Commentarii in Joannem (in catenis) 1 Jo 1, 1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, ἄναρχός φησι κατὰ χρόνον, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, οἷον οὐκ ἄναρχος κατ' αἰτίαν

 χρόνον, τὸ ἀπαθές, τὸ ἐκ τοιούτου πατρός, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. ἦν θεὸς ὁ πατὴρ πρὸς ὃν ὁ υἱὸς ἦν καὶ θεὸς ὁ Λόγος ὁ πρὸς τὸν πατέρα ἦν καὶ ἦν ὁμοίως

 φιλοτεχνήματι, ὡς προνοῶν ἐν τῷ προνοουμένῳ. 9 Jo 1, 11 Πῶς ἦλθεν εἰς τὰ ἴδια ὁ ἀεὶ πανταχοῦ καὶ ἐν τῷ κόσμῳ παρών; ὡς ἐπιφανεὶς σαρκί, ὡς σὺν ἡμῖν σω

 Jo 1, 15 Ἦν ἀεὶ πρῶτος, αὐτὸς μὲν γὰρ φύσει θεὸς καὶ υἱὸς θεοῦ, ἐγὼ δὲ δοῦλος καὶ κῆρυξ αὐτοῦ. ἦν μὲν ἀεὶ οὗτος πρῶτος, ὀπίσω δέ μου ἔρχεται τῷ χρόνῳ

 σχήματα τιμῆς καὶ μεγάλα ῥήματα, μᾶλλον δὲ ἔνθα μὲν κέρδος ἀργυρίου μικροῦ, οὐδὲν ὁ ναὸς ἢ ὁ νόμος· ἔνθα δὲ μεγάλη σωτηρία ἀνθρώπων, ἐκεῖ ὁ πολὺς φθόν

 καὶ κατὰ μικρὸν προῆλθεν, ὥστε καὶ Μεσσίαν καὶ Χριστὸν οὐχ ὁμολογήσασα μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ πόλει καὶ πατρίδι κηρῦξαι καὶ κατάρξασθαι αὐτοῖς τῆς εἰς Χρι

 γὰρ πατὴρ οὐ κρίνει οὐδένα, παρέσχεν ἂν ὑπόνοιαν, ὅτι αὐτὸς ἐξέστη τῆς ἐξουσίας. διὰ τοῦτο δὲ τίθησι τὸ ἔδωκεν, ἵνα καὶ τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα ὁμοίως

 εἰς ἀνθρωπίνην ὑπόληψιν καὶ κρίσιν, οὐκ ἔστιν ἀληθὴς αὐτοῦ ἡ μαρτυρία. τοῦτο οὖν καὶ ὁ κύριος πρὸς τὴν ἐκείνων ὑπόληψιν δηλῶν ἔλεγεν· ἐὰν ἐγὼ μόνος, φ

 παιδαγωγηθῆναι καὶ ὠφεληθήσεσθαι. 42 Jo 6, 6 Ἢ πειράζων εἴρηται ἀντὶ τοῦ γυμνάζων αὐτὸν τοὺς λογισμοὺς αὐτοῦ διανιστῶν καὶ πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς δεσποτικ

 εἰς τὴν τοῦ πατρὸς ἡμᾶς ἀνάγων διδασκαλίαν εἰς σεαυτὸν πάλιν παραπέμπεις, εἴπερ σὺ ἑώρακας καὶ σὺ μέλλεις ἡμῖν τὴν πατρικὴν διδασκαλίαν ἀναπτύσσειν κα

 τὸ πλῆθος καὶ μέγεθος τῶν χαρισμάτων δηλῶν ποταμοὺς αὐτὰ καλεῖ. οὐδεὶς οὖν οὔτε τῶν πάλαι προφητῶν ἦν οὔτε τῶν ἤδη παρόντων μαθητῶν τηλικούτων χαρισμά

 πόλεων, ἐν αἷς καὶ συγγενεῖς εἶχεν, πορευομένους τοὺς τυπικῶς καὶ εἰκονικῶς ἑωραθέντας ἀγγέλους οὐ διανέστη πρὸς ἀναίρεσιν, ἀλλ' εἰς ἱκεσίαν μᾶλλον κα

 ἐκεῖνος γάρ, φησίν, ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ' ἀρχῆς καὶ ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστηκεν, ὅτι ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ. καὶ τίς ἐστιν ἄλλος, φησίν, τοιοῦτος, εἰ

 ἄλλο παρελήφθη ὁ πηλὸς ἢ ὅπερ εἴρηται, ἵνα λίαν παραστήσῃ, ὅτι αὐτὸς ἔπλασεν καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀπὸ πηλοῦ. ἔτι δὲ ἀπονίψασθαι κελεύει τὸν πηλόν, ἵνα μὴ τοῖς

 τινα περὶ αὐτοῦ ταπεινὰ καὶ ἀνθρώπινα, ἵνα μὴ ὁ ἀσθενὴς ἀκροατὴς καταπέσῃ ἢ ὁ κακοῦργος ἀφορμὴν λάβῃ πονηρίας, ἐπὶ τὸ ὑψηλὸν πάλιν ἀνατρέχει καί φησιν

 ἔφη πρὸς τοὺς μαθητὰς περὶ τῶν θελόντων αὐτὸν ἰδεῖν Ἑλλήνων· ὅτε ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. 74 Jo 12, 27 Τὸ μὲν τεταράχθαι παράσ

 οὐκ ἤλπιζόν τινα εἰς τοιαύτην ὅλως ἐλάσαι ἀπόνοιαν καὶ ἀχαριστίαν καὶ μιαρίαν, ὥστε τηλικαῦτα εὖ παθόντα καὶ χαρισμάτων τοιούτων ἀξιωθέντα φόνῳ καὶ πρ

 δὲ Ἰουδαῖοι τὸν βίον καταλύοντες τῷ θανάτῳ καὶ τῇ κολάσει παρεπέμποντο. διό φησιν· καὶ ὅπου ὑπάγω, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν. ἀλλ' ἐκείνοις μὲν οὕτω φησ

 σωματικοῖς ἰδεῖν ἐπεζήτεις ὀφθαλμοῖς, ἀλλὰ πρὸς τὴν σάρκα ἀφορῶν, ἣν ἑκὼν ὑπὲρ ὑμῶν ἀνέλαβον, οὐδὲν ὑψηλὸν οὐδὲ ἄξιον τῆς ἐμῆς θεότητος συνεώρακας· ὁ

 ἤδη τῶν λόγων παύεσθαι μελλόντων. 90 Jo 15, 9-11 Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν· ποῖα ταῦτα; ὅτι καθὼς ἠγάπησέν με ὁ πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς, ὅτι ἐὰν τὰς ἐντολά

 κριτήριον ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει τὴν ἀρχὴν ἔλαβεν, ἐν ᾗ καὶ τῆς μιαιφονίας ἐπράχθη τὸ τόλμημα. ὁ ἔλεγχος δὲ οὐ διὰ λόγων, ἀλλὰ δι' αὐτῶν τῶν πραγμάτων γεγ

 υἱῷ. καὶ τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Παῦλος κηρύττων ἔλεγεν· κατὰ ἀποκάλυψιν μυστηρίου χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένου· ταύτῃ οὖν, φησίν, τῇ δόξῃ οὐ προσφάτως ἐ

 ἐν τῷ πατρί, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. διὰ τί δὲ οὐκ εἶπεν· καθὼς σύ, πατήρ, ἐμοὶ κἀγὼ Σοί, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθέσεως; μάλιστα μὲν καὶ τοῦτό φησιν ἀλλαχοῦ

 λάβετε καὶ ἀποκτείνατε; εἶπεν λάβετε καὶ κρίνατε. ἀλλ' οὐκ ἦσαν πρὸς τὸν φόνον παρεσκευασμένοι τοῦ δεσπότου καὶ οὐκ ἐμέθυον τῷ θυμῷ καὶ τῷ φθόνῳ, ὅτι

 ἔμελλεν ἐπιδείκνυσθαι κἀκείνους αὖ διὰ ταύτης εἰς ὑψηλοτέραν ἄγων ὑπόληψιν. 114 Jo 21, 17 Ἐπειδὴ τρίτον ἠρώτησεν αὐτὸν ἰσάριθμον τῇ ἀρνήσει ποιούμενος

ἐν τῷ πατρί, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. διὰ τί δὲ οὐκ εἶπεν· καθὼς σύ, πατήρ, ἐμοὶ κἀγὼ Σοί, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθέσεως; μάλιστα μὲν καὶ τοῦτό φησιν ἀλλαχοῦ λέγων· ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν. νυνὶ δὲ καὶ ἀκριβέστερον εἴρηκεν· οὐ γὰρ μόνον ὅτι ὁ πατὴρ ἕν ἐστι τῷ υἱῷ, φησίν, ἀλλὰ καὶ τίνι ἐστὶν ἓν συμπαρέστησεν· εἰπὼν γὰρ ἐν ἐμοί, τοῦτ' ἔστιν τῇ ἐν ἐμοὶ οὐσίᾳ καὶ θεότητι, οὐχί τινι τῶν ἔξωθεν ὑπάρχεις ἐμοὶ ἓν ἢ κατά τινα χάριν καὶ οἰκονομίαν, ἀλλὰ τῇ ἐμφύτῳ καὶ οἴκοθεν ἐνυπαρχούσῃ θεότητι. θέλων δὲ παραστῆσαι, ὅτι αὕτη μία ἐστὶ καὶ οὐ πολλαί, ἐπήγαγε λέγων· κἀγὼ ἐν Σοὶ ἕν εἰμι οἷον τῇ ἐν Σοὶ ἐμφύτῳ θεότητι καὶ οὐσίᾳ· εἰ γὰρ ὁ πατὴρ καὶ ὁ υἱὸς δύο ὄντες τῇ ὑποστάσει ἑνίζονται τῇ ἐν ἑαυτοῖς θεότητι καὶ οὐσίᾳ, δηλονότι πολλῷ μᾶλλον αὐτὴ ἑνιαία τις καὶ μία ἐστίν. σκόπει δὲ καὶ ἄλλο. οὐκ εἶπεν πρότερον τὸ ἐγὼ ἐν Σοί, ἀλλὰ τὸ σύ, πατήρ, ἐν ἐμοί. διὰ τί; ἵνα ἐξ αὐτῆς τῆς ἀρχῆς ἐπιστομίσῃ τοὺς κατὰ χάριν ἤ τινα ἄλλον τοιοῦτον τρόπον, ἀλλὰ μὴ κατ' οὐσίαν ἓν εἶναι τὸν πατέρα καὶ τὸν υἱὸν ἀναπλάττοντας· εἴπερ γὰρ προέταξε τὸ ἐγὼ ἐν Σοί, εὐθὺς ἂν ἐπεπήδησεν ὁ αἱρετικὸς μὴ ἀναμείνας τὸ ἐπαγόμενον καὶ ἐκενολόγει, ὅτι ἓν τῇ δόξῃ ἐστὶν ὁ υἱὸς τῷ πατρὶ ἢ τῇ χάριτι ἢ τῇ πρὸς αὐτὸν ἀναφορᾷ ἢ τοιούτοις φληνάφοις τισίν. ἐπεὶ δὲ τὸ τὸν πατέρα ἓν εἶναι ἐν τῷ υἱῷ προέταξεν, εὐθὺς αὐτῶν ἐμφράττει τὸ στόμα· εἰ γὰρ μὴ τῇ οὐσίᾳ ἓν ὁ πατὴρ τῷ υἱῷ, τίνι ἕν· ἆρα τῇ πρὸς τὸν υἱὸν ἀναφορᾷ, ἀλλὰ τῇ χάριτι αὐτοῦ, ἀλλ' ἑτέρῳ παρὰ τὴν οὐσίαν τινί; ὁρᾷς πῶς αὐτίκα πᾶσα τῶν Ἀρειανῶν κατασείεται ἡ δόξα; οὐ μόνον δὲ Ἄρειος, ἀλλὰ καὶ τὸ τῶν τριθεϊτῶν διὰ τῶνδε τῶν παναχράντων ῥημάτων καταλύεται φρύαγμα. 107 Jo 17, 21-23 Ἓν εἶναι τοὺς μαθητὰς ἀξιοῖ γενέσθαι. πρῶτον μὲν ἀπὸ τῆς ἐν ἀλλήλοις ὁμονοίας· ἵνα γὰρ πάντες, φησίν, ἓν ὦσιν. εἶτα ἀπὸ τῆς αὐτῆς πίστεως· φησὶν γὰρ ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν. καὶ τρίτον ἀπὸ τῆς τῶν σημείων δυνάμεως· δέδωκα γὰρ αὐτοῖς, φησίν, τὴν δόξαν, ἵνα ἓν ὦσιν. τὸ δὲ καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν, ἵνα, φησίν, καθὼς ἡμεῖς ἐκ τοῦ αὐτεξουσίως ποιεῖν τὰ σημεῖα καὶ τέρατα γινωσκόμεθα τοῖς ὀρθῶς κρίνειν ἐθέλουσιν, ὅτι ἕν ἐσμεν κατ' οὐσίαν καὶ τῆς αὐτῆς φύσεως, οὕτως οἱ μαθηταὶ ἐκ τοῦ λαβεῖν παρ' ἡμῶν τὴν ἐνέργειαν τῶν σημείων καὶ διὰ τῆς ἡμῶν ἐπικλήσεως ταῦτα ἐπιτελεῖν ἐπιγνωσθῶσι τῷ κόσμῳ διὰ τούτων, ὅτι ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ θεοῦ εἰσιν ἀπόστολοι καὶ μαθηταὶ καὶ ἕν εἰσι κατὰ τὸν τῆς ὁμονοίας λόγον καὶ τὸν τοῦ κηρύγματος καὶ τῆς τῶν σημείων ἐπιδείξεως. πῶς δὲ γίνεται τοῦτο ἐκ τοῦ κατοικῆσαι ἐν αὐτοῖς τὸν υἱὸν καὶ διὰ τοῦ υἱοῦ τὸν πατέρα; ὁ γὰρ υἱὸς ἀεὶ συνεφέλκεται τὸν πατέρα ὡς καὶ ἔμπαλιν ὁ πατὴρ τὸν υἱόν. τί δὲ γίνεται ἐκ τοῦ οὕτω τοὺς μαθητὰς γενέσθαι τετελειωμένους; μᾶλλον, φησίν, ὁ κόσμος ἐπιστραφήσεται καὶ γνώσεται, ὅτι ἐκ Σοῦ ἀπέσταλμαι καὶ οὔκ εἰμι, ὡς ἐβλασφήμουν τινές, ἀντίθεος. 108 Jo 17, 24 Εἰπὼν ἣν ἔδωκάς μοι πρὸ καταβολῆς κόσμου εἰς ἀπέραντον καὶ ἀόριστον καὶ ἄναρχον τὸν νοῦν ἀναπέμπει· τὸ γὰρ πρὸ καταβολῆς κόσμου εἰπεῖν μή ποτε δὲ ἴΣον ἐστὶ τῷ εἰπεῖν ἐν ἀρχῇ ἦν, ὅπερ ἀρχόμενος καὶ ὁ εὐαγ γελιστὴς ἐκ τῶν δεσποτικῶν φωνῶν τοῦτο διδαχθεὶς ἔλεγεν. φησὶν οὖν· ἣν ἔδωκάς μοι ἐν ἀρχῇ, τοῦτ' ἔστι μεθ' ἧς γεγέννημαι δόξης πρὸ παντὸς αἰῶνος καὶ πρὸ πάσης ἐπινοίας ἐπιδεχομένης τὸ πρότερον. τίς δέ ἐστιν ἡ τοιαύτη δόξα; ἡ ὁμοουσιότης, ἡ ταὐτότης τῆς ἐξουσίας καὶ κυριότητος καὶ δυνάμεως· ταῦτα μὲν γὰρ θεωροῦσι καὶ ἐνταῦθα οἱ εὐσεβεῖς ταῖς τῶν ἀποστόλων ὀμματωθέντες διδασκαλίαις, ἐκεῖ δὲ μᾶλλον τελειότερον καὶ ἐκτυπώτερον αὐτοί τε οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ τῆς ἐκείνων διδασκαλίας ἄξιοι ταῦτα θεωρήΣουσι τῇ τοιαύτῃ θεωρίᾳ ἐντρυφῶντες καὶ ἀγαλλόμενοι. διὸ καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλός φησιν· νῦν μὲν γὰρ δι' ἐσόπτρου ὡς ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον. 109 Jo 18, 31 Ὅρα πῶς ἐμαίνετο καὶ πρὸς μιαιφονίαν ὁ τῶν Ἰουδαίων δῆμος ἀνηρέθιστο· εἰπόντος γὰρ τοῦ Πιλάτου· λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς, καὶ κατὰ τὸν νόμον ὑμῶν κρίνατε, αὐτοὶ οὐ λέγουσιν, ὅτι οὐκ ἔξεστιν ἡμῖν κρίνειν, ἀλλ' οὐκ ἔξεστιν ἡμῖν ἀποκτεῖναι· τί γὰρ εἶπεν; ὦ Ἰουδαῖοι, ὅτι