THEOREMATA SUBTILISSIMA

 THEOREMA PRIMUM.

 Quoniam passio praesupponit agens, et omnis actio circa aliquid est, illud circa quod est intellectio, alterum est.

 THEOREMA II.

 Hoc Theorema patet evidenter ex primo, ut ait Doctor, quia si intelligibile primum est prius intellectione, non potest per eam accipere esse. Secundar

 THEOREMA III.

 Assertionem hujus Theorematis fuse tradit 1. dist. 3. quaest. 2. num. 21. ubi tribus rationibus probat ultimam speciem esse primum cognitum : idem pro

 Aliter potest poni, propter defectum luminis intellectus agentis. Natura, quae cognoscibilior est, potest in ipso agere, et intellectum possibilem imm

 THEOREMA IV.

 Quod ex secunda et tertia flet manifestum si enim nullum universale dictum in quid de singulari extra, causatur per intellectionem ut ex illis sequi

 THEOREMA V.

 Ratio hujus Theorematis a posteriori, quia nihil cognoscitur perfecte et distincte, nisi cognitis omnibus ejus praedicatis in quid etsi haec essent

 THEOREMA VI.

 SCHOLIUM L

 THEOREMA VII.

 Postquam arguit qualitatem esse nobiliorem quantitate, ex quatuor mediis, scilicet communitatis, actualitatis, perfectionis simpliciter, et generation

 THEOREMA VIII.

 Hoc Theorema est determino actus intelligendi, qui quatuor nominibus explicari solet, nempe objecto, intelligibili, intellecto, intentione. Circa huju

 THEOREMA IX.

 Ex dictis in Theoremate praecedenti, infert dari statum in conceptibus, ita ut aliquis sit primus. In secunda conclusione hujus, tenet nullum conceptu

 6. Conceptum dico objectum actu intellectum, prout scilicet est in intellectu, non ut forma, sed ut actu cognitum. Hic autem esse in, non est nisi hab

 THEOREMA X.

 1. Primo concipi dicitur, quod intellectui adaequatur.

 THEOREMA XI.

 In undecimo Theoremata una tantum est assertio, seu communis animi conceptio, de ratione per se unius, pro quo nota ex Theorem. 8. quod simplex concep

 THEOREMA XII.

 THEOREMA XIII.

 1. Conceptuum resolutio statum habet.

 8. Tantum est unus conceptus quiddilalivus communissimus.

 THEOREMA XIV.

 Mirabitur quis, quod Doctor dicat quatuor primis propositionibus hujus Theorematis probari non posse, Deum esse vivum, intelligentem, volentem, vel ul

 Circa propositionem octavam Doctor 1. d. 2. q. 7. ad q. 6. n. 3. adducit quatuor rationes .adeo fortes, ad probandam duplicem productionem ad intra, u

 Quod tangit decima quinta, tradit fuse 1. d. 26. g. Tertia opinio, n. 23. ubi sustinet ut probabile, personas constitui per absoluta, et a n. 31. solv

 Propositionem decimam octavam tractat 4. dist. 43. q. 2. num. 10. ubi tenet animae immortalitatem non demonstrari, de quo fuse egi in supplemento de A

 25. Non potest probari, Deum oportere pati propter peccatum hominis remittendum.

 30. Non potest probari, necessariam esse institutionem aliquorum Sacramentorum in Ecclesia.

 THEOREMA XV.

 Prima petitio hujus Theorematis probata est tract. de primo principio c. 3. concl. 2. et 15. et 1. d. 2. q. 2. art. 1. a n. 11. secundum tres particul

 THEOREMA XVI

 In hoc Theoremate videtur Doctor, dum haec scriberet, ejus fuisse sententiae, quod istae propositiones non essent demonstrabiles, ut sentiunt Doctores

 9. Non potest probari quod Deus aliquid possit extra istum ordinem causarum.

 De decimaquarta, decimaquinta et decimasexta quae tangunt Dei simplicitatem, vide 1. dist. 8. q. 1. 3. et 5. et de primo princ. cap. i. conclus. 1. et

 THEOREMA XVII.

 Conclusione secunda quod ait, instrumentum non habere propriam actionem, alioquin esset causa principalis, docet 4. d. 1. q. 1. n. 9. et q. 5. n. 14.

 De conclusione decima vide Doctorem locis citatis. Pro conelus. 9. concl. 11. quod ait eumdem effectum fieri a diversis causis ordinatis, bene tractat

 THEOREMA XVIII.

 Vide de variis finis acceptionibus, et quomodo est prima causarum, et qualiter causat 5. Met. q. 1. et locis ibi Schol. 1. citatis per finem intra,

 THEOREMA XIX.

 1. Causa est per quam aliud, ut causatum est.

 Decimatertia conclusione patenter ostendit, nullam causam simpliciter necessario causare, de quo agit 1. dist. 8. q. 5. In commento decimaequartae fat

 THEOREMA XX.

 Sequuntur sexdecim axiomata seu propositiones famosae, de materia, ex ?-Mlosopho omnes : quarum exactam expositionem videre potes apud ipsum Doctorem,

 Circa conclusionem secundam praecedentis Theorematis, ponitur sequens littera, quam Mauritius notavit additionem, infert ad illam conclusionem, causam

 THEOREMA XXI.

 1. Forma est essentia simplex, perfectior pars compositi, et propria sibi.

 Circa duodecimam, de eo quod quid est, vide Doctorem 7. Metaph. quaest. 7. et 2. dist. quaest. O. ad 3. et quomodo formae sunt sicut numeri, vide eum

 18 In omni genere est unum primum.

 THEOREMA XXII.

 1. Omne agens agit aliquo, quod est forma ejus.

 SCHOLIUM II

 Explicat conclus. 19. quomodo actio est causa passionis, de diversis actionis acceptionibus, vide eum de Anima, quaest. 7. ubi in commentario plura de

 Vigesimasecunda conclusio explicat bene quid sit creatio, et quomodo differat a generatione, et quod for.na est per se terminus ejus, non compositum.

 34. Nihil agit in se.

 THEOREMA XXIII.

 Affert pulcherrimas regulas de ratione perfecti, partim ex se, partim ex Philosopho, cujus loca citat. Vide eum Quodlib. 5. art. 1. ubi declarat descr

 Scholia hactenus elaborata, magno certo labore et cerebri vexatione, textui in multis satis intricata inserere sategi. Nec paenitet susceptae molestia

Scholium.

Circa tertiam, nota eam intelligi de agente quod repatitur, acceptis in eo aliquibus dispositionibus ei non convenientibus : unde caeli non repatiuntur, nec fatigantur agendo in inferiora. Quod tangit de potentiis animae quae fatigantur, locum habet per se in corporeis tantum, spirituales enim per se infatigabiles sunt; hinc post excellentia sensibilia minus bene sentimus, sed non sic post excellentia intelligibilia, in 3. de Anima, text. 7. Vide Doct. 2. dist. 9. quaest. 2. n. 26. Quinta, quod agens sit praestantius pas o, habet 1. d. 3. quaest. 8. num. 2. et d. 44. quaest. 2. ad primum, et 2. d. 2. q. ult. in fine, bene ibi respondet ad replicam. Concivis. 6. optime explicat, quomodo agens tam aequivocum quam univocum assimilant sibi passum, de quo Theor. 17. concl. 9. et 10. Vide Doct. locis ibidem in Scholio citatis. Explicat bene quando forma inducta praesupponit contrariam, vel incompossibilem, nempe quando fit per motum, secus quando per mutationem, et explicat claris exemplis. Vide eum 2. dist. 1. quaest. 4. ad 5. De quatuor conclusionibus, quarum mentionem facit in fine, vide Mauritium. De instrumento, de quo est 7. concl. dictum est Theor. 17. concl. 2. vide ibi Scholium.

1. Omne agens agit aliquo, quod est forma ejus.

Per hoc probatur definitio animae 2. de Anima, text. com. 5. et inde. Item 3. Physic. text. com. 17. species aliqua aestimabitur movens. Instantia de intellectu secundum Commentatorem: de caritate secundum Magistrum Sententiarum: de visione beata secundum Thom.l. part q. 12. art. 2.

2. Illud quo agens agit, licet sit forma agentis, est tamen in genere causae efficientis respectu effectus.

Quo multiplex, instrumentum: forma agentis, et haec elicitiva determinativa, et haec imperativa, regulativa.

3. Agens naturale per continuationem, vel frequentiam actionis debilitatur.

Falsum est per se, verum per accidens quando repatitur. Instantia de luminoso illuminante. Similiter agens morale, vel intelligens, fortificatur per frequentiam actionis. Quare etiam potentia una agens intense impedit aliam, 6. Naturalium part. 5. cap. 7. in animatis, et non ita in naturalibus aliis, lux et color? Respondeo, quia in animatis actionem utriusque potentiae concomitatur actio alicujus tertii, quod non potest ubique intense agere. Contra : sic substantia ignis agit quando color, et quando lux, etc. ergo eadem causa ibi: similiter quomodo semper est sic in potentiis animae?

4. In artificialibus, ad genus causae efficientis concurrunt imperans, dirigens et exequens.

Sed per tertium per se est efficiens proximum, per alia duo non: sed quia habens virtutem superioris agentis, sicut Deus se habet respectu naturae, cui et imperat et eam diritgi. Quis ordo istorum dirigentis et imperantis respectu actionis 8. si tantum esset in isto directio, sine imperio? numquid artifex O. 36. scilicet:

5. Omne agens est praestantius patiente.

Augustinus 12. super Genes. et Philosophus 1. de Generatione : agere est formae, pati materiae, id est, alicujus inquantum habet formam vel materiam ; forma nobilior Met. sic igitur sequitur Omne agens praestantius, etc. Contra ibidem cap. de Actione : contrarietas requiritur inter activum et passivum, illa est ratione formae in utroque, non ratione materiae. Respondeo, requiritur ut quo patitur materia, ut sine quo non in passo unum contrarium, sed aliud in agente requiritur, ut quo agat : similiter loquitur ibi de mutua actione et passione, ubi activum etiam est passivum.

6. Omne agens agit sibi simile, vel assimilat sibi passum.

Primo de Generatione cap. de Actione. Probatur ibi : quia faciens est contrarium patienti, et generatio est in contrarium ; igitur patiens transmutatur in faciens. Haec probatio non videtur bona, cum generatio possit esse in medium: igitur ex hoc quod generatio in patiente est ad contrarium illius formae praehabitae, non sequitur passum assimilari agenti.

Notandum, quod hic est ordo conclusionum istarum. Prima est, agens agit sibi simile. Haec est vera simpliciter in univocis, quia simile formaliter: aliquo modo in aequivocis, quia simile sibi secundum virtutem, qua figit. Ex hac sequitur, si simpliciter univoca; igitur et patiens receptivum formae inducendae, est ejusdem rationis cum materia agentis. Ultra ex ratione motus sequitur contrarium termino a quo praeesse, extendendo contrarium ad omnem formam ejusdem generis naturalis, scilicet ad contrarium proprie, et medium. Si autem actio illa est sine motu, cum mutatione sola, tunc non sequitur contrarium praeesse, sed tantum privationem. Difficile tamen et rarum videtur, susceptivum formarum alicujus generis naturalis, nullam illarum actu habere, quia quomodo una abjicitur, nisi alia inducatur, cum natura non intendat privationem per se? Istud verum est in omnibus formis forte inducibilibus per motum, quia sicut sic inducuntur, ita sic abjiciuntur, et motus habet utrumque terminum positivum, sed in formis inductis per mutationem, fallit. Patet de lumine in medio, de specie sensibili et intelligibili, de anima hominis secundum plures formas: igitur redeundo ad primum membrum, patet, quomodo ex univocatione actionis, et ratione terminorum motus, sequitur tertia ultra passum contrariari agenti, et quarta ultra agens repati, in actione cum mutatione non sequitur tertia nec quarta.

7. Instrumento datur forma, qua est instrumentum, et ipsum habens eam cum principali agente, agit sine alia ejus motione, ambo enim sunt una causa efficiens.

Effectus 2i. et 26. generalis et in tabula ad agens de influentia, quia requiritur praesentia amborum, ut sint unum agens, sicut de materia et forma supra 11. quaere.