Commentarii in Joannem (in catenis) 1 Jo 1, 1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, ἄναρχός φησι κατὰ χρόνον, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, οἷον οὐκ ἄναρχος κατ' αἰτίαν

 χρόνον, τὸ ἀπαθές, τὸ ἐκ τοιούτου πατρός, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. ἦν θεὸς ὁ πατὴρ πρὸς ὃν ὁ υἱὸς ἦν καὶ θεὸς ὁ Λόγος ὁ πρὸς τὸν πατέρα ἦν καὶ ἦν ὁμοίως

 φιλοτεχνήματι, ὡς προνοῶν ἐν τῷ προνοουμένῳ. 9 Jo 1, 11 Πῶς ἦλθεν εἰς τὰ ἴδια ὁ ἀεὶ πανταχοῦ καὶ ἐν τῷ κόσμῳ παρών; ὡς ἐπιφανεὶς σαρκί, ὡς σὺν ἡμῖν σω

 Jo 1, 15 Ἦν ἀεὶ πρῶτος, αὐτὸς μὲν γὰρ φύσει θεὸς καὶ υἱὸς θεοῦ, ἐγὼ δὲ δοῦλος καὶ κῆρυξ αὐτοῦ. ἦν μὲν ἀεὶ οὗτος πρῶτος, ὀπίσω δέ μου ἔρχεται τῷ χρόνῳ

 σχήματα τιμῆς καὶ μεγάλα ῥήματα, μᾶλλον δὲ ἔνθα μὲν κέρδος ἀργυρίου μικροῦ, οὐδὲν ὁ ναὸς ἢ ὁ νόμος· ἔνθα δὲ μεγάλη σωτηρία ἀνθρώπων, ἐκεῖ ὁ πολὺς φθόν

 καὶ κατὰ μικρὸν προῆλθεν, ὥστε καὶ Μεσσίαν καὶ Χριστὸν οὐχ ὁμολογήσασα μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ πόλει καὶ πατρίδι κηρῦξαι καὶ κατάρξασθαι αὐτοῖς τῆς εἰς Χρι

 γὰρ πατὴρ οὐ κρίνει οὐδένα, παρέσχεν ἂν ὑπόνοιαν, ὅτι αὐτὸς ἐξέστη τῆς ἐξουσίας. διὰ τοῦτο δὲ τίθησι τὸ ἔδωκεν, ἵνα καὶ τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα ὁμοίως

 εἰς ἀνθρωπίνην ὑπόληψιν καὶ κρίσιν, οὐκ ἔστιν ἀληθὴς αὐτοῦ ἡ μαρτυρία. τοῦτο οὖν καὶ ὁ κύριος πρὸς τὴν ἐκείνων ὑπόληψιν δηλῶν ἔλεγεν· ἐὰν ἐγὼ μόνος, φ

 παιδαγωγηθῆναι καὶ ὠφεληθήσεσθαι. 42 Jo 6, 6 Ἢ πειράζων εἴρηται ἀντὶ τοῦ γυμνάζων αὐτὸν τοὺς λογισμοὺς αὐτοῦ διανιστῶν καὶ πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς δεσποτικ

 εἰς τὴν τοῦ πατρὸς ἡμᾶς ἀνάγων διδασκαλίαν εἰς σεαυτὸν πάλιν παραπέμπεις, εἴπερ σὺ ἑώρακας καὶ σὺ μέλλεις ἡμῖν τὴν πατρικὴν διδασκαλίαν ἀναπτύσσειν κα

 τὸ πλῆθος καὶ μέγεθος τῶν χαρισμάτων δηλῶν ποταμοὺς αὐτὰ καλεῖ. οὐδεὶς οὖν οὔτε τῶν πάλαι προφητῶν ἦν οὔτε τῶν ἤδη παρόντων μαθητῶν τηλικούτων χαρισμά

 πόλεων, ἐν αἷς καὶ συγγενεῖς εἶχεν, πορευομένους τοὺς τυπικῶς καὶ εἰκονικῶς ἑωραθέντας ἀγγέλους οὐ διανέστη πρὸς ἀναίρεσιν, ἀλλ' εἰς ἱκεσίαν μᾶλλον κα

 ἐκεῖνος γάρ, φησίν, ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ' ἀρχῆς καὶ ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστηκεν, ὅτι ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ. καὶ τίς ἐστιν ἄλλος, φησίν, τοιοῦτος, εἰ

 ἄλλο παρελήφθη ὁ πηλὸς ἢ ὅπερ εἴρηται, ἵνα λίαν παραστήσῃ, ὅτι αὐτὸς ἔπλασεν καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀπὸ πηλοῦ. ἔτι δὲ ἀπονίψασθαι κελεύει τὸν πηλόν, ἵνα μὴ τοῖς

 τινα περὶ αὐτοῦ ταπεινὰ καὶ ἀνθρώπινα, ἵνα μὴ ὁ ἀσθενὴς ἀκροατὴς καταπέσῃ ἢ ὁ κακοῦργος ἀφορμὴν λάβῃ πονηρίας, ἐπὶ τὸ ὑψηλὸν πάλιν ἀνατρέχει καί φησιν

 ἔφη πρὸς τοὺς μαθητὰς περὶ τῶν θελόντων αὐτὸν ἰδεῖν Ἑλλήνων· ὅτε ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. 74 Jo 12, 27 Τὸ μὲν τεταράχθαι παράσ

 οὐκ ἤλπιζόν τινα εἰς τοιαύτην ὅλως ἐλάσαι ἀπόνοιαν καὶ ἀχαριστίαν καὶ μιαρίαν, ὥστε τηλικαῦτα εὖ παθόντα καὶ χαρισμάτων τοιούτων ἀξιωθέντα φόνῳ καὶ πρ

 δὲ Ἰουδαῖοι τὸν βίον καταλύοντες τῷ θανάτῳ καὶ τῇ κολάσει παρεπέμποντο. διό φησιν· καὶ ὅπου ὑπάγω, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν. ἀλλ' ἐκείνοις μὲν οὕτω φησ

 σωματικοῖς ἰδεῖν ἐπεζήτεις ὀφθαλμοῖς, ἀλλὰ πρὸς τὴν σάρκα ἀφορῶν, ἣν ἑκὼν ὑπὲρ ὑμῶν ἀνέλαβον, οὐδὲν ὑψηλὸν οὐδὲ ἄξιον τῆς ἐμῆς θεότητος συνεώρακας· ὁ

 ἤδη τῶν λόγων παύεσθαι μελλόντων. 90 Jo 15, 9-11 Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν· ποῖα ταῦτα; ὅτι καθὼς ἠγάπησέν με ὁ πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς, ὅτι ἐὰν τὰς ἐντολά

 κριτήριον ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει τὴν ἀρχὴν ἔλαβεν, ἐν ᾗ καὶ τῆς μιαιφονίας ἐπράχθη τὸ τόλμημα. ὁ ἔλεγχος δὲ οὐ διὰ λόγων, ἀλλὰ δι' αὐτῶν τῶν πραγμάτων γεγ

 υἱῷ. καὶ τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Παῦλος κηρύττων ἔλεγεν· κατὰ ἀποκάλυψιν μυστηρίου χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένου· ταύτῃ οὖν, φησίν, τῇ δόξῃ οὐ προσφάτως ἐ

 ἐν τῷ πατρί, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. διὰ τί δὲ οὐκ εἶπεν· καθὼς σύ, πατήρ, ἐμοὶ κἀγὼ Σοί, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθέσεως; μάλιστα μὲν καὶ τοῦτό φησιν ἀλλαχοῦ

 λάβετε καὶ ἀποκτείνατε; εἶπεν λάβετε καὶ κρίνατε. ἀλλ' οὐκ ἦσαν πρὸς τὸν φόνον παρεσκευασμένοι τοῦ δεσπότου καὶ οὐκ ἐμέθυον τῷ θυμῷ καὶ τῷ φθόνῳ, ὅτι

 ἔμελλεν ἐπιδείκνυσθαι κἀκείνους αὖ διὰ ταύτης εἰς ὑψηλοτέραν ἄγων ὑπόληψιν. 114 Jo 21, 17 Ἐπειδὴ τρίτον ἠρώτησεν αὐτὸν ἰσάριθμον τῇ ἀρνήσει ποιούμενος

υἱῷ. καὶ τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Παῦλος κηρύττων ἔλεγεν· κατὰ ἀποκάλυψιν μυστηρίου χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένου· ταύτῃ οὖν, φησίν, τῇ δόξῃ οὐ προσφάτως ἐξευρημένῃ, ἀλλὰ πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι διεγνωσμένῃ καὶ ἀφωρισμένῃ παρὰ Σοί, ταύτῃ με δόξαΣον· ταύτην γὰρ ἔκτοτε εἶχον τῇ περὶ τὸ πλάσμα συμπαθείᾳ καὶ στοργῇ τὸν ὑπὲρ αὐτῶν ἑκὼν καὶ σὺν εὐφροσύνῃ θάνατον ὑποστῆναι φιλοτιμούμενος. ταῦτα δὲ καὶ τὰ τοιαῦτά φησιν, ἵνα δείξῃ, ὅτι οὐκ ἀσθενείας ἦν τὸ παθεῖν αὐτὸν ἢ ἀγνοίας, ἀλλὰ δυνάμεως μᾶλλον καὶ προγνώσεως καὶ τῆς πολλῆς αὐτοῦ καὶ ἀφάτου περὶ τὸν ἄνθρωπον κηδεμονίας ἀπόδειξις ἦν. 101 Jo 17, 13 Εἰπὼν ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἐδήλωσε σαφῶς, ὅτι θέλων αὐτοὺς ἀπὸ τῆς πολλῆς ἀνακτήσασθαι θλίψεως τὰ προειρημένα ἐλάλησεν. διὸ καὶ πρὸς τὴν ἐκείνων συγκαταβαίνων διάνοιαν (παραμυθεῖσθαι γὰρ αὐτούς, ἀλλ' οὐ διδάσκειν νῦν τὴν τῆς θεολογίας ἀκρίβειαν ἐβούλετο) ἀνθρωπινώτερον καὶ ὡς ἐκεῖνοι ἠδύναντο παραμυθεῖσθαι διαλέγεται· τήρηΣον αὐτοὺς λέγων ἐν τῷ ὀνόματί Σου καὶ ὅτε ἤμην ἐν τῷ κόσμῳ, ἐτήρουν αὐτοὺς καὶ τὰ ὅμοια. χαρὰν δὲ τὴν ἐμήν, φησίν, οἷον τὴν πνευματικὴν τὴν στηρίζουσαν ψυχήν, ἀλλ' οὐχὶ τοιαύτην, οἵαν ὁ κόσμος ἔχει διὰ τρυφῆς καὶ ἡδονῶν καὶ σωματικῆς εὐπαθείας συνισταμένην. 102 Jo 17, 13-16 Ταῦτα λαλῶ ἐν τῷ κόσμῳ. ποῖα; τὸ ἐγώ σε ἐδόξασα ἐν τῷ κόσμῳ, τὸ δόξασόν με σύ, πάτερ, τὸ ἐφανέρωσά Σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις, οὓς δέδωκάς μοι, Σοὶ ἦσαν, ἃ δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ, τήρηΣον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί Σου καὶ ὅσα ἄλλα εἰς παραμυθίαν εἴρηται τῶν ἀποστόλων· καὶ γάρ, φησίν, ταῦτα λαλῶ εἰς τὸν κόσμον, ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἐν ἑαυτοῖς. τοῦτ' ἔστιν δι' αὐτοὺς τούτους εἴρηται ταῦτα καὶ εἰς εὐχῆς ἐσχημάτισται τύπον, ἵνα τε ἀναψυχὴν ἀπὸ τῆς συνεχούσης αὐτοὺς θλίψεως λάβωσι καὶ ἵνα μᾶλλον πιστεύσωσι, ὅτι πάντως ἔσται αὐτοῖς ταῦτα τοσαύτην σπουδὴν καταβαλλομένου ὑπὲρ αὐτῶν ἐμοῦ, ὥστε καὶ τὸν πατέρα αἰτεῖσθαι γενέσθαι αὐτοῖς ταῦτα. ταῦτα δὲ ἐγένετο, ὅτι ἔτι ἀτελῶς διέκειντο οἱ μαθηταί. ὅτι δὲ ἀτελῶς, δῆλον ἐκ τοῦ λέγειν οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ, ἀλλὰ περὶ ὧν δέδωκάς μοι. τοῦ κόσμου μὲν γὰρ σωτὴρ περιγέγονεν, ἀλλὰ τέως πρὸς τὸ ἐκείνων ἀτελὲς καὶ ἵνα τὸ ἀθυμοῦν ψυχαγωγήσῃ λέγει καὶ πάλιν· οὐκ ἐρωτῶ, ἵνα ἄρῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ κόσμου· ᾔδει γὰρ δηλονότι ὁ δεσπότης ἔτι δεδοικότας τὸν θάνατον. καὶ ἐπειδὴ ἔλεγεν· οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ κόσμου καὶ οὐκ εἰσὶν ἐκ τοῦ κόσμου, ἵνα μὴ ὑποπτεύσωσιν, ὅτι ὥσπερ ἐκεῖνος χαίρων ἔρχεται ἐπὶ τὸ πάθος, τοῦτο καὶ αὐτοὺς παθεῖν αἰτεῖται τὸν πατέρα, οὐκ ἐρωτῶ, φησίν, ἵνα ἄρῃς αὐτοὺς καὶ τὰ ἑξῆς. 103 Jo 17, 16 Καθὼς ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ κόσμου. λίαν τοῦτο θαυμασίως φησὶν εἰς τὸ ἀπορράπτεσθαι τὰ τῶν αἱρετικῶν στόματα, οἵτινες αὐτὸν τερατεύονται μὴ ἀνειληφέναι ἀληθῶς τὴν ἡμετέραν σάρκα· εἰπὼν γὰρ περὶ τῶν μαθητῶν, ὅτι οὐκ εἰσὶν ἐκ τοῦ κόσμου καὶ ἐπαγαγὼν καθὼς ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ κόσμου, παρέστησεν ἀκριβῶς, ὅτι καθὸ οἵ τε μαθηταὶ καὶ αὐτὸς ὁ δεσπότης ἄνθρωποι, δηλονότι ἐκ τοῦ κόσμου εἰσίν, καθὸ δὲ τὴν πρὸς τὸν κόσμον συμπάθειαν διεκρούσαντο, οὐκ εἰσὶν ἐκ τοῦ κόσμου, ὥστε τῷ κεχωρίσθαι τῆς ἁμαρτίας μόνον ὁ δεσπότης οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου. τῷ δὲ ἀληθεῖ τῆς ἐνανθρωπήσεως ἐκ τοῦ κόσμου ἦν ὥσπερ οἱ μαθηταί, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος ἑκάστῳ τῶν ἀνθρώπων. 104 Jo 17, 18 Εἰ δὲ καὶ εἶπεν ἀπέστειλα αὐτοὺς τοῦτ' ἔστιν ηὐτρέπισα, πρὸς ἀποστολὴν κατηρτισμένους ἐποίησα, ἔθος αὐτῷ καὶ τὸ μέλλον ὡς γεγονὸς λέγειν. 105 Jo 17, 18 Καθὼς ἐμὲ ἀπέστειλας εἰς τὸν κόσμον ἐπὶ προνοίᾳ καὶ εὐεργεσίᾳ τοῦ κόσμου, οὕτω κἀγὼ ὁμοίως Σοὶ προνοῶν τοῦ κόσμου, οὐχὶ ἐπὶ κατακρίσει καὶ κολάσει. καὶ καθὼς ἐγὼ σημείοις καὶ τέρασι τῷ ἀνθρωπίνῳ βίῳ ἐπεδήμησα, οὕτω καὶ αὐτοὺς σημείοις καὶ τέρασι καθοπλίσας εἰς τὴν οἰκουμένην ἀπέστειλα. 106 Jo 17, 21 Οἱ μὲν ἀπόστολοι καὶ οἱ τούτων μαθηταὶ ἐν τῷ πατρὶ ἕν εἰσι καὶ ἐν τῷ υἱῷ, τοῦτ' ἔστι πολλοὶ ὄντες ἑνοποιοῦνται ἐν τῇ πίστει τῇ εἰς αὐτούς. ὁ δὲ πατὴρ ἐν τῷ υἱῷ ἕν ἐστι τῇ ὁμοτιμίᾳ τῆς φύσεως· καὶ γὰρ καὶ ὁ υἱός, φησίν, ἕν ἐστι