QUAESTIO II. Utrum impotentia coeundi accidentalis, quae est per malifidum, impediat matrimonium.

Secundo quaeritur de impotentia coeundi accidentali, quae est per maleficium, utrum impediat matrimonium. Et quod sic, istud probatur:

1. Causa trigesima tertia, quaestione prima : "Si per sortiarias vel maleficas, occulto, sed nunquam nisi iusto Dei iudicio permittente, et diabolo praeparante, concubitus non sequitur ; hortandi sunt" etc.; et post: " Si sanari non poterant, separari valebunt".

2. Item, Extra, libro quarto , de Frigidis et maleficiatis in decretali Honorii: Litterae vestrae, ubi est quaestio de eo qui alias mulieres poterat cognoscere, sed non propriam uxorem, in fine decretalis infertur: " Ipsis cum septima manu propinquorum iuramento firmantibus, se commisceri carnaliter nequisse, proferatis sententiam divortii inter eos ".

3. Item, ubicumque talis causa, ibi talis effectus: sed frigiditas, vel arctitudo impediebat et dirimebat propter impotentiam reddendi debitum : ergo cum talis causa sit in maleficiatis, videtur etc.

4. Item, maius periculum est in his qui possunt coniungi aliis et non sibi, quam in his qui nullis possunt coniungi, quia potest esse multis occasio adulterii et homicidii etc: si ergo separantur propter impotentiam coeundi cum qualibet propter naturalem defectum, pari ratione propter impotentiam coeundi eum una propter maleficium.

5. Item, maleficia fiunt arte et potestate daemomim, sicut dicitur in auctoritate canonis prius proposita : sed diabolus est potentior et versutior, quam sit homo: si ergo homo potest alterum omnino reddere inhabitem ad actum matrimonii vel castrando vel secundo per violentiam, vel dando medicinam, vel per virtutem lapidis aliquam occultam, sicut aliqui medici narrant: videtur, quod multo fortius hoc diabolus,possit: ergo per maleficium poterit praestari efficax impedimentum.

Contra: 1. Hujusmodi sortilegium est diabolicum maleficium, sed matrimonium est remedium et divinum beneficium: sed potentius est divinum beneficium quam diabolicum maleficium: ergo potius matrimonium solvit maleficium, quam maleficium excludat matrimonium.

2. Item, nihil impedit matrimonium, quod sit temporaneum ; sed maleficium omne est dissolubile: ergo per maleficium non impeditur matrimonium. Quod autem sit dissolubile, probatur ex parte eius qui facit et cui fit et modi faeiendi. Ex parte eius cui fit: quia talia maleficia fiunt per diabolica commercia , quae non habent posse super viros sanctos, quia ipsi sunt triumphatores diaboli: ergo solum super peccatores ; sed iste potest desinere esse peccator: ergo etc. - Ex parte modi, quo fit: quia " omnis res, ut dicit Chrysostomus , per easdem res destruitur, per quas componitur ": ergo si hoc factum est per maleficium vel maleficia: ergo per illud vel illa potest destrui. Ex parte eius, per quem fit : quia per diabolum; sed virtus diaboli expellitur ab homine per exorcismos, etiam quando obsidet corpora: ergo videtur, quod similiter quantum ad effectum maleficii.

3. Item, videtur, quod ista maleficia nullius vigoris sint, quia qua ratione habent effectum in actum illum, eadem ratione in actum omnem: ergo si per maleficia possunt impedire coitum, ita possent comestionem et gressum, et sic perimere lotum mundum per suum sortilegium ; quod credere est sacrilegium.

4. Item, si maleficium impedit, aut debilitando vim generativam, aut auferendo facultatem exeundi in actum. Si primo modo ; ergo cum illa vis aequaliter se habeat ad omnes, si impedit coitum quantum ad unam, impedit quantum ad omnes: si ergo non impedit quantum ad omnes, ergo videtur, quod quantum ad nullam, et ita nihil videtur dicere,

quod possit cognoscere alias: mulieres et non suam. Similiter argue de secundo modo, scilicet auferendo facultatem exeundi in actum .

CONCLUSIO.

Impotentia coeundi accidentalis, quae est per maleficium, contractum matrimonii impedit, quando est perpetua et praecedit.

Respondeo: Dicendum, quod aliqui dixerunt, quod maleficium nihil erat in mundo nec alicuius vis nisi in sola aestimatione hominum, qui multos naturales detectus attribuunt maleficiis .daemonum propter fidei defectum.

Sed ista positio derogat juri et derogat opinioni vulgi, et quod maius esti experimento: et ideo istud non habet aliquam stabilitatem.

Fuerunt et alii, qui dixerunt, quod maleficium vere impedit coitum ad tempus, sed tamen nullum est perpetuum, quia quodlibet dissolvi potest: vel per diabolum, vel per maleficium'' , vel per divinum auxilium; et dixerunt illud capitulum primo propositum abrogatum.

Sed certe adhuc istud est contra experimentum et contra ius novum: quia decretalis Honorii praecipit, in talibus fieri divortium, cum experimento probatum sit, multos habitasse simul per longum tempus et adhibuisse operam magnam et quaesiisse multa remedia, et nihil omnino valuisse ; et ideo per experientiam coniicit Ecclesia, tale maleficium aliquando esse perpetuum.

Rursus, ''quia multi sunt, qui remedium invenerunt: coniicit, non semper esse perpetuum; et ideo hoc maleficium aliquando impedit, aliquando non.

Propterea secundum communem doctorum opinionem distinguendum est, quod impotentia coeundi accidentalis, quae venit per maleficium, aut est temporalis, aut perpetua. Si temporalis, non impedit. Tunc autem praesumitur esse temporalis, quando infra spatium trium annorum cohabitantes et quam possunt operam dantes sive per ecclesiastica Sacramenta, sive per alia remedia, sanari possunt. Si autem non sanantur aliquo remedio, ex tunc praesumitur esse perpetua.

Haec autem impotentia perpetua aut praecedit contractionem matrimonii, aut sequitur. Si praecedit, facit personam illegitimam, ita quod impedit contrahendum et dirimit iam contractum; si sequitur, non impertit, sicut etiam de sectis dicitur Causa trigesima secunda, quaestione septima, ubi tale capitulum inscribitur et in littera ponitur: "Illi qui matrimonium sani contraxerunt, et uni ex duobus aut amentia, aut furor, aut aliqua infirmitas accedit, ob hanc causam coniugia talium solvi non possunt. Similiter intelligendum de bis qui ab adversariis excaecantur, aut membris truncantur, aut a barbaris secti sunt". Et sic concedendum, quod

sicut sectio, quae reddit impotentem ad coitum

facit personam illegitimam, si praecedat contractionem, non facit, si sequatur, quia matrimonium non potest solvi nisi per mortem vel spiritualem, vel carnalem: unde Extra, de Conversione coniugatorum , Ex parte tua, ubi dicit Innocentius: " Ex quo matrimonium inter legitimas personas per verba de praesenti contrahitur, in nullo potest casu dissolvi, ut vivente reliquo, alter possit ad secunda vota transire ". Si igitur sequatur contractionem, non impedit, si vero praecedat, impedit, si sit perpetua .

Dupliciter autem fit maleficium perpetuum: aut respectu omnis mulieris, et sic reddit inhabilem ad omnem; aut respectu uxoris, et sic reddit inhabilem ad illam, sed non ad omnes ; et tunc tales separati secundum iura possunt aliis copulari. Non sic est de frigidis, quia, si copulantur aliis, scit Ecclesia, se esse deceptam, et ideo retractat devortii sententiam. - Concedendae igitur sunt rationes ostendentes, quod maleficium praestat impedimentum matrimonio.

1. Ad illud ergo, quod obiicitur, quod potentius est Dei beneficium: dicendum, quod verum est quoad id, contra quod ordinatur, ut matrimonium, quam morbus concupiscentiae, quia morbus non vitiat matrimonium, sed matrimonium excusat vitium Sed matrimonium non est ordinatum ad restituendam potentiam coeundi, et ideo maleficium non vincit nec expellit: nec ex hoc sequitur, quod maleficium sit potentius.

2. Ad illud quod obiicitur, quod dissolvi potest per causam etc: dicendum, quod omne tale maleficium dissolvi potest per Deum, dissolvi etiam potest per diabolum: sed non omne dissolvi potest per maleficium, vel humanum consilium, quia malefici, sicut per confessionem eorum scitur, aliqua maleficia sciunt facere, quae ipsi, ad poenitentiam conversi, non possunt destruere, nec homines sciunt consilium adhibere, propter hoc quod industria diabolica superexcellit humanam. Et quoniam humanum consilium deficit, et Deus propter meritum peccati practeriti frequenter non exaudit, et diabolus ad hoc non debet invocari, nec eius patrocinium implorari: hinc est, quod tale maleficium dicitur esse perpetuum.

Ad illud ergo quod obiicitur de culpa, dicendum, quod non semper remotio poenae sequitur remotionem culpae.

Et similiter es parte facientis multa possunt destrui, quae non possunt construi et similiter ex parte exorcismi: non enim semper habet efficaciam in expulsionem diaboli, permittente iusto iudicio Dei.

3. Ad illud quod obiicitur, quod sortilegium nullum aufert potentiam comedendi: dicendum, quod sicut diabolo permissa est a Deo potestas super serpentes magis quam super alia animalia in prioris facti memoriam

unde plus per incantationes serpentes quam aves capiuntur

sic, quia actus ille vitiosus est et quodam modo foetens, et ut plurimum coniunguntur homines ad illum actum libidinose: ideo diabolus plus habet ibi posse, et plus ei permittitur. Et hoc probatur exemplo Scripturae et auctoritate, quoniam dicitur in Tobia , quod daemonium, nomine Asmodaeus, septem viros in lecto interfecit, non in convivio.

4. Ad illud quod ultimo obiicitur, quod aequaliter se habet vis illa ad omnes: dicendum breviter, quod verum est: et si impediretur naturali impedimento, aequaliter impediretur quantum ad omnes: sed quia daemoniaco impeditur

qui assistit et se obiicit secundum petitionem sortilegae mulieris, impetrante hoc merito infidelitatis, sicut fides impetrat, ut Deus assistat ad facienda miracula

cum sortiaria respectu personae determinatae facit sortilegium, diabolus in actu illo praesto est et non in aliis: et tunc vel propria Virtute, vel per herbam, vel lapidem, vel naturam occultam vim impedit, ne in actum exeat, non respectu alterius mulieris, quia ad hoc invitatus non fuit, aut quia Dominus non permittit: occultum enim Dei iudicium hic latet, sicut patet in uxore Tobiae.