22

ὡς οὐκ ἀπαρχή τοῦ ἡμετέρου γένους, τό φύραμα κατά χάριν ἑνίζουσα, καί τῶν διαιρετικῶν ἀπολύουσα πάντων, ὧν ἡ τοῦ παλαιοῦ παράβασις Ἀδάμ αἰτία γεγένηται· δι᾿ ἥν καί ὁ θάνατος κατεκρίθη τῆς φύσεως. Τί τοιγαροῦν βασκαίνουσιν ἡμῖν τῆς τελείας σωτηρίας καί ὁμολογίας; Τί τούς ἀφύκτους δῆθεν καθ' ἡμῶν διατείνουσι συλλογισμούς, καί ταῖς μέν ἐνεργείαις ἕπεσθαί φασι τά θελήματα, καί τούτοις συνέπεσθαι πάλιν τήν ἐναντίωσιν, ἐξ ἧς καί τούς τἀναντία θέλοντας ἐπεισάγουσιν;

0077 Ἵνα δέ τάς συστάσεις εὐθύνειν παρῶ· πόθεν, καί πῶς τά τοιαῦτα σοφίζονται; Πυθέσθαι μόνον ἤθελον καί μαθεῖν, ὡς ἄρα δράσαντες αὐτοί τά τοιαῦτα, καί τήν καινήν ἔκθεσιν ἐνεργήσαντες, ἀθελήτως τοῦτο πεποίηκαν, καί τίς ὁ βίαν ἐπενεγκών; Εἴτα μετά τήν πρᾶξιν, οὐκ ὄν πρότερον παντελῶς, ὕστερον τοῦ γενομένου τό θέλημα προσεκτήσαντο, πόθεν, κἀκ τίνος ἐλθόν; Καί τίς ὁ τοῦ πραχθέντος ἔχειν τό θέλημα βιασάμενος, ἵνα καί παρά θέλησιν πραχθῇ, καί παρά βούλησιν στερχθῇ τό πραττόμενον; Πῶς δέ πάλιν, εἰ μήτε φυσικῶς ὡς ἄνθρωπος ἤθελε, καί ἐνήργει τά κατά φύσιν, αὐτός ὁ σαρκωθείς Λόγος, ἑκουσίως τήν τε πεῖναν καί δίψαν, τόν τε πόνον, καί κόπον, καί ὕπνον, καί τά λοιπά πάντα 15Α_102 προσίετο θέλων; Οὐ γάρ Λόγος μόνον ταῦτα κατά φύσιν ἤθελεν ἤ ἐνήργει, τήν φύσιν ἔχων μετά Πατρός καί Πνεύματος ὑπερούσιόν τε καί ὑπεράπειρον· εἰ καί πάλιν ἡ "ἐξουσιαστικῶς ὡς Θεός, ἐδίδου τῇ φύσει καιρόν, ὅταν ἐβούλετο, τά ἑαυτῆς ἐνεργῆσαι"· καθάπερ φησίν ὁ θεῖος τῆς Νυσσαέων καθηγητής καί μέγας Γρηγόριος. Εἰ γάρ ὡς μόνον Θεός ταῦτα, καί οὐχ ὡς ἄνθρωπος ὁ αὐτός ἤθελεν, ἤ σῶμα φύσει τό θεῖον, ἤ τήν οὐσίαν τραπείς, σάρξ κατ᾿ ἔκπτωσιν τῆς οἰκείας θεότητος γέγονεν· ἤ πάντως λογικῶς ἡ κατ᾿ αὐτήν διόλου καί ἄλογος· ἤ εἴπερ ἐψύχωτο λογικῶς ἡ κατ᾿αὐτόν οὐκ ἐψύχωτο σάρξ· ἀλλ᾿ ἄψυχος ἦν κατ᾿ αὐτήν διόλου καί ἄλογος· ἤ εἴπερ ἐψύχωτο λογικῶς, καί θέλημα ἐκέκτητο τό φυσικόν. Πᾶν γάρ φύσει λογικόν, καί φύσει θελητικόν πάντως ἐστί. Καί εἰ θέλημα φυσικόν εἶχεν ὡς ἄνθρωπος, ἐκεῖνα πάντως ἤθελε κατ᾿ οὐσίαν, ἅπερ αὐτός ὡς Θεός τῇ φύσει πρός σύστασιν δημιουργήσας ἐνέθετο φυσικῶς. Οὐ γάρ ἦλθε παραχαράξαι τήν φύσιν, ἥν αὐτός ὡς Θεός καί Λόγος πεποίηκεν· ἀλλ' ἦλθε διόλου θεῶσαι τήν φύσιν, ἥν αὐτός ἑαυτῷ θέλων, εὐδοκίᾳ Πατρός καί συνεργείᾳ Πνεύματος, κατά τήν αὐτήν καί μίαν ὑπόστασιν ἥνωσε, μετά πάντων τῶν προσόντων αὐτῇ φυσικῶς, καί δίχα τῆς ἁμαρτίας.

Οὐκοῦν ὡς φύσει Θεός ἤθελε τά κατά φύσιν θεῖα καί Πατρικά. Συνθελητής γάρ ὑπῆρχε τοῦ ἰδίου 0080 Γεννήτορος· καί ὡς ἄνθρωπος φύσει πάλιν ὁ αὐτός, ἤθελε τά κατά φύσιν ἀνθρώπινα· πάσης καθαράν φυλάττων φαντασίας τήν οἰκονομίαν, μηδαμῶς ἀντιπίπτοντα τῶ θελήματι τοῦ Πατρός. Οὐδέν γάρ τῶν φυσικῶν, ὥσπερ οὐδ᾿ αὐτή καθάπαξ ἡ φύσις, τῷ αἰτίῳ ποτ᾿ ἄν ἀντιπίπτει τῆς φύσεως· ἀλλ᾿οὐδέ γνώμη καί ὅσα γνώμης ἐστίν, ὁπηνίκα μέντοι τῷ λόγῳ συννεύει τῆς φύσεως. Καί γάρ εἰ τυχόν φαίη τις, ὡς ἀντιπίπτει Θεῷ τι τῶν κατά φύσιν, αὐτοῦ μᾶλλον ἤ τῆς φύσεως ὑπάρχει τό ἔγκλημα· πόλεμον φυσικῶς ἐνθεμένου 15Α_104 τοῖς οὖσι, πρός τήν κατ᾿ αὐτοῦ καί ἀλλήλων στάσιν καί μάχην.

Ὅτι γάρ οὐδέν ἀντίκειται Θεῷ φυσικόν, δῆλον ἐκ τοῦ ταῦτα κατά γέννησιν ὑπ᾿ αὐτοῦ δημιουργηθῆναι, καί μηδεμίαν ὑπέρ τῆς οὐσιώδους ἐν ἡμῖν τούτων συστάσεως αἰτίασιν ἔχειν· πᾶν μέν οὖν τοὐναντίον, διά τήν τούτων παρεκτροπήν τάς ἐγκλήσεις σαφῶς ὑπομένειν. Κατά ταύτην μέν γάρ, πάσης τε γνωμικῶς κακίας γινόμεθα κατά τόν ἀρχαίκακον ὄφιν· κατ᾿ ἐκείνην δέ, πλάσμα Θεοῦ καί τίμιον κτίσμα κατά φύσιν ὑπάρχομεν. ∆ιά τοι τοῦτο κατά τούς θείους Πατέρας, οὔτε θελημάτων φυσικῶν, οὔτε μήν ἐνεργειῶν, ὥσπερ οὐδ᾿ αὐτῶν φύσεων μείωσιν