72

Εἰ δέ τις ἐρεῖ· Καί εἰ μηδέν φυσικόν ὑπεναντίον, πῶς περί τοῦ καθ᾿ ἡμᾶς ἐμφύτου θελήματος, εἴπερ αὐτοῦ, καί οὐκ ἄλλου τυχόν, ἐμνημόνευσεν ὁ Πατήρ, καί οὐ πάντως εἴρηκεν ἑπομένου Θεῷ, ἀλλ᾿ "Ἀντιπίπτοντος ὡς τά πολλά καί ἀντιπαλαίοντος;" Ἤ γάρ οὐ φυσικόν ὡς ἀντίπαλον, ἤ οὐκ ἀντίπαλον ὡς ὄν φυσικόν. Καί ἄλλο λοιπόν ὡς ἐν ποιότητι φυσικῇ πρός τό θέλειν τοῦ κατά τόν Σωτῆρα ἀνθρωπίνου καθέστηκεν· εἴπερ τοῦτο μέν, οὐδαμῶς· ἐκεῖνο δέ, ὑπεναντίον. Φαμέν, ὅτιπερ καθό μέν φυσικόν, οὐχ ὑπεναντίον· καθό δέ μή φυσικῶς πρός ἡμῶν κινεῖται, σαφῶς ὑπεναντίον, καί ὡς τά πολλά ἀντιπίπτον, ᾧ καί τό ἁμαρτάνειν ἐφέπεται. Τῷ γάρ κατά παράχρησιν τῆς κινήσεως τρόπῳ, ἀλλ᾿ οὐ τῷ κατά φύσιν τῆς δυνάμεως λόγῳ, τό παρά λόγον καί νόμον ὑφίσταται· ἐπεί προσφυῶς τυπούμενόν τε καί κινούμενον, εἰ καί τό ἡνωμένον πρός Θεόν οὐκ ἔχει, ἀλλά γε τό συμβαῖνον καί μή ἀντιπίπτον. Ὡς γάρ οὐδείς ἐν τῇ φύσει λόγος τοῦ ὑπέρ φύσειν, οὕτως οὐδέ τοῦ παρά φύσιν καί στασιάζοντος. Ἔνθεν οὐδέ ὡς οὐχ (15Α_314> ἕπεται πάντη τε καί πάντως ἀπεφήνατο ὁ διδάσκαλος, ἀλλ᾿ ἐκόλασε φήσας· " Ὡς οὐ πάντως, καί ὡς τά πολλά», ᾧ προσυπακούεται τό, ἔστιν ὅτε καί ὀλιγάκις, διά τό πρός ἀρετήν τῶν πολλῶν δυσανάγωγον. Τό γάρ τοῦ κατά τόν Σωτῆρα ἀνθρωπίνου θέλειν, εἰ καί φυσικόν ἦν, ἀλλ᾿ οὐ ψιλόν ἦν καθ᾿ ἡμᾶς, ὥσπερ οὐδ᾿ αὐτό τό ἀνθρώπινον, ὡς ὑπέρ ἡμᾶς, τῇ ἑνώσει κατάκρον θεωθέν, ᾧ καί τό ἀναμάρτητον κυρίως ἐπήρτηται. Τό δέ ἡμέτερον προδήλως ψιλόν, καί οὐδαμῶς ἀναμάρτητον, διά τήν τῇδε κἀκεῖσε γινομένην παρέγκλησιν· οὐ φύσιν μέν παραλλάττουσαν, κίνησιν δέ παρατρέπουσαν, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν ἀληθέστερον, τόν ταύτης τρόπον ἀμείβουσαν. Καί δῆλον, ἐκ τοῦ πολλά παραλόγως ποιεῖν, καί μηδαμῶς εἰς ἄλογον μεταπίπτειν οὐσίαν ἐκ τῆς ἑνούσης ἐμφύτου λογικῆς.

0237 Οὐν ἔστι οὖν ἄλλο τό καθ᾿ ἡμᾶς, καί ἄλλο τό κατά τόν Σωτῆρα ἀνθρώπινον· οὐδέ τό θέλειν ἄλλο, κατά γε τόν τῆς φύσεως λόγον, εἰ καί ἄλλως ὑπέρ ἡμᾶς· θεϊκῶς γάρ, ὁ μέν ὑπέστη, τό δέ ἐτυπώθη, διά τῆς πρός τό θεῖον ἄκρας ἑνώσεως. Το προσαρμόζειν δέ πάλιν μάλιτα προσφυῶς τῶν ἐν ἡμῖν διαβεβλημένων ἕκαστον, οἷον τήν ἐναντίωσιν, ἤ τήν ἀντίταξιν, καί ὅσα τοῦδε τοῦ καταλόγου τυγχάνει, κἀν ἐπινοίᾳ τάς φύσεις ἀχωρίστως χωρίζοντες τῇ ἑξῆς φύσει προσέρχονται, συμπαραλαμβάνειν, οὐ μή θέμις ἐν τούτοις ἐστί τήν κατά Χριστόν ἀνθρωπότητα. Εἰ γάρ οὔτε ἐν ἡμῖν προσφυῶς, ἀλλά παρά φύσιν θεωρεῖται καί λόγον, πῶς ἐν ἐκείνῃ κἄν δι᾿ ἐπινοίας ἤ προσεπινοίας, ἵν᾿ οὕτως εἴπω, προσάπτειν ἔστιν; ἀλλ᾿ οἰκειώσει μόνον, δι᾿ οἶκτον ὡς κεφαλῇ τοῦ παντός σώματος, καθάπερ καί ἰατρῷ τά πάθη τοῦ κάμνοντος, ἕως ἄν τούτων ἡμᾶς ὁ δι᾿ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσας ἐλευθερώσῃ Θεός. Πλήν τελείως ἡμῶν δαπανῶν καί ἐξαφανίζων τῇ δυνάμει τῆς κατ᾿ αὐτόν σωματώσεως. ∆ιττός γάρ ὁ περί παθῶν λόγος· ὁ μέν τῆς ἐπιτιμίας· ὁ δέ τῆς ἀτιμίας· καί ὁ μέν φύσιν τήν ἡμετέραν (15Α_316> χαρακτηρίζων, ὁ δέ δι᾿ ὅλου παραχαράττων. Ἐκεῖνο μέν οὖν ὡς ἄνθρωπος δι᾿ ἡμᾶς θέλων οὐσιωδῶς κατεδέξατο, ὁμοῦ τε τήν φύσιν πιστούμενος, καί τό καθ᾿ ἡμῶν λύων κατάκριμα· τοῦτον δέ πάλιν, ὡς φιλάνθρωπος, οἰκονομικῶς ᾠκειώσατο, ἐν ἡμῖν τε καί τῷ ἡμετέρω ἀνυποτάκτῳ γνωριζόμενον τρόπῳ, ἵν᾿ ὡς κηρόν πῦρ, ἤ ὡς ἀτμίδα γῆς ἥλιος, πάμπαν ἡμῶν ἐξαναλώσας, τῶν οἰκείων ποιήσηται τήν μετάδοσιν, καί ἀπαθεῖς μέν ἐντεῦθεν, ἀφθάρτους δέ κατά τήν ὑπόσχεσιν ἡμᾶς παρασκευάσῃ. ∆εῖ τοίνυν τόν τε ζῆλον ὁμοῦ καί τόν πόνον τοῦ τά τοιαῦτα σπουδάζοντος ὑπέρ εὐσεβείας μάλιστα κατά τό εἰκός ἀποδέξασθαι, προτρέπειν δέ πρός ἀκριβεστέραν τῶν πατρικῶν λόγων ἐμμέλειαν, διά τούς ἐπηρεαστάς τῶν καλῶν, οὐδ᾿ αὐτό συγχωροῦντας ἐκ περιττῆς ἀνοίας, ὅ μή δέ βουλομένοις αὐτοῖς ἑλεῖν δυνατόν.

Τόν δέ γε τῆςῬωμαίων πάπαν Ὀνώριον, οὐ καταγορεύειν οἶμαι τῆς τῶν ἐμφύτων θελημάτων ἐπί Χριστοῦ δυάδος, ἐν τῇ γραφείσῃ πρός Σέργιον ἐπιστολῇ διά