CAPUT XXVI. De dotibus animae in speciali.

Prima dos animae est cognitio qua divina essentia videbitur tota ab omnibus, sed non totaliter prout est infinita . Videbitur tamen divina essentia limpidius ab uno, quam ab alio : et iste defectus erit ex parte videntis, non. visi : quia idem erit visum.

Beatitudo autem consistit in perfecta operatione potentiae altissimae, scilicet intellectivae : et circa objectum altissimum, scilicet Deum. Ex parte igitur objecti, cum sit unum simplicissimum, nulla potest esse diversitas, sed ex parte potentiae. Nam in quantum una potentia magis erit perfecta lumine gloriae, quam altera, tanto perfectius operabitur circa unum et idem subjectum, sive objectum, sicut idem sol diversimode a diversis adspicitur, vel eadem littera a diversis legentibus, secundum quod oculus est magis vel minus dispositus.

Tribus modis cognoscitur aliquid : secundum quod est, vel sicut est, vel quid est. Primo modo cognoscitur Deus in via etiam a malis. Secundo modo videbitur in patria a bonis. Unde, I Joan. iii, 2 : Similes ei erimus, quoniam videbi-

mus eum sicuti est, id est, suam majestatem, claritatem, et bonitatem, Tertio modo, nec a bonis videbitur, nec a malis, nec in via, nec in patria : quia finitum numquam capiet infinitum. Videbimus tamen Deum in se, et Deum in nobis, et nos in Deo : et Deum in creaturis, et creaturas in Deo.

Cognoscere autem Deum in sua essentia, est visio meridiana : cognoscere vero creaturas in Verbo, est visio matutina : sed cognoscere creaturas in se,hoc est, in proprio genere, appellatur visio vespertina. Videbit enim unusquisque cogitationes alterius, prout vult ipse cogitans manifestare: Unde Gregorius : " Uniuscujusque mentem ab alterius " oculis corpulentia non abscondet. Vice ciebunt itaque justi Deum, ut gau-" cieant : videbunt gloriam sanctorum, " ut congaudeant : videbunt quoque posce nas reproborum, ut de evasione peri-" culorum gratias agant. "

Ad sciendum autem qualiter Deus sine medio videatur, nota quod triplex est medium, scilicet differens, obnubilans, et disponens. Sine medio igitur differente videbitur Deus, quia Dei visio non est per distantiam, sed per praesentiam, cum ipse sit essentialiter ubique. Videbitur etiam sine medio obnubilante, quia tolletur speculum, et aenigma : quae ambo sunt in via. Cum enim visus noster in praesenti non possit propter debilitatem in tam excellentem lucem figi, necesse est habere medium, scilicet speculum creaturae. Quia vero infinita est distantia inter speculum, et rem visam : propter hoc obscure relucet ibi similitudo, unde videmus in aenigmate, id est, obscure . ''Videbitur quoque sine medio similari, quia Deus cognoscetur in seipso, et non per aliquam abstractam similitudinem, alias creatura esset terminus, et Deus non esset vere finis omnium. Non autem videbitur Deus sine medio disponente, quod est gratia, et gloria. Oportet enim proportionem esse inter videntem et visum : haec autem dispositio erit ex parte videntis, et non rei visae.

Sciendum autem, quod multiplex est medium. Primum est medium peccati. Isa. lxx, 2 : Iniquitates vestrae diviserunt inter vos et Deum vestrum : istud est medium impiorum. Secundum est medium creaturae. Apostolus, ad Roman. I, 20 : Invisibilia Dei a creatura mundi, per ea quae facta sunt, intellecta, etc: hoc est medium Philosophorum. Tertium est medium figurae. Apostolus, I ad Corinth. X, 11 : Omnia in figura contingebant illis : hoc est medium Prophetarum et Patriarcharum. Quartum est medium Scripturae. Psal, cxviii, 130 : Declaratio sermonum tuorum illuminat, et intellectum dat parvulis : hoc est medium Theologorum. Quintum est medium fidei. Apocal. II, 10 : Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi, etc. : hoc est medium fidelium, quo tamquam in aenigmate vident Deum.

Secunda dos animae est dilectio : sed inter dilectionem et virtutem differentia est duplex : una est secundum habitum, quia virtus est proprie illud quod transit de statu gratiae ad statum gloriae : dos autem est id quod supra meritum datur in inductione sponsae. Alia est differentia ut penes objectum, quia licet objectum utrobique sit Deus, non tamen secundum quod Deus, sed erit objectum virtutis in quantum est summa bonitas: objectum autem dotis in quantum unibilis in unum spiritum.

Nota, quod fides et spes secundum reru evacuabuntur in patria : charitas vero neque secundum rem, neque secundum actum ejus evacuabitur, sed solum secundum modum, quia imperfectio ejus tollitur . Dicit autem Augustinus, quod " fidei succedit spes, quam videbimus : " spei vero succedit beatitudo, ad quam " perventuri sumus : sed charitati nihil " succedet, sed potius augebitur. "

Tertia dos animae est comprehensio, quae est tentio visi et amati, vel tentio veri boni et praemii, et istud verum est, prout comprehendere sumitur pro attingere, et non pro circumplecti divinam immensitatem.