108

μεριστῶν καί αἰσθητῶν, οὐ τρεπτόν, οὐ σύνθετον, οὐ τοῖς οὖσι συνημμένον δηλονότι τοῖς κτιστοῖς;

Ἐπεί δ᾿ ἑώρα, ὁρατἀ ἦσαν τά προκείμενα˙ ἤ οὖν φῶς, ἐν φωτί ἄλλῳ ὑπῆρχον ὁρατά˙ ἀλλά ἁπλά πάντα τά ἐκεῖ˙ φῶς ἄρα πάντ᾿ ἐκεῖνα. Ἐπεί δ᾿ ἑαυτόν ὑπεραναβάς καί ἐν τῷ γνόφῳ γενόμενος ἑώρα, οὔτε κατ᾿ αἴσθησιν ἑώρα οὔτε κατά νοῦν˙ αὐτοπτικόν ἄρα ἐστί τό φῶς ἐκεῖνο καί τούς μέν μή ἀνομμάτους γενομένους νόας ὑπεροχικῶς ἀποκρύπτεται (πῶς γάρ τό αὐτοπτικόν καί αὐτονόητον δι᾿ ἐνεργείας νοῦ (σελ. 520) ὁραθείη οἱασοῦν;), ὅταν δ᾿ ὑπεραναβάς πᾶσαν νοεράν ἐνέργειαν ὁ νοῦς ἀνόμματος ὑπεροχικῶς τελέσῃ, πληροῦται τῆς ὑπερκάλου ταύτης ἀγλαΐας, ἐν Θεῷ χάριτι γενόμενος καί διά τῆς ὑπέρ νοῦν ἑνώσεως αὐτό δι᾿ ἑαυτοῦ τό αὐτοπτικόν φῶς ἔχων ἀπορρήτως καί ὁρῶν. Τί οὖν; Οὐκέτι λοιπόν κρυφίον τό θεῖον εἴποι τις ἄν; Καί πῶς, ὅ γε οὐκ ἐξίσταται τῆς κρυφιότητος, ἀλλά καί τοῖς ἄλλοις μεταδίδωσι, κρύπτον αὐτούς ὑπό τόν θεῖον γνόφον; Οὐ γάρ ἔτι Μωσῆς ἑωρᾶτο τότε μόνος ἐν αὐτῷ γενόμενος, κατά τό γεγραμένον˙ τό δ᾿ ἔτι μεῖζον, ὅτι καί αὐτόν ἑαυτοῦ ὑπεραναβιβάσας καί ἀπολύσας ἀπορρήτως ἑαυτοῦ καί ὑπέρ πᾶσαν θείς αἰσθητικήν καί νοεράν ἐνέργειαν, κρύφιον αὑτόν ἑαυτῷ, ὤ τοῦ θαύματος, ἐποίησεν, ὡς καί τόν θεῖον Παῦλον, ὥσθ᾿ ὁρῶντας, αὑτούς μή εἰδέναι ἀλλά διαπορεῖν, τί ἦν ἐκεῖνο τό ὁρῶν˙ τό δ᾿ αὖθις ἔτι πᾶσαν παράδοξον ὑπερβολήν ὑπερβολήν καθ᾿ ὑπεροχήν ἐκβαῖνον, ὅτι καί ἐν αὐτῇ τῇ ἀπορρήτῳ καί ὑπερφυεῖ ἐκφάνσει κρύφιος ἐκεῖνος μένει καί αὐτοῖς τοῖς ἀπολυθεῖσι καί κρυβεῖσιν, οὐ τούς ἄλλους πάντας μόνον, ἀλλά καί ἑαυτούς. Τεκμήριον δέ τῆς ὑπεραγνώστου ταύτης κρυφιότητος, ἡ τοῦ Μωσέως ἐπί τήν τρανοτέραν θέαν ἔφεσίς τε καί αἴτησις καί ἀνάβασις, ἀλλά καί ἡ τῶν ἀγγέλων καί τῶν ἁγίων ἐν ἀπείρῳ αἰῶνι διηνεκής ἐπί τά φανότερα τῶν θεαμάτων προκοπή, ὥστε καί ὁρῶντες αὐτῇ τῇ ὁράσει ὑπέρ ὅρασιν γινώσκουσι τό φῶς ἐκεῖνο, πόσῳ μᾶλλον τόν δι᾿ αὐτοῦ ἐπιφαινόμενον Θεόν. Καί ὁ ὀφθαλμός γάρ ὁ ἡμέτερος, τῷ ἡλιακῷ ἐνατενίσας δίσκῳ, ὁρπων αὐτόν, ὑπέρ ὅρασιν γινώσκει.

Καί μηδείς πάλιν τῷ μή πάντῃ καταλλήλῳ τοῦ παραδείγματος ἐπιφυέσθω˙ τοῦτο δ᾿ ἐνοείτω μόνον, ὅτι τοῖς ἐν ἀποκαλύψει τό θεῖον θεωμένοις φῶς τό ὑπερβάλλον τῆς κρυφιότητος τῆς θείας μηδέν ἦττον ὅτι μή καί μᾶλλον καί (σελ. 522) καί διαφερόντως μᾶλλον ἤ ἡμῖν ἐπιγινώσκεται, τοῖς διά συμβόλων ἤ τῶν ἀπό τούτων νοημάτων ἤ δι᾿ ἀποφάσεως ἐπιχειροῦσι τό ἀκατάληπτον συνορᾶν τῆς θείας φύσεως, ὅτι ἀκατάληπτον. Οἶδε γάρ καί ὁ τυφλός, ἀκούσας καί πιστεύσας, ὅτι ἡ φαιδρότης τοῦ ἡλίου τήν συμμετρίαν ὑπερβαίνει τῶν αἰσθητῶν ὀμμάτων, ἀλλ᾿ οὐχ ὡς ὁ ὁρῶν˙ καί τοῦ ἡλίου δ᾿ ὄντος ὑπό γῆν, νοητῶς ἔχομεν ὁρᾶν αὐτόν, οὐ μόνον οἱ δ᾿ ὑγιοῦς ὄψεως πεπειραμένοι, ἀλλά καί ὅστις τῶν πεπηρωμένων μέν, τοῖς δ᾿ ὁρῶσι πειθομένων. Καί οὐ μόνον, ἀλλ᾿ ὅτι καί ὑπέρ τήν ὄψιν ἔχει τήν λαμπρότητα ὁ τοῦ ἡλίου δίσκος εἰδείη ἄν καί ὁ τούς ὀφθαλμούς ἐκκεκομμένος˙ μετέχειν δέ καί ἀπολαύειν τοῦτον τοῦ φωτός ἀμήχανον. Οὕτω τοίνυν καί τόν Θεόν νοητῶς ὁρᾶν καί ὑπέρ νοῦν αὐτόν δι᾿ ἀποφάσεως γινώσκειν γένοιτ᾿ ἄν καί τοῖς πρός βραχύ πεπειραμένοις τῆς ἐκείνου θέας καί τοῖς μήπω διάρασι τό ὑπέρ νοῦν ἐκεῖνο τῆς ἑνώσεως ὄμμα πρός αὐτόν, πειθομένοις δ᾿ ὅμως τοῖς διάροσιν, ἀλλ᾿ οὐχ ἕνωσίς ἐστιν αὕτη ἡ ὄρασις˙ καί ὁ μή πιστεύων δέ τοῖς διά τῆς ὑπέρ νοῦν ἑνώσεως ὁρῶσιν ὑπέρ νοῦν καί αὐτός τό θεῖον δοξάσειεν ἄν, ἀλλ᾿ ὑπέρ τάς νοητικάς αὐτοῦ δυνάμεις μόνας. Ὁ δέ πᾶσαν τήν πρός τά κάτω σχέσιν τῆς οἰκείας ἀφελών ψυχῆς καί ἐκ πάντων ἀπολυθείς δά τῆς τῶν ἐντολῶν τηρήσεως καί τῆς ἐκ ταύτης ἀπαθείας, καί ὑπερβάς πᾶσαν γνωστικήν ἐνέργειαν δι᾿ ἐκτενοῦς καί εἰλικρινοῦ καί ἀΰλου προσευχῆς, κἀκεῖ δι᾿ ἑνώσεως ἀγνώστου καθ᾿ ὑπεροχήν περιλαμφθείς τῷ ἀπροσίτῳ φέγγει, μόνος οὗτος, φῶς γεγονώς καί διά τοῦ φωτός θεώμενος καί φῶς ὁρῶν ἐν τῇ τοῦ φωτός ἐκείνου θέᾳ τε καί ἀπολαύσει, καί τό ὑπερφαές καί ἀπερινόητον ὄντως