CAPUT XXXIV.

De medio tactus, quid sit, et quot modis dicatur.

Omnino autem videtur caro et extremitas in lingua in gustu, et sic per omnia se habere in inediando, sicut se habent aer et aqua in visu et auditu et olfactu : in omnibus enim sensibus generaliter videtur convenire, quod illius nullus sit sensus, quo sicut instrumento sentimus, quando sine medio tangitur a sensibili primo : ut si quis ponat corpus album oculi ultimum quo videmus, sicut instrumento, qui est humor crystallinus sive glacialis. Manifestum est igitur ex hoc quod possibile tangi quod est instrumentum tactus, est intus sub carne : tamen non est caro ipsa : quia sic necesse est accidere in tactu, sicut in aliis sensibus : sensibilia enim apposita sine medio sunt id quo sentiunt animalia sicut instrumento non sentiunt, sed tangibilia posita super carnem sentiunt, ergo caro erit medium in tactu et non instrumentum. Causa autem quare non sentiunt instrumenta nisi a medio, haec est, quia in instrumento est vis sensitiva, et haer non accipit nisi speciem in omni sem a : et ideo oportet quod in organo non sit nisi species, et ideo non potest fieri tactus corporis secundum naturam sensus : sed oportet quod species sit in medio et a medio fiat in instrumento. Sed hoc videtur forte mirabile, cum omni tentanti per experimentum constet nervos fore magis sensibiles quando tanguntur a sensibus, quam ipsam carnem, quod est contra praedicta. Adhuc autem per anatomiam probatum est, quoniam caro non habet sensum nisi sibi ministratum a nervo : et ideo videtur scientia inducta esse falsa, nec solum in carne sit sensus, sed in ossibus quibusdam, sicut in dentibus, sicut experimento probatur. Et ideo Avicenna et multi alii hanc scientiam Aristotelis imitari contempserunt, et dixerunt carnem nervosam esse organum tactus, et non esse in tactu sicut in caeteris sensibus: quoniam tactus non tantum est vis quaedam, et potentia sensitiva animae, sed est forma quae facit alias esse : quoniam nullum animal est sine tactu : et omne quod habet tactum, est animal: et ideo tactus non est in uno membro, sed est niniuitis, sicut omnis forma substantialis actum quem habet essentialem, operatur in tota materia, et non in una ejus parte tantum : et ideo dicunt tactum non habere medium aliquod. Cujus adhuc inducunt rationem : quia scilicet animal sentiens ex tangibilibus componitur, et ex illis salvatur et corrumpitur : et ideo oportet quod sine medio eisdem conjungatur.

Nos autem veritatem salvare cupientes et reverentiam exhibere Aristoteli principi Philosophorum, dicamus carnem esse medium tactus : sed carnem generaliter vocamus id quod vere caro est, vel id quod est simile carni. Simile autem carni dicimus tripliciter accipi. Uno quidem modo membrum quod loco carnis est in animalibus sanguinem non habentibus. Alio autem modo dicitur caro vel simile carni id quod vicinatur medietati et aequalitati complexionis quae est in carne, sicut dentes : et ideo dentes crescunt in his in quibus alia ossa non crescunt: et experimentum hujus est, quod ei qui dentes superiores vel inferiores habet extractos, ille videbit dentes illis oppositos super alios prolongari: et hoc non esset, nisi crescerent per nutrimentum : videmus enim in senibus quibusdam dentes extractos crescere : quod non fieret, nisi essent vicini carnis complexioni, quoniam caro sola est quae influit et effluit per nutrimentum restaurata per totam vitam animalis. Et ideo dixerunt Galenus et Avicenna quod dentes habent me-

dium in tactu sicut et caro. Propter quod etiam membra mollia quorum complexio ad aequalitatem carnis non. accedit, non sentiunt, hepar, et cerebrum, et hujusmodi : et si aliquando in eis sentitur dolor, hoc est in panniculis qui sunt circa substantias eorum. Tertio autem modo dicitur simile carni quod carni est commixtum, sicut nervi: non enim potest esse quod nervi multum immixti carni non multum sint similes carni, cum ex corde vel eodem trahant nutrimentum : cujus signum est, quia nervi in utroque fine conjuncti ossibus, sicut nervi qui vocantur funes sive ligamentum ossium propter similitudinem quam habent ad ossa, non sentiunt. Dicimus igitur nervos sensitivos in loco ubi sensum hauriunt, non sentire si sine medio tanguntur a sensibili: et hoc est in loco ubi a cerebri anteriori parte oriuntur: illi enim complexionem carnis non habent, sed potius cerebri unde oritur sensus. Alibi autem ubi carni immixti sunt et medietati carnis vicini, sensum habent: quia illi sunt plus habentes rationem medii in tactu quam organi rationem.