OPUSCULUM I.

SPECULUM DISCIPLINAE .

PROLOGUS .

1. Speculum disciplinae ad honesta tendentes imprimis necessarium habent, ut per exercitium cognitae disciplinae virtutis titulum citius apprehendere possint. Nam, ut ait Hugo de sancto Victore , " usus disciplinae ad virtutem animum dirigit, virtus autem ad beatitudinem perducit ; ac per hoc, inquit, exercitium disciplinae esse debet inchoatio, virtus perfectio, praemium virtutis aeterna beatitudo ". Verum qui disciplinam in novae conversationis initio negligit ad eam postmodum difficile applicatur, et formam, quam primo quis recipit, vix deponit. Adolescens namque iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab ea. Optima vivendi forma eligenda est, quam reddet assuetudo iucundam.

2. Primus autem ad profectum gradus est defectus cognitio, magnaque omnino prudenti securitas vivendi modum novisse congruum pro varia rerum et accidentium qualitate, nec minimum est contemnere minima, quae non minimam moribus maculam eo turpius, neglectui habita, ingerunt, quo vitari facilius cognita valuerunt. Proinde, qui Spiritu Dei aguntur moralibus documentis intendunt: quae tamen superbi et fatui contemnentes nunc superstitiones, nunc caeremonias vocant aut certe calumniis facatis impugnant ; nec enim stultus verba prudentiae recipit, nisi ea dixeris, quae versantur in corde eius.

3. Hic ergo tractatulus per superioris impositionem exactus, rudi quidem iuxta scribentis ruditatem et intenti exigentiam stilo, ex diminutis quoque ac nudis ob brevitatem incompactisque interdum, sed congruis pro morum traditione sententiis editus, novis Christi discipulis pro aliquali speculo inspiciendus proponitur, ut per pauca sibi proposita occasionaliter fiant in pluribus cautiores. Da sapienti occasionem, ait Salomon , et addetur ei sapientia. Attendant tamen, quaedam hic accipienda fore communiter et magis ac minus pro loco et tempore observanda, licet non semper pro singulis conditionum modificatio replicetur. "Prudens, ut rerum varietas exigit, ita se accommodat tempori, non se in aliquibus mutans , sed potius aptans, sicut manus, quae eadem est, cum in palmam extenditur et cum in pugillum constringitur ". Nec moveat, si qua pro iunioribus impertinentia videantur. Proinde iunior in his saepe, quae ipsum excedunt, instruitur, ut seniorum se proposito applicans, sit, quantum congruit, promptior ad agenda, cautior ad cavenda.

4. Prolixitatem forte tetricus, si quis fuerit, inspector causabitur, sed necessariam inexpertis dicendorum expressionem advertat, nec facile rudes, pro quibus est opera, generalibus posse commatibus, id est brevibus et incompletis sententiis , erudiri, aut concisis passim proficere paradoxis: unoque nihilominus noverit titulo multa quandoque perstringi, quae specialem requirerent explicanda tractatum.

5. Duas autem particulas, principalem videlicet et secundariam , huius operis series habet. Principalis in duas dividitur, in quarum prima de praeparatoriis ad disciplinam et aliquibus eius effectibus incidenter, in secunda de ipsa plenius disciplina tractatur.

Praeparatoria sunt par modum principii, medii et postremi depositio vetustatis, stabilitas mentis adversus tentationes diaboli et subiectionis humilitas. Primum praeparationem inchoat, secundum continuat, tertium vero consummat. Servanda erit ubique maiorum et minorum paragraphomm distinctio ad seriei et ordinis evidentiam ampliorem .