Commentarii in Joannem (in catenis) 1 Jo 1, 1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, ἄναρχός φησι κατὰ χρόνον, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, οἷον οὐκ ἄναρχος κατ' αἰτίαν

 χρόνον, τὸ ἀπαθές, τὸ ἐκ τοιούτου πατρός, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. ἦν θεὸς ὁ πατὴρ πρὸς ὃν ὁ υἱὸς ἦν καὶ θεὸς ὁ Λόγος ὁ πρὸς τὸν πατέρα ἦν καὶ ἦν ὁμοίως

 φιλοτεχνήματι, ὡς προνοῶν ἐν τῷ προνοουμένῳ. 9 Jo 1, 11 Πῶς ἦλθεν εἰς τὰ ἴδια ὁ ἀεὶ πανταχοῦ καὶ ἐν τῷ κόσμῳ παρών; ὡς ἐπιφανεὶς σαρκί, ὡς σὺν ἡμῖν σω

 Jo 1, 15 Ἦν ἀεὶ πρῶτος, αὐτὸς μὲν γὰρ φύσει θεὸς καὶ υἱὸς θεοῦ, ἐγὼ δὲ δοῦλος καὶ κῆρυξ αὐτοῦ. ἦν μὲν ἀεὶ οὗτος πρῶτος, ὀπίσω δέ μου ἔρχεται τῷ χρόνῳ

 σχήματα τιμῆς καὶ μεγάλα ῥήματα, μᾶλλον δὲ ἔνθα μὲν κέρδος ἀργυρίου μικροῦ, οὐδὲν ὁ ναὸς ἢ ὁ νόμος· ἔνθα δὲ μεγάλη σωτηρία ἀνθρώπων, ἐκεῖ ὁ πολὺς φθόν

 καὶ κατὰ μικρὸν προῆλθεν, ὥστε καὶ Μεσσίαν καὶ Χριστὸν οὐχ ὁμολογήσασα μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ πόλει καὶ πατρίδι κηρῦξαι καὶ κατάρξασθαι αὐτοῖς τῆς εἰς Χρι

 γὰρ πατὴρ οὐ κρίνει οὐδένα, παρέσχεν ἂν ὑπόνοιαν, ὅτι αὐτὸς ἐξέστη τῆς ἐξουσίας. διὰ τοῦτο δὲ τίθησι τὸ ἔδωκεν, ἵνα καὶ τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα ὁμοίως

 εἰς ἀνθρωπίνην ὑπόληψιν καὶ κρίσιν, οὐκ ἔστιν ἀληθὴς αὐτοῦ ἡ μαρτυρία. τοῦτο οὖν καὶ ὁ κύριος πρὸς τὴν ἐκείνων ὑπόληψιν δηλῶν ἔλεγεν· ἐὰν ἐγὼ μόνος, φ

 παιδαγωγηθῆναι καὶ ὠφεληθήσεσθαι. 42 Jo 6, 6 Ἢ πειράζων εἴρηται ἀντὶ τοῦ γυμνάζων αὐτὸν τοὺς λογισμοὺς αὐτοῦ διανιστῶν καὶ πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς δεσποτικ

 εἰς τὴν τοῦ πατρὸς ἡμᾶς ἀνάγων διδασκαλίαν εἰς σεαυτὸν πάλιν παραπέμπεις, εἴπερ σὺ ἑώρακας καὶ σὺ μέλλεις ἡμῖν τὴν πατρικὴν διδασκαλίαν ἀναπτύσσειν κα

 τὸ πλῆθος καὶ μέγεθος τῶν χαρισμάτων δηλῶν ποταμοὺς αὐτὰ καλεῖ. οὐδεὶς οὖν οὔτε τῶν πάλαι προφητῶν ἦν οὔτε τῶν ἤδη παρόντων μαθητῶν τηλικούτων χαρισμά

 πόλεων, ἐν αἷς καὶ συγγενεῖς εἶχεν, πορευομένους τοὺς τυπικῶς καὶ εἰκονικῶς ἑωραθέντας ἀγγέλους οὐ διανέστη πρὸς ἀναίρεσιν, ἀλλ' εἰς ἱκεσίαν μᾶλλον κα

 ἐκεῖνος γάρ, φησίν, ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ' ἀρχῆς καὶ ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστηκεν, ὅτι ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ. καὶ τίς ἐστιν ἄλλος, φησίν, τοιοῦτος, εἰ

 ἄλλο παρελήφθη ὁ πηλὸς ἢ ὅπερ εἴρηται, ἵνα λίαν παραστήσῃ, ὅτι αὐτὸς ἔπλασεν καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀπὸ πηλοῦ. ἔτι δὲ ἀπονίψασθαι κελεύει τὸν πηλόν, ἵνα μὴ τοῖς

 τινα περὶ αὐτοῦ ταπεινὰ καὶ ἀνθρώπινα, ἵνα μὴ ὁ ἀσθενὴς ἀκροατὴς καταπέσῃ ἢ ὁ κακοῦργος ἀφορμὴν λάβῃ πονηρίας, ἐπὶ τὸ ὑψηλὸν πάλιν ἀνατρέχει καί φησιν

 ἔφη πρὸς τοὺς μαθητὰς περὶ τῶν θελόντων αὐτὸν ἰδεῖν Ἑλλήνων· ὅτε ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. 74 Jo 12, 27 Τὸ μὲν τεταράχθαι παράσ

 οὐκ ἤλπιζόν τινα εἰς τοιαύτην ὅλως ἐλάσαι ἀπόνοιαν καὶ ἀχαριστίαν καὶ μιαρίαν, ὥστε τηλικαῦτα εὖ παθόντα καὶ χαρισμάτων τοιούτων ἀξιωθέντα φόνῳ καὶ πρ

 δὲ Ἰουδαῖοι τὸν βίον καταλύοντες τῷ θανάτῳ καὶ τῇ κολάσει παρεπέμποντο. διό φησιν· καὶ ὅπου ὑπάγω, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν. ἀλλ' ἐκείνοις μὲν οὕτω φησ

 σωματικοῖς ἰδεῖν ἐπεζήτεις ὀφθαλμοῖς, ἀλλὰ πρὸς τὴν σάρκα ἀφορῶν, ἣν ἑκὼν ὑπὲρ ὑμῶν ἀνέλαβον, οὐδὲν ὑψηλὸν οὐδὲ ἄξιον τῆς ἐμῆς θεότητος συνεώρακας· ὁ

 ἤδη τῶν λόγων παύεσθαι μελλόντων. 90 Jo 15, 9-11 Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν· ποῖα ταῦτα; ὅτι καθὼς ἠγάπησέν με ὁ πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς, ὅτι ἐὰν τὰς ἐντολά

 κριτήριον ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει τὴν ἀρχὴν ἔλαβεν, ἐν ᾗ καὶ τῆς μιαιφονίας ἐπράχθη τὸ τόλμημα. ὁ ἔλεγχος δὲ οὐ διὰ λόγων, ἀλλὰ δι' αὐτῶν τῶν πραγμάτων γεγ

 υἱῷ. καὶ τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Παῦλος κηρύττων ἔλεγεν· κατὰ ἀποκάλυψιν μυστηρίου χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένου· ταύτῃ οὖν, φησίν, τῇ δόξῃ οὐ προσφάτως ἐ

 ἐν τῷ πατρί, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. διὰ τί δὲ οὐκ εἶπεν· καθὼς σύ, πατήρ, ἐμοὶ κἀγὼ Σοί, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθέσεως; μάλιστα μὲν καὶ τοῦτό φησιν ἀλλαχοῦ

 λάβετε καὶ ἀποκτείνατε; εἶπεν λάβετε καὶ κρίνατε. ἀλλ' οὐκ ἦσαν πρὸς τὸν φόνον παρεσκευασμένοι τοῦ δεσπότου καὶ οὐκ ἐμέθυον τῷ θυμῷ καὶ τῷ φθόνῳ, ὅτι

 ἔμελλεν ἐπιδείκνυσθαι κἀκείνους αὖ διὰ ταύτης εἰς ὑψηλοτέραν ἄγων ὑπόληψιν. 114 Jo 21, 17 Ἐπειδὴ τρίτον ἠρώτησεν αὐτὸν ἰσάριθμον τῇ ἀρνήσει ποιούμενος

πόλεων, ἐν αἷς καὶ συγγενεῖς εἶχεν, πορευομένους τοὺς τυπικῶς καὶ εἰκονικῶς ἑωραθέντας ἀγγέλους οὐ διανέστη πρὸς ἀναίρεσιν, ἀλλ' εἰς ἱκεσίαν μᾶλλον καὶ παράκλησιν καθῆκεν ἑαυτὸν καὶ τότε ὑπὲρ ἑτέρων. ὑμεῖς δὲ διότι ἐλέγχω ὑμᾶς, ἐφ' οἷς ἁμαρτάνετε, καὶ διότι θέλω ἀπαλλάξαι ὑμᾶς τυραννίδος χρονίας καὶ κρίματος, πρὸς φόνον μᾶλλον ἀντὶ τῆς εὐχαριστίας ἀνερεθίζεσθε. τοῦτο δὲ Ἀβραὰμ οὐκ ἐποίησεν. ὥστε οὐδὲ τέκνα αὐτοῦ ἐστε, ὅτι μηδὲ τὰ ἔργα αὐτοῦ μιμεῖσθε. 59 Jo 8, 44- 49 Ἀποροῦσί τινες λέγοντες· τίς ἐστιν ὁ τοῦ διαβόλου πατήρ, οὗ καὶ τέκνα ἔφησεν ὁ δεσπότης εἶναι τοὺς Ἰουδαίους; καὶ πρῶτον μὲν ἔνιοί φασιν, ὅτι τὴν ἀπορίαν ἡ σύγχυσις τῆς ἀναγνώσεως ποιεῖ· ἐπειδὴ γὰρ εἶπον οἱ Ἰουδαῖοι, ὅτι πατέρα ἔχομεν τὸν θεὸν καὶ ἔφη ὁ δεσπότης πρὸς αὐτούς· εἰ ὁ θεὸς πατὴρ ὑμῶν ἦν καὶ ἑξῆς, ἐπειδὴ ταῦτά φησιν ὁ δεσπότης καὶ παντελῶς ἔδειξεν αὐτοὺς ἠλλοτριωμένους, ὅπερ εἰώθαμεν λέγειν ἐπὶ τῶν σφόδρα διεστηκότων, ἐπάγει· ὑμεῖς οἱ τοιοῦτοι καὶ τηλικοῦτοι τὴν μοχθηρίαν ἐκ τοῦ πατρός; μὴ γένοιτο, ἐκ τοῦ διαβόλου ἐστὲ καὶ ἑξῆς, ἵνα ᾖ στιγμῆς φησι μεταξὺ κειμένης τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ διαβόλου-τὸ μὲν σὺν ἐρωτήσει ἐπιτίμησις, τὸ δὲ τελείως ἀπόφασις-, ἀλλ' ἐνεχώρει τάχα τοῦτον προχωρῆσαι τὸν νοῦν, εἰ μὴ μετ' ὀλίγον πάλιν ἐπήγαγεν λέγων· ὅταν λαλῇ τὸ ψεῦδος, ἐκ τῶν ἰδίων λαλεῖ, ὅτι ψεύστης ἐστίν, εἶτα καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ· ἐνταῦθα γὰρ οὔτε στιγμήν ἐστι Σοφίσασθαι οὔτε τὴν ἀνάγνωσιν αἰτιάσασθαι. διό φασίν τινες, ὅτι πατέρα διαβόλου τὸν ἐν ὑπερβολῇ πονηρίας ζῶντα ἔφησεν, ὃς καὶ διὰ παντὸς τοῦ βίου, δι' ὧν πράττει καὶ πονηρεύεται, πληθύνει καὶ γεωργεῖ καὶ παιδοποιεῖ τὸν διάβολον καὶ τίκτει αὐτὸν ὥσπερ ἐκ τοῦ ἐναντίου καὶ ἐν ταῖς ᾠδαῖς λέγεται πνεῦμα τίκτειν ὁ σπουδαῖος καὶ τὸ θέλημα τοῦ παρακλήτου πληθύνων καὶ τίκτων ἐν ἑαυτῷ· διὰ γὰρ τὸν φόβον Σου, φησίν, κύριε ἐν γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ ἑξῆς. δι' ὧν γοῦν, φησίν, πράττουσιν οἱ Ἰουδαῖοι, ἐκ τοιούτου παμπονήρου δεικνύουσιν ἑαυτοὺς τεχθῆναι, ἐξ οὗπερ καὶ ὁ διάβολος πληθύνεται καὶ ἀποτίκτεται. ἄλλοι δέ φασιν οἰκειότερον οἶμαι, ὅτι ὁ ἀντίχριστος, ὅταν μέλλῃ ἔρχεσθαι, ὅς ἐστι καὶ διάβολος, ἀνθρώπινον ὄργανον ἄξιον τῆς αὐτοῦ κακουργίας εὑρὼν δι' αὐτοῦ πράξει, ἅπερ ἂν καὶ συγχωρηθείη τερατεύσασθαι. δῆλον δ' ὅτι ὁ τοιοῦτος τρισάθλιος ἄνθρωπος, ἐν ᾧ οἰκήσει ὁ διάβολος, καὶ ὃς χρηματίσει ἀντίχριστος, ἐκ τοιούτου φύσεται μιαρωτάτου πατρός, ὅς ἐστιν ἄξιος τοιοῦτον παῖδα φῦναι ὅλην χωρῆσαι δυνάμενον τὴν ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ. ὑμεῖς οὖν, φησίν, ἐξ ὧν μιαιφονεῖτε καὶ ἐξ ὧν τῷ ψεύδει μᾶλλον ἢ τῇ παρ' ἐμοῦ κηρυττομένῃ ἀληθείᾳ προσέχετε, δεικνύετε ἑαυτοὺς ἀξίους εἶναι τέκνα οὐχὶ τοῦ Ἀβραάμ, ἀλλὰ τοιούτου πατρός, ἐξ οὗ ἂν ἀποτεχθείη ὁ διάβολος, ἤτοι ὁ ἄνθρωπος ἐν ᾧ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν ἐνέργειαν κενώσει καὶ ἐν αὐτῷ κατοικήσει ὁ διάβολος. οἱ δὲ καὶ οὕτω φασίν. δῆλον, φησίν, ὅτι οἱ Ἰουδαῖοι κατὰ σάρκα σπέρμα Ἀβραάμ εἰσιν, ὥστε ὅταν αὐτοῖς ὁ δεσπότης λέγῃ μὴ εἶναι τέκνα τοῦ Ἀβραὰμ οὐχὶ κατὰ σάρκα λέγει αὐτοὺς μὴ εἶναι τέκνα αὐτοῦ, ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα, ὅτι τὰ ὅμοια ἐκείνῳ οὐ διεπράττοντο. καὶ ὅτε λέγει τέκνα τοῦ πατρὸς τοῦ διαβόλου, οὐ κατὰ σάρκα τοῦτό φησιν, ἀλλὰ καθ' ὃ τὰς πονηρὰς ἐνεργαζόμενοι πράξεις τὴν πρὸς τὸν διάβολον συνάπτουσιν οἰκειότητα, ὅτι, φησίν, ὡς ἀδελφῷ καὶ φίλῳ ἀνάκεισθε τῷ διαβόλῳ καὶ οὕτως οἰκειοποιεῖσθε αὐτὸν ὡσανεὶ τὸν αὐτὸν πατέρα λαχόντες ἦτε καὶ ἐκ τοῦ αὐτοῦ φύντες σπέρματος, ὥστε εἰκότως ὑμᾶς τέκνα τοῦ πατρὸς τοῦ διαβόλου καλέσει καὶ ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐκείνου· ἐπὶ τοΣοῦτον γὰρ ὑμῖν τὰ τῆς μιαιφονίας καὶ παρανομίας ἐπήσκηται. τὸ δὲ ὅταν λαλῇ τὸ ψεῦδος, ἐκ τῶν ἰδίων λαλεῖ καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ, καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ, φησίν, ὃν ὑμεῖς ἑαυτοῖς ἐπεγράφεσθε, εἴπερ ἦν καθ' ὑπόστασιν τοιοῦτος ἂν ἦν. ἄλλοι δέ φασιν, ὅτι οὐ λέγει ὅλως πατέρα ἕτερον διαβόλου ἐνταῦθα, ἀλλὰ τὸν αὐτόν, φησίν, καὶ πατέρα καὶ διάβολον λέγει. διάβολον μέν, ὅπερ ἐστίν, πατέρα δὲ τῶν Ἰουδαίων δι' ὧν αὐτὸν τοῖς ἔργοις οἰκειοποιήσαντο. καὶ τὰ ἐπαγόμενα δέ, φασίν, τοῦτο σαφῶς δείκνυσιν·