QUAESTIO IV. Utrum resurrectio sit eorundem corporum secundam numerum.

Quarto quaeritur, utrum resurrectio sit eorundem secundum numerum. Et quod sic, videtur.

1. Iob decimo nono : In carne mea videbo Deum, Salvatorem meum, quem visurus sum ego ipse, et non alius: constat, quod non dicit alius secundum speciem, sed secundum numerum: ergo etc

2. Item, Philosophus : " Si ex mortali fiat immortale, non dicimus, eum aliam vitam sumere ": ergo si non est alia vita, nec aliud vivens, ergo idem: ergo etc

3. Item, ratione videtur: quia identitas rei venit ab identitate principiorum substantialium: sed idem est principium materiale et idem formale: ergo idem homo qui prius.

4. Item, " propria forma non est nala fieri nisi in propria materia ": ergo eam anima sit propria forma corporis, quod perficit, non est nata uniri nisi illi: ergo si unitur in resurrectione, unitur eidem. Et si hoc: cum ipsa sit eadem, totum erit idem.

Contra: 1. " Omnis forma corrupta et iterum generata non est eadem numero, sed species, sicut dicit Philosophus in secundo de Generatione : cum ergo humanitas corrumpatur in isto in morte et iterum generetur in resurrectione, ergo alia numero. Si tu dicas, quod istud tenet in corruptione, quae est in contrarium, non in morte: contra: maior est corruptio in privationem quam in contrarium, quia ad hoc, quod fiat reparatio, necesse est fieri resolutionem usque ad ultima, et omnia rursus de novo generari : ergo etc.

2. Item, quamvis artifex de eadem materia iterum faciat statuam, tamen alia est statua post quam ante: ergo pari ratione videtur, quod quamvis homo sit ex eisdem pulveribus, tamen est alius. Si dicas, quod Deus potest facere plas quam natura vel artifex: verum est, quod plus potest, tamen non facit, nisi quod congruit et congruum est: nec est intelligibile, quomodo aliquid corrumpatur et cedat in nonens, et iterum fiat, quod sit idem ; aut si est congruum, quare non dat istam potentiam naturae ?

3. Item, differentias essentiales rem diversificant non tantum numero, sed etiam essentia ; sed mortale et immortale sunt essentiales differentias: ergo cum resurgens sit immortalis et ante mortalis, patet etc.

4. Item, prima generatio et reformatio sunt operationes diversae: ergo si diversarum operationum diversi sunt termini secundam substantiam, aliud est corpus, quod primo generatur, aliud corpus, quod postmodum reformator.

CONCLUSIO.

Resurrectio est eiusdem secundum numerum corporis.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandam, quod circa hoc diversi diversa senserant.

Quidam enim dixerant, quod triplex est diversitas secundam numerum: urna, quae venit ex diversitate partis materiae et formae specificatae , sicut differt numero haec aqua et hic ignis: quaedam, quae venit ex diversitate partis materiae, sicut iste ignis ab illo differt: tertia, quae venit ex discontinuatione in duratione: et haec diversitas secundum numerum ortum habet, ut dicunt, ex tempore ; tempus enim durationem numerat, sicut et actionem. Prima diversitas secundum numerum est magna, secunda minor, tertia minima. Prima et secunda diversitate carebit corpus resurgens, sed tertia non carebit nec potest carere, quia propositio de praeterito non potest non esse vera . Unde sicut virgo corrupta non potest fieri virgo

quia non potest non fuisse corrupta

nec a Deo nec a natura, nec hoc est intelligibile: sic corpus corrnpium non potest omnimoda identitate reparari idem, quia oon potest non fuisse corruptum. Tamen haec est ita modica diversitas, ut non mereatur aliquid propter hoc dici diversum, quoniam idem est secundum alium duplicem modum identitatis, scilicet propter identitatem materiae ei formae, quia identitas materiae et principalis formae erit in resurgentibus. Hinc est, quod resurrectio est in eisdem . Quod ergo dicit Philosophus, quod " forma corrupta et iterum generata est alia numero ": intelligit de ista diversitate.

Sed istud non videtur multam rationabile: primum quidem, quia stultum videtur dicere, quod Deus non possit omnino idem corpus reformare identitate secundum numerum.

Amplius, identitas secundum numerum in substantia non venit ex accidentibus, licet per illa innotescat , nec etiam diversitas.

Et iterum, quod discontinuatio in esse non inducat diversitatem in numero, videtur expresse in artificiatis, ut si arca dissolvatur et iterum ex eisdem tabulis et secundum eundem ordinem reparetur: non dicetur alia arca numero, sed eadem: et tamen desiit esse arca.

Et propter hoc dicunt alii aliter, quod duplex est corruptio: quaedam per dissolutionem sive separationem principiorum componentium sive partium ; quaedam per corruptionem formae. In prima

possibile est, iidem. numero reparari ei qui scit ad eundem modum et ad eadem loca reducere. In secunda - quia quod corruptum est non potest esse idem, quoniam nova est essentia formae, sicut de novo generatur

dicunt quod necessario oportet esse aliud: et de hac intelligit Philosophus. Separatio et dissolutio corporis humani est quantum ad primum modum; ideo reparatur idem, sicut artificiatum, quia, salva anima et corpore, fit separatio unius ab alio, et post, salvis partibus materiae, fit incineratio; et Deus sicut bonns artifex cineres colligit et unit et reformat idem corpus: et quoniam illud corpus habet eandem perfectionem, ideo totum consummatum est idem.

Sed istud non solvit sufficienter. Certum est enim, quod forma carnis humanae corrumpitur, dum generatur inde vermis et serpens ; et sicut potest corrumpi in carnem serpentis vel alterius animalis, sic resolvi potest, sicut et illud animal, etiam in quatuor elementa, et unumquodque elementorum corrumpi in aliud, et ita corrumpuntur formae mixti et elementi: ergo necesse est, elementa alia esse numero et aliam carnem. Et ita non potest stare ista responsio.

Et propterea notandum, quod est resurrectio eiusdem numero, quia aliter non esset resurrectio.

Si quaeras a me, quomodo hoc esse possit: dico, quod hoc potest esse per virtutem divinam, quamvis non possit esse per naturam ,- et istud intelligere possumus sic.

Supponamus nunc, quod natura aliquid agit, et illud non agit ex nihilo: et cum agat in materiam, oportet, quod producat formam: et cum materia non sit pars formae, nec forma fiat pars materiae, necesse est, aliquo modo formas naturales esse in materia, antequam producantur: et substantia materiae praegnans est omnibus: ergo rationes seminales omnium formarum sunt in ipsa. Sed ad illud stat resolutio, a quo incipit generatio: ergo nulla forma omnino corrumpitur, sed manet in materia, sicut antequam produceretur. Et sic dicit Augustinus unde formas in materia ante productionem dicit esse quantum ad rationes seminales. Dicit etiam, resolvi ad materiam, sicut ad occultissimos sinus naturae, idem utroque nomine secundum alteram et alteram rationem intelligi volens. Quid autem haec sint, alibi melius patet, scilicet in secundo . Nunc autem hoc dixisse sufficiat, quod omnes formae, cum corrumpantur, non omnino corrumpuntur, sed manent aliquo modo. Et huic concordat ratio et auctoritas philosophica et auctoritas beati Augustini , et quod Maius est, auctoritas sacrae Scripturae, quae est auctoritas Spiritus sancti.

Hoc.praesupposito, dicendum, quod quamvis forma ibi sit aliquo modo post corruptionem, tamen natura non potest producere ad idem esse, quod habuit prius. - Et ratio huius est: quia agens naturale agit influendo et impertiendo aliquid sui, quo mediante perficit illud quod erat in materia: et illud quod influitur a parte agentis, fit aliquid de completo esse ipsius producti: et ideo necesse est, quod natura det aliquid novi quantum ad modum essendi substantialem, qui est esse in actu. Quamvis enim natura non det novam essentiam, dat tamen novum modum essendi, non tantum accidentalem, immo etiam substantialem, sicut esse in actu, secundum quem potest res substantialiter numerari et diversificari. Et propterea natura, cum reparat, non idem, sed novum producit: sed Deus, qui potest ipsas rationes seminales sine immissione alicuius novi ad perfectum esse deducere, potest facere, quod sit idem. Et sic facit in proposito, quia ex illis solis et per eundem ordinem in reformatione rem constituit, ex quibus erat ante. Unde si omnia elementa convertantur in ignem, Deus ex illo igne reformat eadem elementa, quae ibi erant in rationibus seminalibus, et ex illis formam carnis per eundem ordinem. Et sic patet, quod Deus potest reformare idem corpus secundum numerum: et sic potest dici ad praesens.

1. 2. Ad illud ergo quod obiicitur primo et secundo, iam patet responsio: quia, quamvis istud sit impossibile agenti inferiori, est tamen possibile agenti superiori, scilicet ipsi Deo.

Et quare istam potentiam non communicat Deus creaturae, patet: quia nulla creatura agit se ipsa , sed per aliquid sui, immittendo virtutem, sicut et color ad hoc, quod immutet visum, facit speciem sui in medio: unde agit aliquid extrinsecum in intrinseco: non sic Deus. Hoc autem dico de operatione naturali.

8. Ad illud quod obiicitur de mortali et immortali, dicendum, quod quidquid sit de mortali, utrum sit differentia, an non - quia non est presentis, considerationis, cum rationes ad utramque partemsint,quia videtur dicere defectum et imperfectionem et non habet differentiam in eodem genere condividentem, et alia plura - tamen hoc absque calumnia verum est, quod mortale tripliciter accipitur: uno modo dicit naturalem aptitudinem ad moriendum: alio modo,possibilitatem ad moriendum: tertio modo, necessitatem. Et primo quidem modo mortale inest homini ea ratione, qua compositum ex partibus heterogeneis. Unde Hilarius : " Non ex compositis est Deus, quia vita est": si ergo homo est ex compositis heterogeneis et diversis^ inaturis et dispositionibus; impossibile est, quod vitam habeat nisi cum aptitudine ad moriendum: et sicut talis compositio est homini naturalis, ita et mortale. Et hoc modo accipiendo mortale contra immortale , nunquam concurrunt in idem ; sic nec spirituale aut simplex et compositum. Et si aliquo modo est differentia, isto modo est non dividens animal, sed substantiam viventem, cuius una differentia est . immortale, et per oppositum mortale.

Secundo modo mortale inest eo modo, quo est quid compositum ex partibus heterogeneis, habentibus defectibilitatem, sicut in primo homine, qui habebat statum animalem: et hoc modo dicit statum medium inter miseriam et gloriam .

Tertio modo mortale inest ea ratione, qua vivens est compositum ex contrariis, habentibus defectibilitatem et pugnam ad invicem: et sic inest homini lapso, et hoc modo dicit statum miseriae ,- et immortale huic oppositum dicit alium statum. Et quoniam status mutari potest, unitate secundum numerum remanente: hinc est, quod ex mortali secundum hunc duplicem modum fit immortale sine diversitate substantiae. Et hoc modo fit in homine glorificato, qui est mortalis primo modo, scilicet secundum naturalem aptitudinem, sed immortalis, prout dicit privationem potentiae et necessitatis.

4. Ad illud quod ultimo obiicitur, quod diversae sunt operationes: dicendum, quod diversae operationes diversos effectus inducunt, quando dividuntur ex aequo; sed quando sic est, quod una ad alteram ordinatur, et una est reparativa effectus alterius: si secunda egrediatur ab agente omnino potente, potest omnino idem reparari. Et sic est in proposito.

Sed obiicitur: quomodo potest hoc intelligi ? Cum islae operationes sint discontinuae, et esse rei sit discontinuum , et unius continui duo sint ultima tantum: si ergo esse discontinuatur, ergo est aliud et aliud. Cum ergo unum numero consequatur idem actuale: necessario videtur sequi, quod sit aliud et aliud. Et iterum, quomodo potest bis, incipere aliquid et esse idem ? Impossibile enim est esse et intelligere, quod aliquis currat bis eodem cursu.

Et potest ad hoc responderi, quod de esse rei est loqui dupliciter: aut quantum ad defluxum et durationem, aut secundum se. Si quantum ad durationem et defluxum; sic necessario oportet, quod duratio sit alia et alia, sicut mensura durationis. Si quantum ad ipsum esse secundum se: sic numeratur et plurificatur a principiis permanentibus: et quoniam principia permanentia sunt eadem, quamvis defluxus duratiobis et inceptio sit alia et alia: hinc est, quod res est una, et esse rei est unum.

Nec est: simile de actionibus successivis, quia illae necessario numerantur, et praeteritum et futurum respiciunt partes diversas actionis sive mutationis sive durationis successivae. Non sic oportet iudicare de forma absoluta, quae corrupta potest a Deo numerari eadem, quia aliquo modo manet in ratione seminali.

QUAESTIO V. Utrum resurrectio sit naturalis, an miraculosa.

Quinto quaeritur, utrum resurrectio sit naturalis, an miraculosa. Et quod non sit naturalis, ostenditur:

1. A parte initii: quia " a privatione in habitum per naturam non fit regressus "; sed in morte est summa privatio: ergo resurrectio, cum sit a morte, non est per naturam.

2. Item, hoc ipsum ostenditur a parte termini: quia omne quod natura producit, est corruptibile et mortale ; sed corpus glorificatum est immortale et incorruptibile : ergo etc.

3. Item, tertio ostenditur a parte modi operandi: quia natura operatur successive, non subito; sed resurrectio erit subito, ro ictu oculi : ergo non est a natura.

4. Item, ostenditur etiam a parte principii effectivi: quia " natura est vis insita rebus, ex similibus similia procreans "; sed in resurrectione non fit simile ex simili: ergo etc.

5. Ultimo ostenditur a parte omnium horum: quia est articulus fidei, quae non est de his quae fiunt per naturam, sed supra naturam: ergo etc.

Contra : 1. lob comparat resurrectionem hominis germinationi ligni praecisi, Iob decimo quarto ; Apostolus vivificatoni grani mortui, primae ad Corinthios decimo quinto: Gregorius, in homilia paschali, generationi circulari corporis arboris ex parvo semine. Et in his ostendere volunt et probare resurrectionem : ergo si ratio et similitudo bona est, quam ponunt: cum omnia haec sint a natura, resurrectio est naturalis.

2. Item, hoc ipsum ostenditur, quia dicit Augustinus in libro de Quantitate animae : " Si cursum naturalium rerum attendamus, certius erit nobis, resurrectionem esse futuram, quam solem oriri cras ".

3. Item, Apostolus dicit : Oportet, corruptibile hoc induere incorruptionem; sed quod est supra naturam non oportet evenire: ergo resurrectio est in potentia naturae.

4. Item, ratione probatur hoc ipsum: quia major est aptitudo pulveris hominis ad generationem hominis quam alterius animalis ; sed natura per putrefactionem potest de tali pulvere aliud animal generare : ergo et corpus hominis reparare.

5. Item, maior est aptitudo materiae corporis hominis ad ipsum, quam virgarum ad serpentes: sed productio serpentum ex virgis magorum, quamvis ministerio fleret diabolico, tamen erat naturalis : ergo etc.

6. Item, quod est in appetitu naturae est naturale, quia natura non fundavit appetitum frustra ; sed anima naturaliter appetit reuniri corpori; hoc constat per Augustinum super Genesim ad litteram , ubi dicit, quod "anima propter appetitum ad corpus retardatur, ne tota intentione feratur in summum caelum ": ergo etc. Si tu dicas, quod appetitus est tantum ex parte animae; ostenditur etiam, quod ex parte pulverum: quia corpus humanum ex coniunctione sui cum anima habet ordinari ad immortalitatem ; sed coniunctio cum anima est naturalis: ergo et illa ordinatio. Sed ad illud, ad quod res naturaliter ordinatur, habet naturalem appetitum, ut ignis sursum ferri : ergo etc. Praeterea, pulveres illi aut resolvuntur in elementa prima, aut non. Si sic: cum elementa sint homogenea, non magis habent ordinationem ad corpus humanum quam alia pars elementi, quae nunquam fuit corpus: ergo non est maior ratio, quare de eo iterum fiat corpus humanum quam de alio; quod falsum est. Si non re solvuntur ad elementa: aliqua vis tenet, quae est in ipsis pulveribus, et per ipsam ordinantur ad ulteriorem formam, ergo naturalem : ergo ex parte corporis et animae est resurrectio naturalis.

CONCLUSIO.

Resurrectio non est naturalis, sed supra naturam.

Respondeo: Dicendum, quod in resurrectione tria sunt: primum est corporis ex pulveribus reformatio: secundum ipsi corpori reformato animae unio: tertium unitorum inseparabilis colligatio. Primum est contra naturam, id est contra solitum cursum naturae , quae potest perfecta destruere, non destricta reparare. Secundum est secundum naturam, quod anima optime corpori sibi organizato, cui desiderabat uniri, uniatur. Tertium est supra naturam, scilicet quod ex corruptibili fiat incorruptibile non separabile.

Quoniam igitur primum et ultimum est non a natura, sed supra vel contra: ideo non est dicendum , resurrectionem naturalem esse, sed supra Daturam .

1. 2. Ad illud ergo quod obiicitur, quod probatur et comparatur operationibus naturae; dicendum, quod probatio est bona et per tecum a minori . Si enim natura creata potest facere vivum de mortuo, de semine parvo facere magnum corpus, quae est potentiae finitae; multo magis Deus potest per se facere de homine; et ad hoc tendunt illae rationes et comparationes. Et propter hoc dicit Angustinus : " Certissima erit nobis resurrectio, si cursum naturalem attendamus ", non quia ipsa sit a natura, sed quia a Deo melius hoc potest fieri, quam a natura possint fieri opera sua.

3. Ad illud quod obiicitur de opportunitate, dicendum, quod est opportunitas materiae et efficientis, sicut et necessitas: et opportunitas a parte efficientis est ratione immutabilitatis, non coactionis : et ideo opportunum, quia Deus decrevit et disposuit, non quia compellatur, vel materia necessario ex parte naturae praeparetur. Et ideo talis opportunitas non infert, uniusmodi resurrectionem esse a causa naturali, cum stet cum causa supernaturaliter operante.

4. g. Ad illud quod obiicitur, quod natura potest de his quae generata sunt per putrefactionem, et de serpentibus; dicendum, quod quaedam animalia modicam organizationem habent, utpote vermes et animalia corporis anulosi; et talium est natura productiva per putrefactionem. Quaedam completam, ut animalia sensibilia perfecta et gradientia, ut equus: et talia non potest nisi per vim formativam influxam cum decisione seminis: et tale est corpus humanum, quod non potest naturaliter organizari,nisi adsit semen et debitum vas suscipiens, scilicet matrix: et ideo non est simile de serpentibus.

6. Ad illud quod obiicitur de appetitu naturae, dupliciter potest responderi: uno modo, quod propositio illa falsa est. Quaedam enim sunt in naturae appetitu, quae tamen non sunt in eius potestate: et talia non sunt naturalia, ut patet de beatitudine . Quae autem sunt in appetitu et potestate, talia sunt naturalia: tale autem non est resurrectio.

Aliter solvi potest, quod ex parte animae est appetitus, ex parte pulverum non est appetitus; nec ex illa parte est naturalis, sed contra naturam.

Unde nola de pulveribus tres opiniones. Quidam enim dicunt, quod habent appetitum et naturalem ordinationem ad incorruptionem propter animam: et ratione illius habent, quod non possunt resolvi usque ad elementa, tamen possunt esse materia quorumlibet corporum.

Sed istud non capio, quod in corpus vermis possit reverti homo, vel in corpus lupi, et non resolvi in elementa: immo Glossa super illud Psalmi : Posuerunt morticina, videtur dicere, quod resurrectio est " ex occultissimis naturae sinibus ". Verbum etiam Augustini in Enchiridio repugnat, quod innuit, quod in ipsa etiam elementa possunt resolvi.

Alia opinio est, quod resolvuntur in elementa, et tamen manet appetitus propter hoc, quod elementa illa, ut fuerunt corporis humani materia, habuerunt multum de natura lucis, quae stat cum omnibus elementis: et ratione illius naturae habent appetitum et ordinationem.

Sed nec hoc intelligo, quomodo lux maneat simul cum terra, et quod terra,

quae est materia corporis humani, magis sit lucida: et quod vermis, qui generato de humano corpore, plus habeat de natura lucis quam alius vermis.

Tertia opinio est, quod pulveres resolvuntur vel resolvi possunt in elementa; nec elementa illa habent aliquem appetitum nec ordinationem ad corpus secundum naturam, sed solum secundum divinam providentiam, quae disponit illud idem corpus reformare animae, ut in eo remuneretur: nec est distincta illa pars ab aliis partibus elementi in se, sed in comparatione ad divinam sapientiam, quam nihil latet, nihil subterfugit

Et haec opinio probabilior est, ut credo. Et tunc patet responsio ad illud: quia nunquam corpus ex unione ad animam aliquam recipit qualitatem creatam vel dispositionem incorruptibilitatis secundum statum praesentem - nisi forte dicas meritum vel demeritum, sed illud manet in anima, non in corpore

aut si quam aliam des dispositionem, aut post corruptionem et resolutionem non manet, aut in potentia valde remota manet.

Hoc tamen sine calumnia verum est, quod corpus, ex quo unitur animae rationali, ordinationem statim habet ad immortalitatem secundum divinam providentiam.

Et si tu quaeras: quomodo anima habet appetitum ad hanc partem elementi, cum sit omnino homogeneum et unius naturae cum aliis partibus elementi, nec etiam distinctionem habeat: quia potest omnino aliis commisceri, et iterum aeque bene possit ei corpus ex alia parte elementi reparari et eiusdem complexionis et habitudinis et complementi ? dicendum, quod quantumcumque fuerit simile et commisceatur aliis elementis, sive uni sive pluribus, semper tamen manet substantia materiae cum ratione seminali, et pars substantiae illius materiae, etsi non sit actu separata ab aliis partibus, quibus est commixta, est tamen separabilis: et quamvis non sit separabilis nec distinguibilis secundum humanam potentiam, est tamen separabilis et distinguibilis secundum potentiam et sapientiam divinam, quae novit, in quid redierit corpus humanum, quotcumque et quibuscumque mutationibus et conversionibus sit mutatum: et sic per illius sapientiae discretionem et potentiae operationem illud per easdem formas, per quas disponebatur ad formationem animae, postmodum disponitur.

Et si tu quaeras, quare anima appetat magis illud quam aliud, cum nulla sit praeelectio propter uniformitatem ; dicendum, quod magis appetit propter colligantiam et coniunctionem, quam habuit ad illud. - Et hoc patet sic. Anima enim rationalis, quia est anima, differt ab Angelo et convenit cum aliis animabus, et per hoc habet inclinationem ad corpus; quia rationalis, ad corpus humanum ; quia nobilis, ad nobilius organizatum ; sed ad hoc magis quam ad aliud propter coniunctionem, quam habuit ad illud. - Exemplum est: si quis velit contrahere cum duabus virginibus existentibus aeque pulcris et bonis, et paribus conditionibus ceteris: hic erit indifferens respectu utriusque. Sed esto, quod coniungatur alteri, ipsa coniunctio iam alligabit adeo isti, si fuit ex amore, ut iam non consoletur habere aliam nec daret hanc pro alia pulcriori et meliori. Sic anima tanto affectu unitur substantiae carnis, quam prius vivificavit, quod non complete ei satisfit, nisi illa eadem, ubicumque lateat, reparetur.

Et sic patet, quod anima habet ordinationem et appetitum, per quem ordinatur ad illud corpus, quantumcumque aliis conformetur; sed corpus habet ordinationem ratione divinae providentiae. Quod autem habeat per aliquid, quod sit in se, ex quo plene resolutum est: non audeo asserere propter hoc, quia nec ratio nec auctoritas nec fides compellit. Attamen quia potest esse, quod Deus dedit, non audeo pertinaciter negare. Ideo certum tenentes, incertum profundioribus relinquamus. Nam esto, quod non sit in pulveribus appetitus, et quod fiat resolutio usque ad ultima: non perit aliquid, quod ad resurrectio: nem spectet, propter hoc quod, sicut dicit Augustinus , "non perit Deo terrena materies, de qua mortalium creatur caro. Sed in quemlibet pulverem cineremve solvatur, in quoslibet halitus aurasve diffugiat, in quamcumque aliorum corporum substantiam, vel in ipsa elementa vertatur, in quemcumque cibum etc.; illi animae etiam in puncto temporis redit, quae ipsam primitus animavit ".