Unde dicit: a Sed habeo adversus te pauca. " Glossa, si corrigaris : alias, multa sunt: et determinat quae sunt illa :

" Quia habes illic, " id est, in tuo Episcopatu, " tenentes doctrinam Balaam, " quibus parcis, et non expellis : " qui, " scilicet Balaam, " docebat Balac mittere scandalum coram filiis Israel . " Et subdit quod scandalum: " Edere " de sacrificiis idolorum, id est, idolothytis: in quo arguitur peccatum gulae, " et fornicari, " scilicet in venerationem idoli : in quo arguitur peccatum luxuriae. Et bene conjunguntur ista duo : quia dicit Hieronymus: " Venter mero aestuans, cito despumat in luxuriam. " Et nota, quod, Numer. XXIV, 14 et seq., non legitur expresse de consilio Balaam, sed patuit per effectum consequentem. Videns enim Judaeos promptos ad luxuriam, consuluit Balac ut pulchras mulieres adduceret, et poneret coram filiis Israel: quarum pulchritudine capti, ruerent in amplexus earum, et blanditiis seducti comederent de sacrificiis Beelphegor. Sic erant quidam in Ecclesia Pergami, qui docebant fornicari, et edere de sacrificiis idolorum.

" Ita habes et tu tenentes doctrinam Nicolaitarum. "

Nicolaus etiam hoc praedicabat. " Ita habes, " id est, similiter, " et tu tenentesdoctrinam Nicolaitarum, " qui docebant, quod licitum esset omnes mulieres communes esse. Et in hoc quod dicit " tenentes, " notatur pertinacia in peccato suo. Hic quaeritur. Quare peccatum gulae et luxuriae magis dicitur scandalum quam alia peccata ? Responsio. Quia ista peccata maxime sunt nota, et ideo ad malum exemplum maxime efficacia.

" Similiter paenitentiam age. "

" Similiter, " id est, sicut dixi Episcopo Ephesi : sic dico tibi. Vel, " Similiter, " id est, a simili per contrarium. Quasi diceret: Sicut peccasti edendo et fornicando : ita per contrarium, " paenitentiam age, " id est, sicut de factis doctrinae Balaam, ita de factis doctrinae Nicolaitarum. Vel, " Similiter, " id est, ut paena sit similis culpae. Vel, " Similiter, " ut tu de negligentia correctionis, et illi de culpa. Haymo: " Pari enim reatu adstringitur et ille qui prava docet, et qui tacens permittit. "

" Si quo minus, veniam tibi cito, et pugnabo cum illis in gladio oris mei. "

Hic ponitur terror comminationis, et est sensus: " Si quo minus " feceris," veniam Ubi cito, " id est, adventum irae meae te cito sentire faciam. Isa. XVI, 5 : Velociter reddens quod justum est. Vel sic: " Veniam tibi, " id est, contra te, " cito, " id est, in morte, vel improvise. Sed contra : Eccli. v, 4 : Altissimus est patiens redditor. Responsio. Cito dicitur ratione brevitatis praesentis vitae. Vel, " cito, " id est, subito. Unde cito dicitur fieri, quod non praevidetur. Luc. XII, 46 : Veniet dominus servi illius in die qua non sperat, et hora qua nescit, et dividet eum, partemque ejus cum infidelibus ponet.

" Et pugnabo cum illis, " id est, con-

tra illos, " in gladio oris mei, " id est, sententia judiciaria: et convincam illos fornicarios peccasse.

Et nota, quod dicit: " Veniam tibi, " acquisitive: " et pugnabo cum illis, a associative: ad signandum, quod major est culpa Praelati quam subditorum, et major paena similiter debet infligi: sicut e converso bonorum Praelatorum major est gloria. Item : " Veniam tibi " dicit; " et pugnabo cum illis. " ad designandum quod erant culpabiles tam subditi quam Praelatus : nam per suam negligentiam corruerant in peccata. Unde sensus est, ac si diceretur : Veniam tibi, et pugnabo tecum. Vel, " Veniam vobis, et pugnabo vobiscum. " Sic dicit alia translatio.

Et dicit: " In gladio oris mei, " id est, sententia quae nunc est in ore ad comminandum, sed in die judicii erit in manu ad interficiendum : et ideo modo possumus evadere, tunc non : propter quod dicitur, Job, XIX, 29 : Fugite a facie gladii : quoniam ultor iniquitatum gladius est.

" Qui habet aurem, audiat quid Spiritus dicat Ecclesiis : Vincenti dabo manna absconditum, et dabo illi calculum candidum, et in calculo nomen novum scriptum, quod nemo scit, nisi qui accipit.

" Qui habet aurem, etc. " Haec est tertia pars principalis in qua ponit Epistolae conclusionem : et exponitur sicut prius. Frequenter autem ponitur ista particula sive clausula, ut excitetur intentio auditorum.

" Vincenti, " scilicet has tribulationes, vel desideria carnis, et daemonum tentamenta, supple, non tantum pugnanti: quia, II ad Timoth. II, 5 : Non coronabitur nisi legitime certaverit.

" Dabo, " scilicet gratis, " manna absconditum, " id est, Christum qui est panis Angelorum : et ideo factus est homo, ut panem Angelorum manducaret homo. Hoc manna modo absconditum est ambulantibus per fidem : sed tunc erit manifestum ambulantibus per speciem. Isa. xlv, 15: Vere tu es Deus absconditus, Deus Israel, Saluator. Vel, " Manna, i id est, dulcedinem aeternam. Psal. xxx, 20 : Quam magna multitudo dulcedinis tuae, etc. Vel, " Manna absconditum " dicitur Spiritus sanctus, de cujus dulcedine dicit Psalmista, Psal. lxvii, 11 : Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus. Nota: Christus dicitur " manna, " propter dulcem refectionem, et hoc secundum utramque naturam. De quo dicit Augustinus, quod oculus corporalis reficietur in humani tale Christi, sed oculus spiritualis in deitate: et sic ingredietur, et pascua inveniet . " Absconditum, " quia Christus fuit absconditus in figuris legis per significationem, in carne humana propter nostram redemptionem, in sacramento altaris ad nostram consolationem.

" Et dabo illi calculum candidum, " id est, aeternam contemplationem.

Vel sic : " Vincenti dabo manna absconditum, " id est, gloriam animae, quae dicitur manna : quia sicut manna unicuique sapiebat prout volebat, sic gloria aeterna omnia oblectamenta offert unicuique. "Et dabo illi calculum candidum, " id est, gloriam corporis, quae diminutive dicitur calculus respectu gloriae animae. Vel, quia gloria illa modo a mundanis modica reputatur. Per calculum candidum signatur recte gloria corporis : ratione candoris signatur claritas, ratione soliditatis impassibilitas, ratione modicitatis subtilitas, ratione rotunditatis. agilitas.

" Et in calculo nomen novum scriptum, " id est, in corpore nova obedientia carnis ad spiritum, quae modo non est : quia caro concupiscit aditersus spi-ritum . Vel, " In calculo, " id est, in corpore, " nomen novum scriptum, " id est, nomen filii, non servi, quod est nomen vetus. Joan. xv, 15 : Jam non dicam vos servos... Vos autem dixi amicos.

Vel sic : " Dabo illi calculum, " id est, Christum, qui per calculum signatur: quia calculus lapis pretiosus qui et carbunculus dicitur : et dicitur sic a carbone, quia ab eo similitudinem ducit : lucet enim positus in tenebris. Sic Christus in mundi tenebris refulsit, quando Verbum caro factum est, et habitavit in nobis . Qui candidus bene dicitur : quia, sicut dicit Haymo : " Sine peccati offuscatione mundus inter homines apparuit, et divinitatis suae luce tenebras nostrae mortalitatis illustravit. " Unde sponsa, Cantic. v, 10 : Dilectus meus candidus, et rubicundus : candidus propter innocentiam, rubicundus propter Passionem.

" Et in calculo, " id est, in Christo, " nomen novum scriptum, " id est, nomen Christianum, " quod nemo scit, nisi qui accipit. " Contra : Multi noverunt hoc nomen qui non sunt Christiani. Responsio. Duplex est scientia : speculativa, et experimentalis. De prima objicitur, de secunda loquitur hic. Vel sic : " Quod nemo scit, " scilicet perfecte in hac vita, " nisi qui accipit, " scilicet in patria.

Vel aliter: Per manna et per calculum signatur verbum Dei, quod dicitur manna propter refectionis utilitatem, et calculus propter .veritatis soliditatem, candidus propter eruditionis luminositatem. Vel, per manna absconditum signatur vita aeterna, per calculum vero charitas quae est sicut calculus ignitus, quo diligitur Deus et proximus : sed candidus qua ipsa nigredo peccatorum operitur.

" Et in calculo, " id est, tali charitate, " nomen novum scriptum, " id est, nomen filii, et amici, vel discipuli. Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent omnes quia disci-puli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem.

" Quod nemo scit, " id est, hujus nominis virtutem, " nisi qui accipit, " id est, donec acceperit.

" Et Angelo Thyatirae Ecclesiae scribe. "

Haec est quarta pars capituli, et quarta Epistola Joannis.

Et continet tria sicut et praecedens : exordium quod est ibi, a Et Angelo. " Narrationem quae est ibi, v 19 : " Novi opera tua. " Et conclusionem quae est ibi, v 26 : " Et qui vicerit. "

In exordio tanguntur duo. Primo, cui scribit. Secundo, cujus auctoritate, ibi, " Haec dicit Filius Dei. "