ACTA APOSTOLICAE SEDIS

 600 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 601

 602 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 603

 604 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 605

 606 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 607

 608 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 609

 610 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 611

 612 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 613

 614 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 615

 616 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 617

 618 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 619

 620 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 621

 622 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 623

 624 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 625

 626 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 627

 628 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 629

 630 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 631

 632 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 633

 634 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 635

 636 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 637

 638 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 639

 640 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 641

 642 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 643

 644 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 645

 646 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 647

 648 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 649

 650 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 651

 652 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 653

 654 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 655

 656 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 657

 658 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 659

 660 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 661

 662 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 663

 664 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 665

 666 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 667

 668 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 669

 670 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 671

 672 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 673

 674 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 675

 676 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 677

 678 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 679

 680 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 681

 682 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 683

 684 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 685

 686 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 687

 688 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 689

 690 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 691

 692 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 693

 694 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 695

 696 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 697

 698 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 699

 700 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 701

 702 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio de Causis Sanctorum 703

 704 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Congregatio pro Episcopis 705

 706 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Consiliorum 707

 708 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 709

 710 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

Acta Francisci Pp. 653

si sentono degni. Io non mi sento degno, ma non devo allontanarmi: lì devo

essere, nella vergogna con la dignità, tutt'e due insieme.

Approfondiamo un po' di più. Ci domandiamo: Perché è così feconda

questa tensione fra miseria e dignità, fra distanza e festa? Direi che è feconda

perché mantenerla nasce da una decisione libera. E il Signore agisce princi-

palmente sulla nostra libertà, benché ci aiuti in ogni cosa. La misericordia

è questione di libertà. Il sentimento sgorga spontaneo e quando affermiamo

che è viscerale sembrerebbe che sia sinonimo di « animale ». Ma in realtà gli

animali non conoscono la misericordia « morale », anche se alcuni possono

sperimentare qualcosa di tale compassione, come un cane fedele che rima-

ne al fianco del suo padrone malato. La misericordia è una commozione

che tocca le viscere, e tuttavia può scaturire anche da un'acuta percezione

intellettuale - diretta come un raggio ma non per questo meno complessa

-: si intuiscono molte cose quando si prova misericordia. Si comprende,

per esempio, che l'altro si trova in una situazione disperata, al limite; che

gli succede qualcosa che supera i suoi peccati o le sue colpe; si comprende

anche che l'altro è uno come me, che ci si potrebbe trovare al suo posto; e

che il male è tanto grande e devastante che non si risolve solo per mezzo

della giustizia… In fondo, ci si convince che c'è bisogno di una misericordia

infinita come quella del cuore di Cristo per rimediare a tanto male e tanta

sofferenza, come vediamo che c'è nella vita degli esseri umani… Se la mise-

ricordia va al di sotto di quel livello, non serve. Tante cose comprende la

nostra mente solo vedendo qualcuno gettato per la strada, scalzo, in una

mattina fredda, o vedendo il Signore inchiodato alla croce per me!

Inoltre, la misericordia si accetta e si coltiva, o si rifiuta liberamente.

Se uno si lascia prendere, un gesto tira l'altro. Se uno passa oltre, il cuore

si raffredda. La misericordia ci fa sperimentare la nostra libertà ed è lì

dove possiamo sperimentare la libertà di Dio, che è misericordioso con

chi è misericordioso,8 come disse a Mosè. Nella sua misericordia il Signore

esprime la sua libertà. E noi la nostra.

Possiamo vivere molto tempo « senza » la misericordia del Signore. Vale a

dire, possiamo vivere senza averne coscienza e senza chiederla esplicitamente,

finché uno si rende conto che « tutto è misericordia », e piange con amarezza

di non averne approfittato prima, dal momento che ne aveva tanto bisogno!

8 Cfr Dt 5, 10.