Cap. II.

De Sacramentorum variatione.

De variatione autem Sacramentorum hoc tenendum est, quod Sacramenta ab initio ad curationem hominis instituta sunt et semper cum morbo hominis cucurrerunt et usque in finem saeculi perdurabunt: sed alia luerunt in lege naturae, alia sub lege scripta, alia sub gratia. Et in his omnibus illa quae posteriora sunt, significatione sunt evidentiora et effectu gratiae digniora.

In lege enim naturae fuerunt oblationes, sacrificia et decimationes. In lege autem scripta introducta est circumcisio, superaddita est expiatio, et superadiccta est oblationum, decimalionum et sacrificiorum multiformis distinctio.

In lege autem nova " statuta sunt Sacramenta numero pauciora, utilitate potiora, virtute efficaciora " et praeeminentia digniora: in quibus est impletio simul et evacuatio Sacramentorum omnium praedictorum.

Ratio autem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia Verbum incarnatum, quod est reparationis

. nostrae principium et fons et origo Sacramentorum,

cum sit clementissimum et sapientissimum: eo quod clementissimum est, non permisit, quod curreret morbus peccati sine remedio Sacramenti: eo vero quod sapientissimum est, ideo iuxta dictamen suas immutabilis sapientiae cuncta ordinatissimo gubernantis diversa adhibuit medicamenta et varia secundum mutationem variam temporum diversorum Quoniam ergo "ab initio, procurrente tempore, et adventu Salvatoris magis ac magis appropinquante semper magis ac magis effectus salutis crevit et cognilio veritatis: congruum fuit, et ipsa signa salutis per successionem temporum alia post alia variari, ut effectus gratiae divinae in salutem cresceret, simulque et ipsa significatio in ipsis signis visibilibus evidentior appareret ". Et ideo " primum per oblationem et postea per circumcisionem, ad ultimum per baptismalem ablutionem expiationis et iustificationis Sacramentum formari institutum est: quia eiusdem mundationis forma et similitudo in oblatione quidem occulte invenitur, in circumcisione vero evidentius exprimitur, per baptismum autem manifestius declaratur". Et hinc est, quod "illa primi temporis Sacramenta, sicut dicit Hugo , fuerunt sicut veritatis umbra, medii temporis sicut figura seu imago, postremi, scilicet gratiae, sicut corpus" , quia intra se veritatem et gratiam cura triceni continent, quam praesentant, et praesentialiter conferunt quod promittunt.

Rursus, quoniam praesentia veritatis et gratiae , quae in lege gratiae exhibetur, ratione suae excellentiae et multiformitatis in opere et virtute per unum signum exprimi non poterat, ut decebat: hinc est, quod in omni tempore et lege plura fuerunt Sacramenta data ad illam veritatem et gratiam exprimendam: sed praecipue in tempore legis figurae, cuius est figurare, multa signa et varia praecesserunt, quae sua varietate Christi gratiam multipliciter exprimerent et excellentius commendarent, et multipliciter commendando nutrirent parvulos, exercerent imperfectos et duros onerando frangerent et ad iugum gratiae domarent et quodam modo emollirent.

Postremo, quoniam, veritate superveniente, cessat umbra, et figura praenuntians sortitur finem intentum, quo habito, cessare debet eius usus et actus; hinc est, quod gratia superveniente, vetera Sacramenta et signa impleta sunt pariter et sublata, auia signa orant prognostica futurorum et quasi praenuntiantia de longinquo ; et nova nihilominus instituta tanquam demonstrativa praesentis gratiae et rememorativa quodam modo passionis dominicae, quae fons est et origo gratiae curativae sive in nobis, sive in bis qui praecesserunt Christi adventum: sed in his qui praecesserunt, tanquam pretium promissum, in his qui sequuntur, tanquam pretium persolutum. Et quoniam non debetur gratia promissioni pretii nisi ratione persolutionis: et abundantior debetur persoluto pretio quam promisso: hinc est, quod passio Christi immediatius sanctificat Sacramenta temporis legis novae et pleniori gratia in eis redundat. Propter quod illa praeparaverunt et perduxerunt ad haec, sicut via ad terminum, sicut signum ad signatum, sicut figura ad veritatem, et sicut imperfectum reducit et praeparat ad perfectum.