Cap. VI.

De unitate divinae naturae in multiplicitate appropriatorum.

Tertio vero de pluralitate appropriatorum hoc docet sacra Scriptura esse tenendum, quod licet omnia essentialia omnibus personis aequaliter et indifferenter conveniant: tamen Patri dicitur appropriari ululas, Filio veritas, Spiritui sancto bonitas. - Et iuxta hanc sumitur secunda appropriatio Hilarii , scilicet " aeternitas in Patre, species in Imagine, usus in Munere ". - Iuxta hanc sumitur tertia, scilicet in

Patre ratio principiandi, in Filio ratio exemplandi, in Spiritu sancto ratio finiendi.

Et iuxta hanc sumitur quarta, scilicet omnipotentia Patri, omniscientia Filio, voluntas seu benevolentia Spiritui sancto. - Haec autem dicuntur appropriari, non quia fiant propria, cum semper sint communia; sed quia dicunt ad intelligentiam et notitiam propriorum, videlicet trium personarum.

Intelligentia autem et ratio praedictorum haec est. Quia enim primum principium est nobilissimum et perfectissimum, ideo conditiones entis nobilissimae et generalissimae in eo reperiuntur in summo. Hae autem sunt unum, verum, bonum, quae non contrahunt eos secundum supposita , sed secundum rationem. Nam unum nominat ens ut connumerabile, et hoc habet per indivisionem sui in se; verum, secundum quod cognoscibile, et hoc habet per indivisionem sui a propria specie; bonum, secundum quod communicabile, et hoc habet per indivisionem sui a propria operatione Et quia haec triplex indivisio se habet secundum ordinem quantum ad rationem intelligendi, ita quod verum praesupponit unum, et bonum praesupponit unum et verum: hinc est, quod haec attribuuntur primo principio in summo, quia perfecta et generalia; - et appropriantur tribus personis, quia ordinata: et ideo summe unum Patri, qui est origo personarum; summe verum Filio, qui est a Patre ut verbum ; summe bonum Spiritui sancto, qui est ab utroque ut amor et donum.

Et quia summe unum est summe primum, quia caret omni inceptione ; et quia summe verum est summe aequale et pulcrum ; et quia summe bonum est summe utile et proficuum: hinc oritur secunda appropriatio Hilarii, quae est aeternitas in Patre, quia non habet initium, sed est omnino primum ; species in Imagine, id est in Verbo, quia summe pulcrum: usus in Munere, id est in Spiritu sancto, quia summe proficuum et communicativum. Quod per alia verba sic insinuat Augustinus : " In Patre unitas , in Filio aequalitas, in Spiritu sancto unitatis aequalitatisque concordia ".

Rursus, quia summe unum et primum tenet rationem principiandi et originandi; summe pulcrum et speciosum tenet rationem exprimendi et exemplandi ; summe proficuum et bonum tenet rationem finiendi, quia " bonum et finis idem ": hinc oritur tertia ratio appropriandi efficientiam Patri, exemplaritatem Filio, finalitatem Spiritui sancto.

Rursus, quia a primo et summo principio fluit omne posse, a primo et summo exemplari omne scire, ad summum finem tendit omne velle ; ideo necesse est, primum esse omnipotentissimum, omnisapientissimum et benevolentissimum. Unitas autem prima et summa, rediens supra se ipsam reditione completa et perfecta, est omnipotentissima, sic et veritas sapientissima, et bonitas benevolentissima: et haec appropriantur, quia ordinem insinuant. Voluntas enim dat praeintelligere cognitionem, et voluntas et cognitio praesupponunt potentiam et virtutem, quia " posse scire est aliquid posse ".

Ex his apparet, quae sint appropriata et quibus et qua de causa. Haec tamen ultima, scilicet potentia, sapientia et voluntas, sunt potissime illa, ex quibus in Scripturis laudatur Trinitas summa. Et ideo de bis aliquid dicendum est breviter et summatim.