Scholium.

Sententia vera, relationem creaturae ad Deum non distingui realiter ab ipsa, nec esse formaliter idem cum ea. Probat utramque partem solide et clare, de quo in Oxon. hic quaest. 4. a num. 21.

Dico tamen ad quaestionem, quod relatio lapidis ad Deum, tanquam ad causam non est aliud a lapide, neque est idem formaliter et adaequate.

Primum patet, quia si dependentia ad Deum esset aliud a natura lapidis, igitur esset naturaliter quoddam posterius lapide. Consequens est falsum, quia tunc posset sine contradictione lapis esse sine dependentia ad Deum, et per consec quens sine contradictione posset esse sine Deo, quia quod potest esse sine dependentia, potest esse sine termino dependentiae. Prima consequentia patet, quia si dependentia lapidis ad Deum est aliud a lapide, igitur non potest esse prius naturaliter ista essentia absoluta, in qua fundatur, neque simul natura propter idem, quia fundamentum praesupponitur natura relationi, quando est res alia ; igitur necessario foret posterius naturaliter. Sed si posterius naturaliter, igitur potest esse essentia lapidis sine isto posteriori, absque contradictione, quia 7. Metaphys. text. 4. Substantia praecedit omne accidens tempore, etc. Hoc est, ex parte ejus non est contradictio, quin praecedat omne accidens, et haec relatio ponitur accidens.

Contra illud arguitur, quod ratio non concludit, quia si in essentia divina est relatio rationis, igitur est idem, quod essentia divina ; consequens est falsum, quia quidquid est idem rei,est res ; igitur si relatio rationis in Deo est idem essentiae divinae, igitur est res, igitur est relatio realis. Prima consequentia patet, quia si in essentia divina est relatio rationis, contradictio est essentiam divinam esse sine ista relatione, quia si non, igitur intellectus Dei, qui comparat essentiam ad aliquid, potest de novo eam comparare ad illud, et tunc contingenter et noviter eam comparat, et tunc posset intellectus de novo intelligere, et tunc non esset intellectus divinus ; igitur si res, quae non potest esse sine contradictione absque aliqua re, ex hoc est idem cum ista, et non aliud, sequitur quod relatio rationis in essentia divina est idem quod essentia divina.

Dico ad illud, quod relatio rationis in essentia divina est, quae inest essentiae per intellectum divinum, non vero illa quae inest per intellectum creatum, quia talis relatio rationis essentiae divinae est in intellectu creato, ideo licet sit alia relatio rationis in essentia divina per intellectum divinum, non concluditur esse eadem essentiae divinae per rationem prius positam, quia aliquando contradictio est, rem esse sine alia re ab extrinseco, aliquando vero ab intrinseco. Exemplum primi, secundum Philosophos, caelum esse, et non moveri, fuit contradictio, ita quod contradictio esset ponere caelum mobile, et motum sibi non inesse. Ista contradictio non foret ab intrinseco ex parte caeli, quia nihil intrinsecum est repugnans non motui, sed ab extrinseco fuit ista contradictio, puta movens non movere. Exemplum secundi, quod compositum ex materia et forma, sit absque partibus. Primo modo est repugnantia in proposito, quia ista relatio rationis, quae inest essentiae divinae, non sibi inest ratione essentiae, quia sic non haberet intellectum, sed esset sicut Sol, vel essentia remansisset, et ista relatio sibi non inesset, ideo contradictio est extrinsece, ratione intellectus divini, quia non potest noviter operari. Sed ratio prima de lapide procedit de contradictione ab intrinseco, quia contradictio est ex parte lapidis, quod maneat sine Deo.

Secunda ratio ad idem: Illud quod eodem modo convenit multis, vel omnibus, sic eodem modo convenit, quod vel omnibus accidit, vel nulli, nulli inest accidens, nisi sit omnibus accidens ; sed dependentia creaturae ad Deum eodem modo inest omnibus, ita quod si uni insit accidentaliter, et cuilibet creaturae, et si essentialiter uni, essentialiter omnibus. Non dico essentialiter primo modo, sed eodem modo omnibus quantum ad accidere et non accidere, quia non essentialius habet unum causatum ad Deum dependentiam quam aliud, quantum ad hoc, quod impossibile est unum causatum esse, et non dependere ad Deum. Et manifestum est quod dependentia non inest sibi accidentaliter ; igitur nulli creaturae inest accidentaliter ; igitur est idem primo modo, vel secundo cuilibet causato.

Tertia ratio ad idem: Si dependentia creaturae ad Deum esset aliud a creatura, igitur esset natura causata, et per consequens ista dependet ad Deum. Quaero de ista dependentia, aut alia dependentia dependet, aut eadem ; si alia, igitur processus in infinitum ; si eadem, igitur pari ratione standum in primo modo, quantum ad hoc, quod sicut secunda dependentia non potest esse sine dependentia ad Deum, ita nec alia creatura ; igitur saltem dependentia est eadem creaturae secundo modo per se, licet non primo modo.

Secundum principale patet, quod relatio creaturae ad Deum in ratione causae non est eadem creaturae formaliter et adaequate, quia illa est identitas quidditativa, ita quod si definiretur, unum caderet in alterius definitione, vel esset penitus idem, utdictum estinprimo libro, in Oxon. d. 3. q. 5. sed respectus nunquam cadit in definitione absoluti ; ideo absolutum nunquam est idem formaliter respectui. Neque potest ista relatio esse idem creaturae adaequate vel praecise, quia cum multa continentur in eodem unitive, hoc non est ex perfectione contenti, sed continenlis, quia nihil quod continetur in alio, inquantum continetur, est perfectius, quam si esset accidens. Sed tota perfectio accipitur a continente, sicut patet de passionibus entis, quia ibi est identitas cum distinctione formali et quidditativa, ita quod unum inquantum continetur in alio, inquantum continetur unitive in ente, non est perfectius, quam si esset accidens: igitur identitas praecisa non est continentis ad contentum inquantum continetur; igitur si ista relatio creaturae ad Deum est idem creaturae, hoc erit ex perfectione fundamenti continentis, et non relationis contentae; igitur alia est formalis ratio creaturae et relationis, ita quod sunt rationes eorum formaliter distinctae. Sed si illa dependentia esset inhaerens lapidi sicut accidens sibi, ita quod non magis sunt rationes formales creaturae, et illius dependentiae indistinctae actualiter propter hoc, quod fundamentum continet tales relationes unitive, quam si ista relatio esset accidens creaturae, sicut ista actualiter distinguit rationes formales propter perfectionem fundamenti, similiter ex perfectione fundamenti est, quod non potest esse sine tali dependentia. Quod autem possit esse talis identitas inter formaliter distincta, patet, aliter enim oporteret dicere quod bonum, et unitas sunt accidentia enti, et tunc quantumcumque separes illa, adhuc in illo quod remanet, reperies bonitatem et unitatem, et sic idem esset dicendum de illa bonitate et unitate ; vel sequitur quod istae non sunt passiones reales entis, sed erunt tantum fictae ab intellectu. Patet igitur quod illud quod unitive continetur in alio, non est idem formaliter et adaequate.

Ad primum principale quaestionis sextae dico, quod Augustinus vocat quodlibet mutabile accidens aliquo modo, quod est sic mutabile, quod proprie est amissibile, quia quaelibet creatura aliquo modo mutabilis est, sed non sic amissibilis; sicut accidens, quod potest destrui manente subjecto; ideo dicitur accidens secundum ipsum ibidem, quod neque dicitur in quid, et est mutabile, hoc est, destructibile manente natura in qua est. Nunc autem nec relatio, nec in creatura, nec in divinis dicitur in quid, tamen relatio in divinis non est destructibilis ; relatio quae est creaturae ad Deum in ratione causae, aliquo modo destructibilis est, sed non potest destrui proprie, hoc est, amitti, quia non potest creatura manere post. Sic igitur loquiturAugustinus de accidente,quod quodcumque amissibile, vel proprie vel improprie, quando simul natura destruitur, et illud in quo est; et neutro modo possunt relationes divinae esse amissibiles, ideo triplex est differentia, et in primo gradu sunt relationes divinae ; in secundo gradu dependentia creaturae ad Deum ; in tertio gradu accidens proprie amissibile.

Ad aliud, concedo quod non est inconveniens, quodlibet esse ad aliquid denominative: sed formaliter nullum absolutum est respectus, illud tamen sequebatur contra illos, qui ponebant omnia apparentia esse vera, quia ipsi dixerunt quod veritas et esse rei consistunt in apparere, et tunc omnia essent formaliter ad aliquid.

Ad aliud, cum dicitur, Praedicamenta sunt primo diversa, potest dici qudd hoc est verum, quantum ad rationes formales et quidditativas, et tunc posset sustineri quod diversa Praedicamenta possunt idem esse identitate, sed non formaliter. Dico tamen aliter, quod quaecumque conveniunt enti, antequam dividitur in genera, competit ei, non ut in uno genere, sed ut transcendens ; hujusmodi autem omnia sunt transcendentia, isti igitur respectus creaturae ad Deum, ex quo competunt omni creaturae, competunt enti, antequam dividatur in decem, et per consequens sunt relationes transcendentes, et non in genere Relationis non plus, quam relationes divinae.