QUAESTIO III.

Utrum cognitio abstractiva proprietatum personalium possit habere rationem scientiae ?

Vide Doctores citatos quaestione antecedenti, et Doctorem quodlib. 3. art. 2. et 3.

Quod non : Illud, quod non cadit sub demonstratione, non cadit sub scientia : sed proprietates personales non cadunt sub demonstratione: ergo. Minor probatur, quia si proprietates essent demonstrabiles, aut de personis, aut de essentia : non de personis, quia nulla passio demonstratur de subjecto, quae non sit extra rationem subjecti sui, sed quaelibet proprietas est de intrinseca ratione suppositi, ut patet: ergo, etc. Similiter nec de essentia, quia nulla passio demonstratur de subjecto, nisi illa quae est convertibilis cum subjecto, sed proprietas personalis non est convertibilis cum essentia.

Contra : Omnis propositio necessaria et mediata, et non essentialis est demonstrabilis: illa propositio patet de se : sed propositio, in qua proprietas dicitur de essentia, est necessaria, quia quaelibet proprietas personalis necessario fundatur in esse, et est mediata, quia inter proprietates personales et essentiam cadunt multae perfectiones absolutae, ut intellectus et memoria. Et quod proprietas non sit idem cum ratione essentiae, patet, quia etiam hoc omnes dicunt, quia dicunt quod non sunt convertibiles.

Hic primo ostendentur, quae faciunt difficultatem in ista quaestione, et sunt tria. Primum sumitur ex parte subjecti. Secundum ex parte medii. Tertium ex parte proprietatum.

Primum ex parte subjecti, quod facit difficultatem, est, quia omnis passio demonstrabilis habet subjectum, de quo potest demonstrari ; sed proprietas non habet subjectum de quo possit demonstrari, quia illud subjectum aut est personae, aut essentiae : non personae, quia omnis passio demonstrabilis de subjecto est extra rationem subjecti, sed proprietas est intrinseca ratione personae; igitur. Non potest autem habere pro subjecto essentiam, de qua possit demonstrari. Probatur, quia quando aliqua passio inest alicui subjecto, primo inest ubicumque reperitur subjectum : sed proprietas personalis non reperitur formaliter, ubi reperitur essentia: ergo, etc.

Secundum, quod facit difficultatem ex parte medii est, quia subjectum demonstrabile debet esse convertibile cum utroque extremo, ex 2. post. cap. 2. sed nullum medium cadens inter proprietatem et essentiam est convertibile cum proprietate personali, licet sit convertibile cum essentia. Patet, quia quidquid praeintelligitur ante proprietatem personalem est commune tribus : sed illud quod est commune tribus, non est convertibile cum proprietate personali, ut patet de se ;ergo, etc.

Tertium, quod facit difficultatem ex parte proprietatum, quia de nullo subjecto ut videtur, possunt demonstrari immediate oppositae passiones: sed paternitas et filiatio sunt oppositae passiones.

Hoc viso, dico ad quaestionem tria. Primo, quod alia est comparatio naturae ad supposita, et naturae ad individua, et hoc quia comparatio naturae praecise ad supposita non est comparatio superioris ad inferiora, et ideo non oportet quod numeratis suppositis plurificetur natura. Hoc vult Augustinus 7. de Trinit. cap. ult. ubi vult quod essentia divina comparata ad personas non comparatur sicut superius ad inferius, quia non se habet sicut genus et species. Comparatio autem naturae ad individua, et singularia est comparatio superioris ad inferiora, et ideo numeratis individuis numeratur natura, sicut numerato Socrate et Platone, numeratur natura humana in eis.

Secundo distinguitur de convertibilitatet; quia est quaedam convertibilitas secundum universalitatem, et hoc est, quando passio reperitur in quolibet inferiori, in quo reperitur subjectum, sicut habere tria, et triangulum sunt convertibilia secundum universalitatem. Alia est convertibilitas secundum identitatem, et est quando passio est eadem cuicumque subjectum est idem. Alia est convertibilitas secundum singularitatem, et est quando aliqua passio de se est haec, determinat subjectum primum quod de se sit hoc: similiter subjectum ex ratione sua determinatur ad hanc passionem, quae de se est hoc.

His visis, applicando ad divina, dicitur quod prima convertibilitas, scilicet secundum universalitatem non est in divinis, et ratio est dicta, quia ibi natura non se habet sicut superius, nec multiplicatur. Similiter proprietas et essentia non sunt convertibilia secundum identitatem. Probo, quia alicui est idem essentia realiter, cui proprietas personalis non est idem idealiter: imo differt sicut patet, quia essentia est idem realiter Paternitati, cui Paternitati Filiatio non est eadem realiter, imo differunt istae duae proprietates realiter. Sed tertio dico, quod est ibi singularitas secundum singularitatem, quia illa proprietas, scilicet paternitas divina, quae de se est haec, ex ratione sui determinat sibi naturam divinam, et natura divina ex sui ratione determinatur ad hanc proprietatem.