QUAEstiones.

41. Quaest. I. Sed quaeritur de hoc quod dicit: Plenum gratiae et veritatis: secundum quam naturam hoc dictum est? Aut secundum divinam, aut secundum humanam. Secundum divinam, non: quia non est in eo gratia, sed natura est quidquid habet. Nec secundum humanitatem, videtur, quia subdit: De plenitudine eius gratiam accepimus pro gratia: sed gratia a solo Deo datur, non ab homine: ergo etc.

Respondeo: Dicendum, quod in Christo fuit gratia singularis maxima, quae potuit esse in homine; sicut etiam gratia unionis, qua nulla maior potest excogitari. Ratione utriusque dicitur fuisse plenus gratia, et ratione huius duplicis gratiae fuit caput Ecclesiae. Et quia caput in omnia membra redundat, ideo de plenitudine eius accepimus omnes .

Quod ergo quaerit; utrum secundum divinam naturam, vel humanam? dico, quod Christus dicitur caput secundum humanam unitam divinae. Sic plenitudo redundantiae est intelligenda .

42. Quaest. II. Item quaeritur de hoc quod dicit : De plenitudine eius accepimus omnes.

Contra hoc est, quia multi praecesserunt Christum: ergo multi fuerunt ante plenitudinem Christi: ergo non omnes acceperunt .

Respondeo : Dicendum, quod omnes acceperunt, quia Christus fuit caput omnium iustorum ab Abel usque ad ultimum iustum . Huic capiti uniuntur membra ligamine fidei et dilectionis. Quia ergo nullus fuit salvatus sine fide Christi, sicut dicit beatus Augustinus ; nullus fuit salvatus, qui non receperit de plenitudine Christi.

Quod obiicitur, quod secutus est: dicendum, quod fide fuit semper omnibus praesens, licet corporaliter sit secutus .

43. Quaest. III. Item quaeritur de hoc quod dicit: Deum nemo vidit unquam.

Contra : 1. Numerorum duodecimo : " Ore ad os loquor ei, et palam et non per figuras et aenigmata Dominum videt"; dicitur de Moyse: ergo Dominum vidit.

2. Item, Isaiae sexto : " Vidi Dominum sedentem super solium excelsum et elevatum ".

Responsio est ad hoc, quod est cognoscere Deum in se et in suo effectu . Et cognoscere Deum in effectu, hoc est videre per speculum, et hoc dupliciter : aut per speculum lucidum et oculum, et sic videbat primus homo ante lapsum: aut per specutam obscuratum, et sic videmus nos modo, quia propter peccatum et oculi nostri caligaverunt, et omnes creaturae obtenebratae sunt: unde videmus nunc per speculum in aenigmate, primae ad Corinthios decimo tertio .

Alio modo cognoscitur Deus in se: et hoc dupliciter: aut clare, et hoc modo a solo Filio et a Beatis: alio modo in caligine, sicut dicit beatus Dionysius de Mystica Theologia ; et sic vidit Moyses, et sublimiter contemplantes, in quorum aspectu nulla figitur imago creaturae. Et tunc revera magis sentiunt, quam cognoscant. Unde Bernardus dicit, quod aliquid in se sentiebat aliquando, de quo quando volebat videre, statim amittebat.

Secnndo, de manifestatione Verbi incarnati in speciali dupliciter.

44. Et hoc est testimonium Ioannis. Egit supra de manifestatione Verbi incarnati in generali, hic agit in specialis et dividitur haec pars, quia ipsum est sui manifestativum et manifestatur per vocem: ideo habet haec pars duas partes. In prima agit de manifestatione facta per Ioannem, qui fuit vox praecurrens Verbum. In secunda de manifestatione facta per ipsum Verbum, infra eodem : In crastinum voluit exire.

Primo, de menifestatione per Ioannem.

Pars prima habet tres partes secundum tria testimonia Ioannis, quae sic distinguuntur. Primum est de naturarum duarum veritate: secundum est de baptizandi potestate; tertium vero, de sanctitate.

Vel aliter etiam distinguuntur: quia primum fuit factum Pharisaeis; secundum, turbis: tertium vero, Ioannis discipulis.

Tertio modo sic: quia primum testimonium perhibitum est, Christo absente; secundum, Christo ad eum veniente: tertium, ante eum deambulante. Primum testimonium notatur hic: Et hoc est testimonium: secundum ibi : Altera die: tertium ibi: Altera iterum die.

Prima pars, in qua testimonium ponit, Christo absente, habet duas, quia primo quaerentibus respondet veritatem de se ipso: secundo vero, de Christo, ibi : Et qui missi fuerant erant ex Pharisaeis.

Veritatem ergo, qua de se ipso respondit quaerentibus, hoc ordine describit Evangelista: primo in quaerentibus insinuat auctoritatem: secundo, in Ioanne stabilitatem; tertio, in quaerentibus importunitatem; quarto vero, in Ioanne humilem veritatem

45. (Vers. 19.). Quaerentium igitur auctoritatem insinuat: quia erant personae authenticae et auctorizabiliter missae, quibus Ioannes perhibet testimonium; propterea dicit: Et hoc est testimonium Ioannis . I ta dictum est supra , quod "Ioannes testimonium perhibet "; modo specificat: Et hoc est testimonium Ioannis, et demonstrat testimonium cum suis circumstantiis. Hoc, pronomen, hoc, quando miserunt Iudaei ab Ierosolymis sacerdotes et levitas: ecce personarum auctoritas, quia missi erant et honorabiles erant; infra quinto : " Vos misistis ad Ioannem , et ille testimonium perhibuit veritati "; miserunt, inquam, ut interrogarent eum: Tu quis es? in persona scilicet omnium. Simili modo misit Ioannes discipulos suos, ut quaererent in persona sua, ad Christum ; Matthaei undecimo : " Mittens Ioannes duos ex discipulis suis, ait illi: Tu es, qui venturus es, an alium exspectamus "? Hoc volebant quaerere Iudaei per levitas.

46. (Vers. 20.). Et confessus est. Tangitur hic secundum, scilicet Ioannis stabilitae, qui non fuit eorum auctoritate perterritus, ut a vera confessione declinaret. Ideo dicit: Et confessus est et non negavit, id est, veram confessionem fecit et in ipsa permansit; secundae ad Corinthios primo : "Fidelis autem Deus, quia sermo noster, qui fuit apud vos, non est in illo est et non: sed est in illo est ". Et confessus est, veritatem scilicet, quia non sum ego Christus. Respondit magis intentioni quam quaestioni. De hac fideli confessione Matthaei decimo : " Omnis, qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo ". Ioannes maxime confessus est, quia cum posset reputari Christus, noluit: Gregorius: "Dum non vult appetere nomen Christi, factus est membrum Christi ".

47. (Vers. 21.). Et interrogaverunt eum. Tangitur hic tertium, scilicet quaerentium importunitas, quia non desistunt unica responsione, sed instanter quaerunt ; ideo dicit: Et interrogaverunt eum: Quid ergo? id est, quid es, si non es Christus ? Elias es tu? Et dixit: Non sum. Et adhuc instant: Propheta es tu? aliquis scilicet minor. Et respondit: Non.

Ideo generaliter de aliis Prophetis quaernnt, de Eli, specialiter, quia Eliam credebant praecedere Chri stum ; Matthaei decimo septimo : " Quid dicunt Scribae, quia Eliam oportet venire primum "? Sed adhuc instant:

48. (Vers. 22.). Dixerunt ergo ei: Quis es) Adhuc instant et rationem instari tiae dicunt: Ut re sponsum demus his qui miserunt nos. Quid dicit de te ipso ? Stultum videbatur eis redire ad mittente: sine certa responsione. Nam sapientis nuntii est responsa certa referre ; Proverbiorum vigesimo secundo "Ecce, descripsi tibi sapientiam, ut eloquia veritatis responderes ex his illis qui miserunt te ".

49. (Vers. 23.). Ait: Ego vox clamantis. Tangitnr hic quartum, scilicet in responsione humilis veritas: humilis, quia non sibi dignitatem attribuit sed officium. Ideo ait: Ego vox clamantis in deserto: clamantis, inquam, hoc: Dirigite viam Domini. Ad litteram Ioannes in deserto clamabat: Matthaei tertio : " Venit Ioannes praedicans in desertc Indaeae et clamabat : Dirigite viam Domini"; quia praedicabat poenitentiam, per quam dirigitur via peccatoris ad Dominum, quae scilicet obliqua est, quamdiu peccat, dirigitur vero per mandatorum observantiam: unde infra decimo quarto : " Si quis diligit me, sermonem meum servabit, et Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus ". Sic dirigitur via Domini ad cor: et hoc officium confirmat testimonio Isaiae: Sicut dicit Isaias propheta: Isaiae quadragesimo: "Vox clamantis in deserto: Parate viam Domini ".