CAPUT I.

De ordine procedendi, et quot, sint et quae

potentiae animae vegetabilis. Necessarium autem est ei qui debet determinationem facere de istis, ut accipiat primum quid est unumquodque eorum quae dicta sunt. Sed antequam hoc fiat, oportet ut adhuc quaeramus utrum sensitivum, intellectivum, et vegetativum sint una substantia in homine, vel plures? Videretur enim quod plures, quia corruptibilis et incorruptibilis non est substantia una. Intellectivum autem est incorruptibile, et sensitivum et vegetativum sunt corruptibilia. Ergo ipsorum non est substantia una. Adhuc autem separabilis et inseparabilis non est substantia una : ergo non intellectus sit separabilis, et sensus et vegetativum non sint separabilia, ipsum non est una et eadem substantia. Adhuc autem quorum actus essentiales differentes sunt, ipso- rum sunt essentiae differentes : sed sic differunt actus isti, vegetare, sentire, et intelligere : ergo vegetabilis, sensibilis, et intellectualis non sunt unius et ejusdem substantiae. Hanc autem quaestionem pluribus jam vicibus tetigimus et determinavimus, et ideo adhuc dicimus quod haec tria in homine sunt unius substantiae, quae quia elevatior est quam aliae, propter hoc plura operatur, et plura habet principia vitae ad exercenda opera vitae : et ideo istae tres potentiae sunt unius substantiae in homine. Et quod dicitur, quod corruptibile et incorruptibile non sunt unius substantiae, hoc est verum si corruptibile et incorruptibile est aliquid secundum substantiam. Si. autem corruptibile et incorruptibile dicuntur secundum operationem, tunc nihil prohibet ab eadem substantia fluere potentias duas, quarum una est corruptibilis, et altera incorruptibilis : eo quod una est conjuncta corpori,et altera non : sicut ab una substantia separata diximus superius fluere potentiam conjunctam cum corpore, et non conjunctam. Superior enim essentia eo quod est superior, potest in omnem operationem inferioris : et per hoc patet determinatio objectorum. Dicamus igitur, sicut superius in-

cepimus dicere, quod ei qui debet facere determinationem certam de praemissis, quod necessarium est ei accipere quid unumquodque istorum est per rationem diffinitivam : et postea per rationem illam oportet eum determinare de habitis qui consequuntur, sicut accidentia per se, sicut est separabile esse, vel non esse separabile a corpore, et hujusmodi quae accidunt potentiis animae, et de aliis quaecumque sunt determinanda. Ex ipsis autem congruit dicere quid unumquodque istorum est per diffinitivam rationem, antequam sciamus de toto : eo quod partes priores sunt quoad nos. Tunc eadem ratione prius oportet determinare de actibus istarum potentiarum : eo quod actus praevii sunt potentiis quoad nos secundum rationem, licet simpliciter et secundum esse, potentiae sint priores actibus. Per eamdem autem rationem adhuc de objectis prius est determinandum: quia objecta magis accedunt ad nostram notitiam, quam actus vel potentiae : objecta enim sunt quae inferunt potentiis passiones, et potentiae informantur per species objectorum : et ideo objecta sunt speciem praebentia actibus, et per actus dant speciem potentiis : et propter hoc prior speculatio est de objectis quoad nos, secunda de actibus, et tertia de potentiis quoad nos : prius igitur dicendum de sensibili et intelligibili, et postea de intellectu et sensu.

Inter autem omnes potentias prius de al.im.ento et generatione dicendum est : vegetativum enim communius inest animatis quam sensitivum et intellectivum : et commune etiam quoad nos prius est, quemadmodum diximus in principio Physicorum: vegetativum enim est potentia secundum quam omnibus inest vivere, et illius opera sunt alimento uti et generare. Tria enim habet in se potentia vegetativa, hoc est, nutritivam, et augmentativam, et generativam. Cujus haec est ratio, quoniam omne quod generatur, propter paucitatem materiae ex qua generatur, prius est imperfectum secundum quantitatem : et virtus deducens ipsum ad perfectum est augmentativa, cui contraria est diminutiva quae surgit ab imperfectione et potentia ejus. Debet autem omne quod est ex contrariis, salvari in esse : et hoc fit per virtutem nutritivam. Et indiget divino esse participare in simili secundum speciem : et hoc fit per generativam. Et ideo tres virtutes necessario habet potentia vegetabilis. Dicuntur tamen duo istorum opera, generare, et alimento uti. : quia ista duo sunt ad substantiam salvandam. Alimentum quidem secundum materiam et individuum : generare autem secundum speciem et formam. Generativa enim omnibus inest viventibus quaecumque sunt de numero naturalium et non aeternarum substantiarum, et quae sunt perfecta et non imperfecta : quia imperfectum in quantitate propter hoc quod multum necesse habet ponere in substando, nihil potest ponere in semine : et ideo generare infantes et pueri non possunt : et hanc generationem habere per se et variam est facere tale alterum in individuo, et idem in specie quale est ipsum generans : et facit hoc quod est perfectum, ut diximus, et non occasionatum, sicut monstra sunt, et quaecumque non casu generantur, ut peccata naturae quae sunt monstra, sicut diximus in secundo Physicorum. Habent autem generationem variam praecipue ea quorum ultimum posse generatio est, sicut vegetativa : quia generant ex se radices et virgas et ramos et folia. In hac autem varia generatione, semper generans facit tale alterum quale est ipsum, ut virga quidem virgam, animal autem animal. Causa autem est quatenus divino esse participent quantum possunt, quod est sempiternum esse : omnia enim illud perpetuum esse optant, et illius causa agunt quidquid agunt secundum naturam. Sicut enim diximus in Caelo et

Mundo ,similitudinem divini esse quae- dam participant sine motu, et quaedam cum motu : et eorum quae moventur, quaedam reiterantur eadem numero, quaedam eadem specie : et sic diximus in fine de Generatione et Corruptione. Quaedam autem reiterantur eadem specie non numero, sicut generabilia et corruptibilia,

Id autem quod est causa finalis cujus causa fit id quod fit, dupliciter dicitur : hoc quidem cujus causa fit quidquid fit ad illud. Aliud autem est quo res est id quod est, et haec est causa formalis : unde esse perpetuum causa finalis est generationis, sicut ejus causa fit tota successio generationis, et quam non consequitur natura una generatione, sed per totam et infinitam generationis successionem : et ideo hoc est tantum cujus causa fit quidquid fit secundum naturam : forma autem dans esse generato est finis quem consequitur natura per unicam generationem : et hoc est finis in quo quiescit actus unius particularis generantis, sicut in quo est esse ejus quod generatur : quia forma dat esse generato. Et quia generabilia communicare non possunt esse divinum, quod est perpetuitas esse in seipsis, eo quod nihil corruptibilium continue potest manere, communicant tamen quantum possunt, ut saltem remaneant eadem specie : et tunc remanent quidem non unum, sed ut unum. Numero enim non unum permanent, sed specie unum : et ideo, sicut praediximus, esse divinum quaedam participant plus, et quaedam minus, unumquodque sicut potest.