Scholium.

Ex hoc loco, et illatione istarum propositionum manifeste colligitur Scotum admittere distinctionem formalem inter eas realitates,quae non sunt eaedem formaliter; et propterea inanem osse illorum scrupulum, qui in divinis negant distinctionem formalem inter essentiam et attributa, atque inter eamdem et relationes, et inter ipsa attributa sibi invicem comparata, qui tamen admittunt non esse eadem formaliter, seu non habere identitatem formalem. Neque sufficienter deducunt hanc suam doctrinam ex illo loco Scoti in 1. dist. 2. quaest. 7. num.44. ubi negat illationem distinctionis formalis ex non identitate formali ; etenim passim et ubique, praesertim dist. 8. lib. 1. quaest. 4. distinctionem hanc formalem ex natura rei ante omnem actum intellectus admittit inter perfectiones essentiales Dei. Caute tamen et cum moderamine loqui voluit, ubi primum distinctionem hanc in divini sub illis terminis excogitavit, et Scholis invexit. Ne etenim plus aequo unitissima, simplicissima, et actualissima arcana divina videretur distinguere, uti maluit negatione identitatis quam affirmatione distinctionis ; Melius, inquit, est uti ista negatiua, hoc non est formaliter idem, quam hoc est sic et sic distinctum. Securius ita videbatur loquendum tunc, donec explicatis in sequentibus distinctionibus divinarum emanationum distinctis principiis, simplicitate essentiae, varietate attributorum, et qualitate perfectionum essentialium, clarius licuit distinctionem hanc explicare, et firmiori fundamento stabilire, uti amplissime praestitit dist. 8. Quod autem loco supra citato consequentiam illam, Non sunt idem formaliter, ergo distinguuntur formaliter, non admiserit, vel non oportere sequi dixerit, bene explicant Lychetus et alii Scotistae, propterea dictum, quia ut ipse Scotus dist. 8 quaest. 2. in responsione ad primum principale asserit, aliqua non sunt idem formaliter, et tamen non distinguuntur formaliter, ut gradus intrinsecus non est idem formaliter cum eo cujus est gradus, et tamen non sequitur, ergo distinguitur formaliter ab eo; nonenimdicitper se formalitatem, per quam formaliter distinguatur a re cujus est modus, non formalitas. Unde non identitas latius patet quam distinctio, quod variis instantiis fusius docet hic Tartaretus, praesertim in non identitate et distinctione reali ; probatque non bene sequi, non sunt eadem realiter, ergo distinguuntur realiter. Vide Smising de Deo uno tract. 2. disp. 1. quaest. 2. num. 40. Vide Scholium quaestionis sequentis.

Tertia propositio, scilicet quod formalitas A est distincta a formalitate B, simpliciter est neganda, et praecise concedenda cum ista determinatione formalitas A est distincta formaliter a formalitate B, et ita quodcumque essentiale concedendum est esse distinctum formaliter a quolibet personali, non autem simpliciter distinctum.

Restat adhuc unum dubium, de multis propositionibus pertinentibus ad istam determinationem importatam per formaliter, puta de ista, Ipsius A ad B distinctio formalis ,- sed ista statim sequitur ex illa, A est distinctum formaliter a B : sicut sequitur, homo est specie distinctus ab asino, sicut hominis ad asinum est distinctio specifica, quia utrobique est eadem distinctionis determinatio in antecedente, quae in consequente.

Alia propositio : A formalitate est distinctum ab ipso B sive fecundum formalitatem, cum suo causali secundum Priscianum aequivaleat adverbiali determinationi, et ablativus iste formalitate cum additur ei quod est distinctum, notet formalem distinctionem ipsius, videtur quod concedens istam esse formaliter distinctam, debeat concedere necessario aliam, quia in consequente per illam determinationem formalitate, sive per illam formalitatem diminuitur hoc quod est distinctum, sicut in antecedente per hoc quod est formaliter.

Contra : Formaliter non dicit identitatem, sed diminuit aliquid aliud, et magis determinat ad completam et propriam rationem ipsius: ergo nec determinans hoc quod est distinctum, diminuet ipsum.

Confirmatur, quia formaliter videtur includere hoc quod est essentialiter, et formalitate aliquid superaddere : sed hoc quod est essentialiter, non diminuit distinctionem, quando determinat hoc quod est distinctum. Similiter posset argui de hoc quod est quidditative, et de hoc, quod est per se primo modo.

Item concessum est: A est distinctum a B sive a formalitate ipsius B. Sed non est distinctum nisi eadem formalitate illius; ergo non est distinctum formalitate alia: sequitur ergo quod formalitas est distincta essentialiter a formalitate.

Confirmatur, quia quidquid est distinctum qualitate, est qualiter distinctum : similiter quidquid est distinctum essentia, est essentialiter distinctum, et quod accidente distinctum, est accidentaliter distinctum, et ita similiter in aliis, et e converso. Ergo a simili in proposito, quidquid est formaliter distinctum, est formalitate distinctum: sed A non est distinctum formalitate, nisi illa quae ipsamet est essentialiter, vel totaliter, et praecise. Hoc maxime patet arguendo de aliqua perfectione in divinis simpliciter simplici, quae totaliter est, et praecise est ipsum per quod est distincta.

Item, idem videtur esse formaliter et secundum formam, sed nihil est distinctum secundum formam ab aliquo, nisi forma illa sit distincta, quia secundum formam indistinctam nihil est distinctum, imo nec Pater secundum Deitatem est distinctus a Filio: ergo ad hoc quod est formaliter, sequitur formam distingui vel saltem formalitatem.

Item, formalitas scientiae non distinguitur formaliter a formalitate scientiae, et distinguitur formaliter ab alia formalitate, et dicatur illa D ; non autem potest ab alia distingui formaliter, et ab alia non distingui formaliter, nisi haec et illa sint distincta, quia contradictoria non possunt verificari, nisi sit alietas in subjecto, vel in termino: ergo illa formalitas est distincta ab illa formalitate, quod est propositum.

Item, si A distinguitur a B formaliter: ergo actualiter, quia A est actus : sed distingui actualiter, infert simpliciter distingui, nec diminuit ipsum: ergo nec diminuitur in antecedente.

Idem argueretur de hoc, quod est distingui realitate, quia sequitur ad hoc quod est distingui realiter, et in consequente non diminuitur distinctio ; ergo nec in antecedente.

Sed tota ista difficultas consistit de distingui realiter, et de distinctione reali, et de quibuscumque pertinentibus ad distinctionem determinatam, per hoc quod est realiter, et de pertinentibus ad sequentem ordinem. Totus enim iste ordo stat in distinctione vel identitate, vel determinatur per hoc quod est formaliter, et habet tres ordines. Primum negativum ejus quod est formaliter. Secundum negativum ejus quod est formaliter distinctum. Tertium ejus quod est distincta formalitas.