatem fidei suae et agnitae in nobis sanctitatis Christi, in .virum illum perfectum Christum in toto suo corpore, et participemus mensuram aetatis in gratia et sanctitate plenitudinis Christi, ita quod in gratia et sanctitate perfecta habeamus quantitatem, nec de caetero simus parvuli et imperfecti. Sic ergo in plenitudine copiae et effluentiae sanctitatis Christus in hoc sacramento continetur : et ideo bona gratia vocatur.

Adhuc autem, totum quod est sanctitatis et gratiae, in agro suae humanitatis nobis germinavit : quem sanctitatis odorem percipiens patriarcha magnus admirans dixit, Genes. xxvii, 27 : Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus. Et subjungit de incremento mystici corporis ad plenitudinem veri, dicens, v. 28 : Det tibi Deus de rore caeli, et de pinguedine terrae, abundantiam frumenti et viiii. Ac si dicat: Faciat te crescere in membris sicut crevisti in teipso. Et hoc facies : quia deitate tua dabis eis de rore caeli qui gratiam signat, et de pinguedine terrae, et hoc est, tui terreni corporis, quod omni sanctitate impinguatum est, abundantiam. Haec abundantia roris et pinguedinis quae germinavit in agro corporis Christi, nobis de plenitudine hujus ministratur sacramenti : et ideo plenitudo gratiae et bona gratia vocatur. Hoc est quod dixit Psalmista, Psal. lxxxiv, 13 : Dominus dabit benignitatem, scilicet roris et pinguedinis de corpore suo in sacramento : et terra nostra membris omnibus dabit fructum suum, ad modum fructus qui crevit in agro Dominici corporis, hoc modo sicut dicitur, Isa. xlv, 8 : Aperiatur terra, suscipiens rorem gratiae et pinguedinem devotionis, et germinet Salvatorem. Quae enim melior terra esse potest, quam corpori Christi conjuncta, et sanguine suo impinguata? Pro certo nulla: quia ad litteram secundum terrae naturam nulla pinguedo adeo terram faecundat, sicut rigatio humani sanguinis. Multo autem et in infinitum magis faecundat sanguis Salvatoris. Unde, Job, XVI, 19 et 20 : Terra, ne operias sanguinem meum, neque inveniat in te locum latendi clamor meus : ecce enim in caelo testis meus, et conscius meus in excelsis. Vult enim, quod sanguis in terram fusus a fructu vacuus non lateat, et clamor quem offerendo seipsum in holocaustum pro nobis, non lateat, sed cum effectu exauditionis veniat ad aures Patris, qui testis est et conscius omnium eorum quae gessit: quae omnia fecit ex Patris obedientia. Haec autem omnia in sacramento Eucharistiae in singulis missis repraesentantur, et omnia nobis de agro Dominici corporis succreverunt.

Totum etiam hoc quod nostrae salutis est, ab ipso processit. Unde, Joan. I, 16, dicitur : De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Nec ab ipso acciperemus, nisi esset ab ipso : nec aliquo modo etiam de hoc quod in ipso est, accipere possemus, nisi sibi communicaremus. Non autem vere communicamus, nisi in communicationis sacramento : totus enim ibi percipitur et emanat de ipso in omnes. Propter quod etiam ipse Dominus cum omnia sua communicare vellet suis, et nihil abscon-

dere ab ipsis, ultimo seipsum in caena Apostolis in sacramento exhibuit, dicens : Accipite et comedite : hoc est cor- I pus meum . Ac si dicat : Gratiae plenitudinem quae in me est in vase sacramentali corporis mei, et ex illa recipietis reconciliationem et remissionem : quia ex ipso manat gratia redemptionis. Numer. XXIV, 7 : Fluet aqua de situla ejus, et semen illius erit in aquas multas. Situla hic signat corpus Christi, et Christum, de qua aqua gloriae et gratiae plene effluxit, quae quasi semen in cordibus fidelium effusa in aquas gratiarum plurimarum redundavit. Sic enim dicitur, Esther, x, 6 : Parvus fons, in humilitate Jesu Christi, crevit in fluvium,.. et in aquas plurimas redundavit. Sic gloriosa Virgo plena gratia effecta est , et Stephanus plenus gratia et Spiritu sancto . Unusquisque sibi proportionabilem plenitudinem accepit, ita quod in spiritu et gratiarum actione dixerunt : Repleti sumus mane misericordia tua : et exsultavimus, et delectati sumus omnibus diebus nostris .

Haec plenitudo gratiae in ipso videtur et cognoscitur : quia nihil in hoc sacra- mento nisi plenitudo gratiae percipitur. Unde, Joan. 1, 14 : Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gratiae et veritatis. Quidquid enim videtur in ipso, non vacua, sed plena est gratia de plenissimo tonte emanans. Unde, Esther, XV, 17, exclamans dicit : Valde mirabilis es, Domine, et facies tua plena est gratiarum. i n quacumque enim facie inspicitur, mirabilis et plenus gratia invenitur : a facie enim deitatis causatur gratia, et per faciem humanitatis propagatur, in nativitate consecrat virginitatem, in vita decorat conversationem, in verbo ostendit gratiae veritatem, in miraculis probat gratiam potentem, in morte gratiam ostendit efficacem : et sic omuis ejus facies est plena gratiarum. Et hic totus in omni gratiae choro plenus continetur, ubique probans, quoniam gratia et veritas per Jesum Christum facta est , ut dicitur hoc sacramentum.

Omnibus igitur hoc sacramentum Eucharistiae percipientibus, gratiae plenitudo et vas omnis gratiae communicatur : et ideo sacramentum Eucharistiae digne vocatur.