Cap. LX.

De exercitio gratiae respectu agendorum, praeceptorum et consiliorum.

De praeceptis autem legis divinae hoc tenendum est, quod in lege Moysaica sunt praecepta iudicialia, figuralia et moralia, utpote decem praecepta decalogi in duabus tabulis conscripta digito Dei .

Lex autem evangelica iudicialia temperat auferendo,. figuralia, evacuat adimplendo, moralia consummat adiiciendo. Adiicit autem documenta instruentia, promissa excitantia et consilia perficientia: cuiusmodi sunt consilium paupertatis, consilium obedientiae et consilium castitatis, ad quae implenda invitat Christus Dominus noster eum qui vult esse perfectus .

Ratio autem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia primum principium, sicut est summe tonum in se ipso, sic est summe iustum in opere suo et in universi regimine disponendo. Quoniam ergo summe iusti est zelare iustitiam non tantum in se, verum etiam in altero; iustitia autem consistit in conformando se regulis iuris: hinc est, quod divinae iusticie est regulas iustitiae homini imprimere et exprimere, non tantum dictando per modum veritatis erudientis, sed etiam praecipiendo et obligando per modum voluntatis imperantis . Et quoniam gratia facit voluntatem nostram divinae voluntati conformem, ipsius est disponere nos ad obtemperandum et subiacendum illis regulis iustitiae secundum dictamen legis divinitus datae.

Rursus, quoniam divinis imperiis dupliciter obtemperare contingit, videlicet ex timore paenas, vel ex amore iustitiae; et primum est imperfectorum, secundum autem perfectorum: ideo Deus duplicem homini contulit legem: unam timoris, alteram amoris, unam in servitutem generantem et alteram in adoptionem filiorum Dei transferentem . Ac per hoc, quia timentibus et imperfectis competit, ut terreantur per indicia et manuducantur per signa et dirigantur nihilominus per praecepta; hinc est, quod lex Moysaica, quae est lex timoris, continet iudi-cialia et figuralia et moralia. - Perfectis autem et amantibus convenit aperta instructio documentorum, larga promissio praemiorum et alta perfectio consiliorum: hinc est, quod lex euangelica continet ista tria. Et ideo dicitur lex Moysaica differre ab evangelica, quia illa figurae, haec veritatis: illa lex poenue, haec gratiae: illa litteralis, ista spiritualis; illa occidens, ista vivificans ; illa timoris, ista amoris: illa servitutis, ista libertatis; illa onera et ista facilitatis.

Postremo, quoniam regulae spectantes ad iustitiae necessitatem continentur in divinis praeceptis; et iustitiae est "ius suum unicuique reddere ": necesse est, quod praecepta moralia quaedam sint, quae ordinant nos ad Deum: quaedam ad proximum secundum duplex caritatis praeceptum ; quod Spiritus sanctus voluit insinuare per duarum mysterium tabularum, et ideo digito Dei scriptae dicuntur.

Et quia Deus est trinus, Pater scilicet et Filius et Spiritus sanctus, cui competit summa maiestas adoranda, veritas profitenda et caritas acceptanda, secundum vim irascibilem, rationalem et concupiscibilem, per actum operis, oris et cordis: ideo triplex est mandatum primae tabutae, correspondens tribus praemissis, scilicet adorationis subiectivae,iuralionis veridicae et sabbatizalionis sacratae.

Quia vero proximus est imago Trinitatis, et ei, in quantum praefert imaginem Patris, debetur pietas: in quantum praefert imaginem Filii, debetur veracitas , in quantum praefert imaginem Spiritus sancti, debetur benignitas: hinc est, quod septem sunt mandata, quae ad secundam tabulam spectant. Nam penes pietatem sunt duo: unum, quod pietatem mandat, scilicet de patre honorando: alterum, quod impietatem vetat, scilicet de non occidendo. Penes veracitatem, quae principaliter consistit in verbo, accipitur unum, scilicet de falso testimonio non ferendo. Penes benignitatem, cui opponitur cupiditas et concupiscentia, quarum utraque potest esse in opere, vel in corde, accipiuntur quatuor, scilicet non moechaberis, non concupisces uxorem, non furtum facies, et non concupisces rem alienam . Et habent haec ordinari secundum maiora vel minora nocumenta, per quae infringi potest iustitia. Et sic regulae spectantes ad iustitiae necessitatem debent contineri in decem praeceptis.

Quoniam autem iustitia ad perfectionem pervenit, dura perfecte se elongat a malo et quantum ad cultum et quantum ad causam: et omne malum oritur ex triplici radice, scilicet concupiscentiae carnis, concupiscentiae oratorum et superbiae vitae : hinc est, quod tria sunt consilia evangelica, perfecte nos elongantia a triplici radice praedicta. Quae ideo sunt consilia, quia, ut perfecte faciant recedere a malo, non solum separant ab illicitis, verum etiam a licitis et concessis, quae possunt esse occasio mali: ac per hoc non solum iustitiam continent sufficientem, verum etiam abundantem , secundum quod competit perfectioni evangelicae legis et exercitationi gratiae perficientis.