In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Circa capitulum istud sunt dubitabilia.
Primo, Super illud :" Quam dedit illi Deus . " Glossa : " Secundum hominem accepit eam a Patre et Verbo sibi conjuncto in Spiritu sancto : ergo ly Deris, supponit pro tota Trinitate. Contra : Alia Glossa : " Quam dedit illi Deus " Pater, tamquam nihil debens : ergo ly Deus, supponit pro Patre.
Responsio. Homo assumptus accepit a tota Trinitate .: tamen secundum rationem auctoritatis attribuitur Patri, ut dicit Glossa, et per hoc non removentur Filius, et Spiritus sanctus. Unde ut notetur residere auctoritas apud Patrem, attribuitur Patri quod est commune toti Trinitati. Sic accipitur illud Matthaei, XI, 27 : Omnia mihi tradita sunt a Patre meo.
Secundo quaeritur, Secundum quam naturam dedit illi ? Non secundum divinam, quia omnia scivit ab aeterno sicut Pater : ergo secundum humanam. Contra : Richardus de S. Victore : " Scio, quod anima Christi ab hora conceptionis suae tam sapientiae quam scientiae plenitudinem accepit : ergo postea ei revelatio fieri non potuit."
Responsio. Christi anima omnium habuit scientiam quae Deus fecit, facit, et facturus est: sed non ita limpide cognovit sicut Deus. Unde Augustinus super illud Psalmi cxxxviii, 6 : Mirabilis facta est scientia tua ex me. " Homo assumptus divinae substantiae non potest aequari in scientia : et ideo quantum ad hoc potuit ei fieri revelatio. "Item, Cum haberet omnium scientiam non per naturam, sed per gratiam : non est inconveniens ei fieri revelationem.
Tertio, Quaeritur de hoc quod dicit : " Palam facere . " Contra : Haec revelatio facta est sub figuris, et occultata, unde non est palam facta. Item, super illud : " ''Et signavit . " Glossa, id est, sub sigillo dedit, ne locus sit furibus pervertendi, etc.
Responsio. Joanni palam facta est : quia veritatem rerum mentis intuitu conspexit, Deo revelante, et etiam figuras vidit quarum significationem aliis in parte revelavit et non omnino, sicut dicit Glossa : et hoc ne furibus esset locus pervertendi, et ne vilesceret prophetia.
Quarto, Super illo verbo : Quae oportet fieri cito , " quaeritur, Cum iste liber non solum futura, sed etiam praesentia et praeterita narrat, quare hic sola futura dicit Christum revelare servis suis?
Responsio. Quia praesentia visu, prae terita auditu facile cognosci possunt : futura autem non nisi per revelationem, et ideo magis dicit de futuris quam de aliis.
Quinto, Super illo verbo : Et signavit mittens. Contra : Infra, xxii, 10 : Ne signaveris verba prophetiae libri hujus.
Responsio. Dicendo, signavit,docuit infidelibus claudi. Dicendo autem : Ne signaveris, docuit fidelibus aperiri exercitio spirituali : propter quod dicitur, Daniel. XII, 9 : Vade, Daniel, quia clausi sunt signatique sermones usque ad tempus praefinitum. Et subdit, v. 10 : Neque intelligent omnes impii. Porro docti intelligunt.
Sexto, Super illo verbo : Et testimonium Jesu Christi, quaecumque vidit . " Contra : Cum hoc opus scriptum sit ante Evangelium (ut dicit Hieronymus )quomodo se dicit testimonium perhibuisse Jesu Christo ?
Responsio. Etsi nondum perhibuerat scribendo, tamen perhibuerat praedicando : et sicut praedicavit, ita scripsit postea in Evangelio.
Septimo, Super illo verbo : " Quaecumque vidit. Contra : Multa quidem et alia signa fecit Jesus .
Responsio. Scribens testimonium Jesu Christi, non scripsit omnia quae viderat simpliciter, sed quae vidit posteris amplius profectura, et sic hic loquitur.
Octavo, Super illo verbo : Joannes septem Ecclesiis quae sunt in Asia , " quaeritur, Quare hic ponit nomen suum, et non in principio sui Evangelii ?
Responsio. Propter tria. Primo, ut daretur auctoritas suo operi, qua Evangelium non indigebat : quia jam praedicatum erat, et a Domino auctoritatem habebat. Secundo, quia hujus operis et auctor et scriptor erat, Evangelii solum scriptor. Tertio, ne alterius esse opus crederetur : quia hunc librum in exsilio scripsit, et ideo posset credi alterius de facili : Evangelium vero inter fratres scripsit jam ab exsilio revocatus : et ideo hic nomen suum apposuit, et non in principio Evangelii.
Nono, quaeritur super illo verbo : " Et a septem spiritibus, etc. . Cum tota Trinitas quiescat in Ecclesia sicut in throno, quare solus Spiritus sanctus in conspectu hujus throni esse dicitur ?
Responsio. Quia remissio peccatorum Spiritui sancto attribuitur. Unde dicit Dominus, Joan. XX, 22 et 23 : Accipite Spiritum sanctum : quorum remiseritis peccata, etc.
Decimo quaeritur, Quare personam
Patris non nominat sicut Filii, cum dicit : " A Jesu Christo , " et Spiritus sancti, cum dicit : " Et a septem spiritibus, " etc.
Responsio. Glossa : " Personam Patris praetermittit, quia nemo haereticorum de Deo creatore male intellexit. Personam ponit Filii, et Spiritus sancti: de quibus omnes haereses nascuntur in Ecclesiis. "
Contra : Quidam dixerunt Patrem fuisse passum : et Arius dixit Patrem Filio majorem.
Responsio. Sicut dicit Glossa de Deo creatore nullus male intellexit secundum illam notionem quae est innascibilitas, unde nullus negavit ipsum esse creatorem : sed de eo multi aliter male intellexerunt.
Undecimo, super illo verbo : " Primogenitus mortuorum . " Contra : Multi fuerunt ante ipsum mortui, et nati : ergo primogenitus mortuorum non potest dici.
Responsio. Quando primus homo de limo terrae formatus est, quasi ex utero matris, id est, terrae, genitus est, et primogenitus dici potest hominum, sed non mortuorum, cum nulli essent mortui : postquam autem mortuus est, et ejus filii, quasi in vulvam matris reversus est. Dominus autem veniens in carne mortuus est eadem lege, et in matris utero, id est, terrae sepultus : sed quia primus victurus in aeternum surrexit, vulvam matris primus aperuit : et ideo primogenitus mortuorum ratione debet dici.
Et si objicitur : Multi cum Domino surrexerunt: ergo non potest dici primogenitus mortuorum. Responsio : Secundum Augustinum, surrexerunt iterum morituri : Dominus autem non iterum moriturus : et ideo solus primogenitus mortuorum dicitur. Secundum Ambrosium, primus surrexit dignitate, non tempore.
Sed contra hoc est, I ad Corinth. xv, 20 : Christus surrexit a mortuis primitiae dormientium. Glossa: tempore, et dignitate. Responsio. Sustinendo, cum Ambrosio dicendum, quod Glossa loquitur de generali resurrectione, respectu cujus resurrectio Christi est prior tempore. Vel, si loquitur generaliter de omni resurrectione, dicendum quod illi non in die parasceves, sed in dio dominica, tamen post resurrectionem Domini, ut sit Deus sicut primatum tenens in omnibus .
Duodecimo, Super illo verbo : " Et posuit dexteram suam super me , " quaeritur, Quare non dicitur hic quid ei fecerit ponendo dexteram super eum ?
Responsio. Sicut dicitur de Daniele, quod eum consternatum Dominus erexit Angeli dextera , ita creditur quod fecit Joanni : sed tamen Joannes hoc non exprimit hic, ne putaremus Ecclesiam ab imitatione passionum Christi submotam, cujus Joannes gerebat figuram.