CAPUT XXXII. De justificatione impii.

Justificatio impii est motus ab injustitia ad justitiam. In justificatione impii . quatuor requiruntur, scilicet motus liberi arbitrii, contritio, infusio gratiae, et remissio culpae. Horam prima duo sunt ex parte suscipientis, alia vero ex parte agentis.

Praedicta autem quatuor sunt simul tempore, non natura. Prioritas autem et posterioritas, quae secundum ordinem naturae est, reducitur aliquo modo ad ordinem causae et causati.

Inter ista vero videtur hic ordo causalitatis esse. Causaliter enim motus liberi arbitrii prior aliis tribus est, quia requiritur consensus voluntatis in hujusmodi mutatione. Voluntas autem et liberum arbitrium sumuntur hic pro eodem. Praeterea, motus iste appellatur motus liberi arbitrii. Iste quoque motus qui per liberum arbitrium consentit Deo, ut primo motori, vocatur motus fidei: quia habet aliquid cognitionis, et aliquid affectionis sicut fides. Dicamus ergo, quod motus liberi arbitrii, sive motus fidei in Deum, causaliter est prior quam motus quo de peccato quis convertitur : quia sicut in generatione peccati prior est conversio, quam aversio, cum conversio causet aversionem : ita in ejus destructione prior est conversio ad Deum per liberum arbitrium, quam aversio a creatura per contritionem de peccato. Quod enim primum est in compositione, ultimum est in resolutione. Isti vero duo motus liberi arbitrii, et contritionis sunt priores, quam gratia infunditur, quia sunt causa praeparatoria ut gratia detur.

Quamvis enim Deus sine ulla praeparatione possit impium justificare, tamen requiritur praeparatio ex parte nostra:? quoniam sicut requiritur praeparatio ex parte materiae in naturali mutatione ad recipiendam formam, ita in mutatione voluntaria, et hoc non est ex. impotentia agentis, sed suscipientis. Alia ratio est, quia in justificatione peccatoris fit introductio unius formae et expulsio contrariae : ideo requiruntur praedicta duo, scilicet motus liberi arbitrii, disponens ad gratiae susceptionem, et contritio, id est, recessus a peccato disponens ad culpae expulsionem. Gratia, vero prius infunditur, quam culpa remittatur, quia per gratiam culpa remittitur, sicut in introductione formae prior naturaliter est

forma, quae expellit a parte agentis, quam illa, quae expellenda est, removeri possit.

Qualiter autem iustificatio fiat in instanti vel successive, nota distinctionem. Potest enim justificatio dupliciter accipi, sicut et generatio. Uno modo, ut dicat motum ad justitiam cum termino ejusdem, et sic fit successive, ut quando succedit successiva praeparatio. Alio modo potest accipi ut dicat solummodo mutationem sine motu : et hoc modo fit justificatio in instanti, et hoc triplici ratione. Prima, quia fit virtute infinita et simplici, quae immediate operatur. Secunda est, quia fit in subjecto simplici, scilicet in mente. Tertia est, quia ipsa forma tam quae expellitur, scilicet culpa, quam quae introducitur, scilicet gratia, omnino simplex est.

Ad illud quod dicit Augustinus, quod majus est justificare impium, quam creare caelum et terram : dicendum est, quod majus est, quantum ad id quod fit, quia melius est, sed non quoad modum faciendi. Quamvis enim in justificatione impii sit resistentia formalis, scilicet contrarii ad contrarium, non tamen est ibi resistentia effectiva, qua aliquid resistat agenti, scilicet Deo, cujus virtuti nihil resistere potest.

In justificatione enim impii est aliquid ex parte Dei, et aliquid ex parte peccatoris, et aliquid ex parte Ecclesiae. Ex parte Dei sunt duo, scilicet misericordia, quae reatum indulget : et justitia, quae emendam aliquantulam exigit vel hic, vel in futuro, scilicet in purgatorio : haec significatur per binos discipulos, quos misit Dominus in omnem locum, quo erat ipse venturus , tunc quidem corporaliter, nunc autem per gratiam et spiritualiter. Ex parte peccatoris sunt etiam duo, scilicet amor, et dolor: et hi sunt duae molae, quibus peccatum conteritur, quae secundum legem non debent diabolo in pignore obligari. Ex parte Ecclesiae similiter sunt duo, primum est meritum, et praecipue Christi, quod est inaestimabile, et aliorum sanctorum, qui fecerunt opera multa supererogationis, quae omnia sub potestate clavium sunt posita, ut quod minus est in uno membro Ecclesiae, compensetur in alio. Unde si aliquis non est membrum Ecclesiae, non influit in ipsum meritum praedictum. Secundum est indulgentia, quam dat Ecclesia per Papam et Episcopos : tamen ut, ipsa indulgentia tantum valeat, quantum sonat, exigitur auctoritas et causa, scilicet communis utilitas ex parte dantis : exigitur etiam fides formata, et obedientia, ex parte recipientis, hoc est, ut solvat id propter quod datur.