Cap. IX.

Devoluntate Dei et providentia.

De voluntate autem Dei haec tenenda sunt, quod ipsa sic est recta, ut nullo modo possit obliquari; sic est efficax, ut nullo modo possit impediri: sic est una, ut tamen multiformiter habeat significari.

Significatur enim divina voluntas, quae est voluntas beneplaciti, per voluntatem signi secundum quinque differentias signorum, quae sunt praeceptio, prohibitio, consilium, impletio et permissio: secundum quae disponuntur a voluntate beneplaciti quaecumque in universo fiunt. " Est enim voluntas Dei prima et summa causa omnium specierum ac motionum. Nihil enim fit visibiliter et sensibiliter in ista totius creaturae amplissima quadam immensaque republica , quod non de interiore invisibili atque intelligibili aula summi Imperatoris aut iubeatur, aut permittatur, secundum ineffabilem iustitiam praemiorum atque poenarum, gratiarum et retributionum ".

Et quia ista voluntas, ratione regulata, dicitur providentia: hi nc est, quod omnia, quae in universo fiunt, aguntur et reguntur divina providentia, quae per omnia est irreprehensibilis, quia nihil nisi iuste praecipit, prohibet, vel consulit: nihil agit nisi bene, nihil permittit iniusto.

Intelligentia autem et ratio praedictorum haec est. Primum principium, cum sit summe nobile, et voluntatem habet et nobili modo habet. Cum igitur voluntas de se dicat illud, secundum quod in agentibus a proposito attenditur regula rectitudinis et efficacia operationis: necesse est, quod voluntas in Deo sit rectissima et efficacissima: ideo rectissima, quia idem est in Deo voluntas et veritas: ideo efficacissima, quia idem prorsus in Deo est voluntas et virtus sive potestas.

Et quia non potest divina voluntas carere veritate, ideo non tantum est recta, verum etiam regula rectitudinis. Quia vero nullo modo potest carere virtute, ideo non tantum est efficax, verum etiam fons et origo totius efficaciae; ita ut nihil sine illa possit effici, nihil contra illam possit fieri, nihil etiam sit, a quo valeat impediri.

Et quia rectissima est, nullus potest esse rectus, nisi conformetur ei ; nullus autem potest ei conformari, nisi voluntas illa innotescat sibi: oportuit ergo, voluntatem divinam ut regulam rectitudinis notificari nobis. Rectitudo autem quaedam est necessitatis, et haec est in faciendo bonum necessarium et declinando malum ; quaedam est perfectionis, et haec est in supererogando ultra debitum: et secundum hoc innotescit nobis per triplex signum, scilicet praeceptionem, prohibitionem et consilium: quod quidem significat divinum beneplacitum acceptare tanquam iustum; quod fit secundum divinum praeceptum, quod declinatur secundum divinam prohibitionem et adimpletur secundum divinum consilium. Signa vero haec infallibilia signa sunt divinae voluntatis, ut est regula rectitudinis.

Rursus, quia efficacissima est, nullo modo potest aliquis aliquid efficere, nisi ipsa operante et coefficiente; nullus deficere vel peccare potest, nisi ipsa iuste deserente . Et secundum hoc duo sunt eius signa, scilicet impletio, quod est signum voluntatis ut efficientis: et permissio, quod est signum voluntatis iuste deserentis. Iuste autem deserit, quia iustum.est, ut sic administret res, quas condidit, ut non infringat leges, quas indidit: et sic cooperetur " rebus, quas creavit, ut eas agere proprios motus sinat"": et ideo, si liberum arbitrium ad utrumque vertibile de lege naturae in malum dimittat cadere, hoc non permittit nisi iuste.

Rursus, si per gratiam praeveniat et sustentet, nulli iniuriam facit; ideo non agit iniuste nec omnino iuste secundum exigentiam meritorum, quia merita ad hoc non sufficiunt: sed gratis et misericorditer et quodam modo iuste, quantum est ex condecentia bonitatis suae. Cum ergo damnat et reprobat, operatur secundum iustitiam: quando vero praedestinat, secundum gratiam et misericordiam, quae non excludit iustitiam . Quia ergo omnes, secundum quod de massa perditionis erant, debebant damnari: ideo plures reprobantur quam eligantur, ut ostendatur, quod salvatio est secundum gratiam specialem, sed damnatio secundum iustitiam communem. Nullus ergo potest conqueri de divina voluntate, quia omnia agit rectissime, immo in omnibus debemus gratias agere et honorificare regimen divinae providentiae.

Si quis autem quaerat, quare magis uni peccatori munus gratiae largiatur quam alteri, hic oportet silentium, imponere humanae loquacitati et exclamare cum Apostolo : O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei, quam incomprehensibilia sunt iudicia eius, et investigabiles viae eius. Quis enim cognovit sensum Domini, aut quis eius consiliarius fuit, aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei? Quoniam ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia. Ipsi gloria in saecula saeculorum. Amen.