CAPUT X.

Manum suam misit ad fortia,

et digiti ejus apprehenderunt fusum. sig. 1

IOD

AdminBookmark

Iod interpretatur domina, et alludit sententiae versus sequentis, quia in hoc ostendit se dominam, quia fortia vincendo dominatur contra se bollanti: digitos autem ponendo ad fusum ditat operibus suisfamiliam quae protegitur dominio suo. De dominio suo dicit Isaias, XXVI, 13:

Possederunt nos domini absque te, tanium in te recordemur nominis tui. Quasi diceret: Dominium aliorum grave, et jugum ferreum jugum eorum: tuum, o mater et pater, libenter sustinemus dominium: quia servire tibi regnare est, et jugum tuum suave est, et onus tuum leve, ut dicitur, Matth. XI, 30. Et si quid forte videtur grave in jugo tuo, hoc ipsum computrescet totum a facie olei, nominis tui certe debemus recordari. Non autem est hujus mulieris dominium in virum suum, qui hoc non permittit Apostolus, I ad Corinth. XI, 3 et seq. : sed ipsa est domina inimicorum mittendo manum in cervices eorum, et est domina familiae praeparens fusa ipsis, unde omnes vestiuntur duplicibus, ut non timeat domui suae a frigoribus nivis ,

Duo autem sunt quae notantur in versu, scilicet quid sit manum mittere ad fortia, et quid sit digitos ejus apprehendere fusum.

In primo autem. notanda occurrunt tria, scilicet quae manus mulieris, secundo, quae fortia quibus immittit manum, tertio, quis modus manus immittendi.

1. Est autem manus haec manus luctantis et certantis, quae quadruplex est, scilicet manus luctantis cum Deo, manus luctantis cum mundo, et manus luctantis cum carne, et manus luctantis contra diabolum,

Prima est manus Jacob luctantis cum Angelo, Genes. XXXII, 24. Secunda, manus ejusdem luctantis cum Laban avunculo suo, Genes. xxx, 25 et seq. Tertia, manus ejusdem luctantis cum fratre in utero materno, Genes. xxv, 22. Quarta autem manus iterum Jacob luctantis invisibiliter cum eo qui omnes istos contra se concilavit.

Prima lucta fit duobus brachiis, scilicet fletu et oratione: sicut habetur, Osee, XII, 3 et 4: Jacob in fortitudine sua directus est cum Angelo. Et invaluit ad Angelum, et conforlaius est: flevit, et rogavit eum. Istas etiam manus praesentat patri pellibus hoedinis protectas, et carnem coctam hoedi patri in cibo offerens ut bencdicat sibi anima ejus . Manus enim, ut dictum est, sunt manus luctantis in oratione, fletu, et orationis virtute. Manus autem pellibus hoedinis sunt profectae, quando peccatum excoriatum est, et dulcedo peccati et voluntas in olla contritionis est decocta. Pellis autem peccati, hoc est, memoria ipsius manus in satisfactione ubique protexit, ut non sit peccatum in memoria quod non protexit ut opus in paenitentia injuncta. Hos enim cibos Pater eoelestis libenter eomedit: quia, ut habetur, Luc. xv, 7, gaudium est sibi super filio prodigo revertente, et Angelis Dei super uno peccatore paenitentiam agente. Benedictionem autem in gratia veniae consequitur. Postea autem luctans cum Angelo accepit benedictionem securitatis contra tentationes: ita ut benedictio patris referatur ad gratiam praevenientem, ut velit bomini completa et suffidenti voluntate. Benedictio autem secunda refertur ad gratiam subsequentem contra tegationes, ne frustra velit bonum: quod frustra velle diceretur, si per tentationes facile auferretur.

Habet etiam manum Jacob luctantem cum mundo: et hoc significatur in lucta cum Laban. Et haec lucta est triplex. Prima enim lucta fuit in servitute pro filiabus Laban, et tunc decepit eum primo supponendo sibi aliam quam promisit. Secunda lucta fuit pro gregibus, et tunc mutavit sibi mercedem decem vicibus. Tertia lucta fuit in persecutione, quando comprehendit eum in monte Galaad.

Prima lucta significat varietatem in mundana voluptato: secunda autem varietatem mundi in rebus fortunae de mammona iniquitatis: tertia autem in secutione ipsius in vanitate in superbia vitae: quia sicut dicit I Canon. Joan. II, 16: Quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitae . Est autem voluptas duplex: una est ad mundi voracitatem, et alia est ad ipsius mollitiem in vestitu, et haec reprehenditur in divite, scilicet, quod induebatur purpura et bysso, et epulabatur quotidie splendide . Jacob autem uxoremvoluptatis ad necessitatem ducere volult: sed ille mutavit in luxuriam, quia supposuit non suam: voluptas ad

luxuriam non est propria conjux hominis.

Sed mutabilitas avaritiae deceni vicibus mutata est eidem: quia mundus decem modis justos tentat de avaritia, primo rapina, secundo furto, tertio usura, quarto obligationibus redituum pro quantitate pecuniae quae tempore solutionis sine usura tota recipitur, quinto fraude emptionis, sexto venditionis, soptimo circumventione astutiae, qua nescientes sibi cavere decipiuntur a patronis et paedagogis: octavo, conservatione rerum necessariarum emptarum in novo et conservatarum usque in anni tempora in quibus cariora sunt illa, nono creditione rerum in futurum ut carius reddantur, decimo et ultimo conservatione crudeli sive retentione in fame pauperum quibus nihil dat ut magis crescat in bonis. Job, XIX, 3, dicit in persona deceptorum a mundo isto: En, decies confunditis me, et non erubescitis opprimentes me.

Similiter mutabilitas superbiae in vanitate certat cum Jacob, hoc est, cum luctante viro spirituali: quia dicit Augustinus, quod " superbia post omnes " virtutes saevit, et nec fugientem relin-" quit, sed. etiam in monte Galaad coni" preliendit. " Fugiens enim est quilibet religiosus recedens a mundo in montem Galaad, qui interpretatur acervus testimonii, hoc est, in eminentem religionem quae testimonium habet ex multis patribus sanctificatis in ipsa: ibi tamen comprehendit eum superbiae vanitas: quia de quo deberet humiliari, vanius quandoque superbiae motus sentit, et hoc est quod apud eum idola quaesivit. Hoc est peccatum primum daemonis quod ab omnibus fere colitur et adoratur. Sed subter stramenta cameli absconditur ne inveniatur, Rachele dicente quod non possit surgere, quia sibi acciderit secundum morem mulierum. Et sic sollicitudo quaerentis deluditur. Stramenta autem quibus insidemus corpori, sunt necessitates variae corporis ex quibus humiliari habemus. Cogitantes enim de miseria mortalitatis abscondunt per humilitatem superbiae idolum ne inveniatur, allegante Rachele per confessionem quod acciderit sibi juxta morem mulierum, hoc est, confitente peccata infirmitatis suae, ne surgat, id est, ne elevetur per superbiani. Sed tunc quando videt mundus quod de suo nihil invenit, saltem foedus inire socum quaerit ne noceat de suo auferendo aliquid: et hoc significatur in foedere quod per-. cussit Jacob cum Laban, Genes. XXIX et xxx, ut sibi de caetero mundus crucifixus esset in ipso mundo, sicut dicit Apostolus., ad Galat. v, 24 : et amplius non gloriatur in mundo, sed dicit, ad Galat. VI , 14: Mihi absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi: per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo.''

Habet iterum manum Jacob mulier ista ad luctandum, et certandum cum carne: luctatur autem tribus modis, scilicet cum carnis concupiscentia, et cum carnis deficientia, et tertio cum carnis moderatione et contemperatione ad naturam. Cum concupiscentia certat, ut vincat: cum deficientia ut sustineat: cum moderatione naturae et concupiscentiae, ne carnem perimat pro hoste. Item, cum concupiscentia pugnat verberando, cum deficientia vero portando et sustinendo, cum moderatione autem naturae et concupiscentiae discernendo quid excludendum, et quid sit concedendum. Prima pugna plurimum habet adversitatis, secunda multum laboris et sudoris, tertia cumulum habet solertiae et subtilitatis. De prima dicit, ad Galat. v, 17: Caro concupiscit adversus spiritum, spiriius aulem adversus carnem: haec enim sibi invicem advcrsanlur, ut nonquaecumque vultis, illa faciatis, De secunda loquitur, I ad Timoth. v, 23: Noli adhuc aquam bibere, sed modico vino utere propier stomachum tuum, et

frequentes tuas infirmitates. De ultima in eadem epistola, VI, 8, loquitur, dicens: Habentes alimenta, et quibus tegamur, his contenti simus. Proverb. xxx, 7 et 8: Duo rogavi te, ne deneges mihi antequam moriar:... Mendicitatem et divitias ne dederis mihi tribue tantum victui meo necessaria.

Habet autem iterum manum ad, luctam contra diabolum: et haec est duplex, scilicet marius humilitatis qua constringit superbam ejus voluntatem, et manus constantiae in tentationibus, qua constringit malitiam machinationis ipsius. Prima manus est Domini manus, quia haec humilitate crucis et carnis superbiam ipsius vincit: nude, I Petri, v, 6: Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visilationis. Isa. LI, 9, loquitur de brachio in quo fuit manus ista, sic dicens: Consurge, consurge, induere fortitudinem, brachium Domini ! consurge sicut in diebus antiquis, in generationibus saeculorum. Numquid non tu percussisti superbum, vulnerasti draconem ? Hic petit Isaias humilitatem Domini ad pugnandum contra daemonem, et petit ut resurgat in ipso: sicut antiquitus in Christo, ita etiam percutiat in Isaia et in quolibet fideli Hanc manum petit etiam David, Psah cxliii, 7, dicens: Emitte manum tuam de alto, eripe me, et libera me de aquis multis: de manu filiorum alienorum. Manus humilitatis petitur contra manum superborum daemonum qui dicuntur filii alieni, qui alienati sunt a prima filiatione Dei per amissionera haereditatis, qui inducunt aquas multas tribulationum in persuasione mala. De manu autem constantiae in pugnando habetur, Genes. xlix, 8: Manus tuae in cervicibus inimicorum tuorum. Psal. cxliii, 1: Qui docet manus meas ad proelium, et digitos meos ad bellum.

Et haec sunt dicta de manu belli sive luctanti quam mittit ad fortia.

2. Deinde considerandum est ad quae fortia mittit manum. Sunt autem septem duces et capita omnium vitiorum, quae fortia dicuntur eo quod fortissimum ingerunt bellum, scilicet superbia, invidia, ira, acedia, avaritia, luxuria, et gula. Inanis vero gloria movet octavum bellum, sed est siniile superbiae. Nonum autem movet schisma. Decimum movet infidelitas. De his ducibus et bellis eorum loquitur Dominus ad Job, XXXIX, 25, de equo loquens qui de sella regis est, hoc est, de anima portante et ferente Curistum: Ubi audierit buccinam, dicit: Vah! Procul odoratur bellum, exhortationem ducum, et ululatum exercitus. Bellum est forte ad quod mulier mittit maniis: et cum audierit buccinam, hoc est, sentit primum motum per quem diabolus et vitia invitant ad pugnam, emittit vocem contemptus, dicens, Vah! quia gaudet jam de sperata victoria per quam sibi coronam acquirere debeat. Procul autem odorari bellum, est subtiliter quamlibet tentationem vitii etiam initio tentationis percipere: sicut dixit Dominus serpenti de muliere, Genes. iii, 15: Ipsa conteret caput tuum, et tu insidiaberis calcaneo ejus. Glossa, id. est, " fini operis. " Audit autem et percipit adhortationes ducum, hoc est, qualiter et quibus actibus se invitant ad bellum decem vitia enumerata, septem scilicet capitalia quae pugnant contra omnes non ejiciendo ab Ecclesia: et tria alia quorum unum impedit fidem, scilicet inanis gloria, sicut dicit Dominus, Joan. v, 44: Quomodo vos potestis credere, qui gloriam ab invicem accipitis, et gloriam quae a solo Deo est, non quaeritis? Alterum autem scindit charitatem et unitatem. Tertium vero interimit fidem. Dlulatus autem exercitus est stropitus satellitum horum vitiorum: sicut sub vexillo superbiae est ambitio, tumor, hypocrisis, et hujusmodi, Sub vexillo autem invidiae murmuratio, detractio, exsultatio in adversis proximi, tristitia in prosperis proximi, et hujusmodi. Sub ira vero odium, rancor, clamor, blasphemia, maledictio, inimicitiae, et hujusmodi. Sub acedia ignavia, torpor, pigritia, languor, ad mundum suspirium in onere poenitentiae, affectus vanitatis mundanae, et hujusmodi. Sub avaritia autem fraus, rapina, exactiones, furta, duritia cordis in pauperes, et hujusmodi. Sub luxuria autem petulantia cordis et corporis, amplexus alliciens et oscula, et turpiloquium, factus immundi, immunditia cordis et corporis, sodomia, coitus cum pecore, mollities, adulterium, raptus, defloratio virginum, incestus ad consanguineas. Sub gula vero ebrietates, collatio symbolorum in conviviis, leccacitates ad delicata, commessationes, ingurgitationes, et hujusmodi. Sub inani vero gloria jactantia, ostentatio histrionum, gaudium in multitudine clientum, amor adulatorum, et hujusmodi. Sub schismate autem contemptus auctoritatis, inobedientia, excommunicationis annihilatio, et clavium vilipendium, et hujusmodi. Sub haeresi vero novitatum praesumptio, corruptio Scripturae, sacramentorum incredulitas, obstinatio sensus proprii, dissimulatio veritatis, confidentia victoriae in confideiitia clamoris cum disputat, et hujusmodi. Haec omnia vitia quando sub dominabus suis sunt, se invicem adhortari incipiunt, magnum ululatiim belli in corde suscitant, ita ut fiat certamen forte ad quod mulier manum mittit: quia certamen forte dedit illi. Deus ut vinceret, et sciret quoniam omnium potentior est sapientia, Christus Deus noster, qui est vir mulieris hujus: sicut habetur, Sapientiae, x, 1 et seq., et II ad Timoth. IV, 7: Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servavi.

Primum certamen, scilicet superbiae, est certamen draconis in caelo cum Deo: sicut legitur, Apocal. XII, 7. Diabolus enim contendit de aequalitate, sicut habetur, Isa. XIV, 13 et 14: Supra asira Dei exaltabo solium meum, sedebo in monte testamenti..., similis ero Aliissimo. Asira Dei dicuntur hic chori Amgeloraim. Mons testamenti dicitur hic exaltatio testatoris, id est, Filii cui parificari volnit Lucifer. Hoc praelio proeliantur cum Deo omnes superbi: sicut dicitur in Psal. lxxiii, 23: Superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper. Et, Ezech. XXVII, 16 et seq.: Ejeci te dc monte Dei, et per didite, o Cherubprotegens, de medio lapidum ignitorum. Et elevatum est cor tuum in decore tuo: perdidisti sapientiam tuam in decore tuo, in terram projeci te: ante faciem regum dedi te ut cernerenl te. In multitudine iniquitatum tuarum... polluisti sanctificationem tuam. Cherub dicitur hic diabolus plenus sapientia, fulgens inter lapides ignitos charitate in caelo, hoc est, inter Angelos. Protegens autem dicitur, eo quod fuit super alios et protegere eos debuit quos acceperat in regimine: sed propter superbiam fulgor sapientiae suae deperiit, et projectus est extra consortium lapidum ignitorum in ignem aeternum, et de monte beatitudinis Dei in terram tamquam in carcerem, ubi tentat hominem usque in diem judicii: ut tunc in infernum detrudatur. Et hoc est quod dicit, quod dedit eum ante faciem regum, id est, appetentium regnum et gloriam hujus mundi, ut cernant si ambitio superbiae in daemone sic est damnata, qui angelus fuit, quantum damnabitur in homine misero de luto et stercore facto: quia superbia tanto est detestabilior quanto superbus fuerit humilior, et non habens tumoris occasionem,

Secundum certamen forte est invidiae cum suis satellitibus, et hoc significatur per certamen Cain, qui propter invidiam fratrem suum occidit . Et notabile est quod invidit fratri non alia de causa nisi quia melior eo, et Deo acceptior fuit frater quam ipse: et ita faciunt invidi, semper quantum in se est occidunt fratrem: non enim persequuntur inimicum, sed fraternum bonum exstinguere quaerant: et nihil aliud persequuntur nisi honum quod dedit Deus homini, per quod videtur Deus diligere illum cui dedit. Haec occidit Deum. Dicit enim Matthaeus, XXVII, 28, quia sciebat Pilatus quod per invidiam tradidissent cum. Hujus vitii propria condemnatio est tremor capitis, quia invidus tremula mente omne honum intuetur. Hoc vitium etiam movit fortissimum certamen primo homini in paradiso: unde etiam ejecit eum: quia dicitur, Sapient. II, 24 et 25: Invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum: imitantur autem illum qui sunt ex parte illius. Tertium certamen est forte multum,

et est certamen irae: quia ut dicitur, Jacobi, I, 20: Ira viri justitiam Dei non operatur. Et hoc certamen significatuin est per certamen quod omni temporefuit inter Saul et David: quia legitur, I Regum, XVI, 14: Spiritus Domini recessit a Saul, et exagitabat eum spiritus nequam a Domino: et nitebatur lancea confodere David . Spiritus Domini est spiritus mansuetudinis, sicut ipse dicit, Matth. XI, 29: Discite a me quia mitis sum, et humilis corde. Spiritus autem malus et nequam, est spiritus irae qui exagitavit Saul, et exagitat iracundos: quia ad litteram ex fervore sanguinis circa cor, et ex aspiratione fellis ad superiora, et ex protensione et multiplicatione spirituum in superiori narte corporis incipit corpus tremere, labia habere motum inordinatum, et oculi volvuntur et rubescimt, nares ampliantur: quemadmodum in Proverbiis dicitur, quod " iracundus spiritum habet in "naribus, lingua balbutit improperia. " Et hoc dicitur exagitatio spiritus mali quo exagitatur iracundus a Domino.

Unde etiam dicitur do Saul quod stetit in medio domus suae et prophetavit: quod nihil aliud est quam promissio qua promittit et machinatur sibi iratus vindictas asssdue: sicut fecit Saul, qui modo per lanceam, modo per Philisthaeos, modo per illos de Cella, modo per Ziphaeos sibi promisit vindictam. Lancea autem qua nititur confodere David, est dira ira: sicut dicitur, Sapient. v, 21: Acuet diram iram in lanceam.

Quartum certamen est forte, valde, et ipsum est certamen acediae, ct hoc est significatum in certamine Mardochaei et Anian. Vidit enim Mardochaeus somnium quod certarent duo maximi dracones, unus pro gente Sanctorum, et alius contra eos . Draco maximus est amor mundi, qui facit homines acediosos. Draco alius sine veneno, est alacritas et libertas spiritus in serviendo Deo. Unde etiam Mardochaeus propter hoc patiebatur, quia honorem. Dei sui ad. creaturam voluit transferre: ita spirituales viri propter hoc patiuntur a mundo, quia honorem et amorera quem Deo debent, mundo volunt attribuere. Et ideo etiam dicitur, Esther, XI, 11: Sol ortus est, et humiles exaltati sunt, et devoraverunt inclytos. Quando enim oritur in corde lumen cognitionis aeternorum, tunc qui ante habebat spiritum directum et humilem, exaltatur et devorat alacritate quadam et vehementia spiritus festinantis in laudem Dei inclytos, id est, eos quos ante reputavit inclytos, hoc est, omnem ornatum mundi et amorera quem habuit in suspiriis cordis. Hic est ctiam daemon qui certavit cum Domino in deserto movendo quaestiones de austeritate jejunii, et sanctitate vitae, et appetitu gloriae. Matth. IV, 3, de austeritate jejunii, quando dixit: Si Filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant, De sanctitate vitae, cum dixit, v. 6: Si Filius Dei es, mitte te deorsum. De appetitu gloriae, cum dixit, v. 9: Haec omnia tibi dabo, si cadem adoraveris me, Tales enim quaestiones acedia adhuc movet in deserto paenitentiae Domino in corde spiritualium virorum: volunt enim quandoque experiri, utrum Deus sit in eis per expetitionem signi: et hoc fit quando languent circa longam exspectationem promissorum Dei, volentes experiri certitudinem ejus per signum utrum sint filii Dei: quando etiam incipiunt taedio affici circa rigorem religionis, cupientes ut lapides, id est, duritiae paenitentiae in panes temporalis consolationis convertantur: quando etiam paupertatem et mundi abjectionem abhorrero incipiunt, cupientes aliquam exaltationem in pompis Satanae. Hoc etiam desiderium pessimum expertus est populus Israel, Numer. XI, 4, et seq., quando flagravit populus desiderio carnium sedens, et flens, et dicens: Quis dabit nobis ad vescendum carnes ? Recordamur piscium quos comedebamus in aegypto gratis: in mentem nobis veniunt cucumeres, et pepones, porrique, et cepe, et allia. Anima nostra arida est, nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi Man. Ploratus ad carnes est desiderium ad carnales delectationes in corde acediosi. Cucumeres autem et pepones sunt concupita refrigeria mundi. Porri autem et cepe et allia, est desiderium ad labores amaros hujus saeculi, quod etiam excitat acedia. Anima etiam nostra, hoc est, animalitas arida est taedio et tristitia circa divina. Oculi autem cupientes laudem in mundi vanitatibus, etiam afficiuntur maestitia, eo quod non vidont in religione nisi Manna, id est, signa gratiae et maturitatis.

Quintum certamen forte est certamen avaritiae, et hoc est certamen Absalom, quod habuit contra patrem suum David, sicut legitur, II Regum, et seq. Unde sex facta leguntur de Absalom quae mirabiliter competunt avaris. Linum est, quod interfecit fratrem suum. Secundum, quod ejecit patrem suum de haereditate. Tertium, quod dolose attraxit sibi populum osculans eos in porta, et lau-

dans causas eorum, et detrahens regi, eo quod non judicaret eis. Quartum est, quod foedavit uxores patris sui dormiens cum ipsis in solario domus patris sui. Quintum est, quod suspensus est per capillos. Sextum et ultimum est, quod fecit sibi fornicem triumphalem et memorialem, eo quod non haberet filium in haereditatem sibi succedentem. Primum significat crudelitatem avari in fratres qui sunt proximi: quia illos interficit extrahendo vitam eorum, sicut dicitur, Isaiae, III, 14: Rapina pauperis est in domo vestra. Secundum autem, quia etiam avarus nititur ejicere patrem de haereditate, vult solus habitare in terra, contra hoc quod dicitur, Isaiae, v, 8: Vae qui conjungitis domum ad domum, et agrum agro copulatis !...: numquid habitabitis vos soli in medio terrae ? Tertium est, quod etiam fraudulenta quaedam oscula exhibent ut decipiant et opprimant sibi attractos: quia etiamsi ad tempus dent libertatem, tamen tandem nihil quaerunt nisi pecuniam et deceptionem apud allectos. Quartum iterum competit, quia uxores patris sui decem scilicet foedant. Pater enim noster Deus est: et uxor ex qua genuit filios meritorum, fuit obedientia mandatorum, Et sunt uxores decem mandata decalogi, quae continuo transgreditur avarus, sicut dicitur, Sapient. xv, 12, quod avari etiam idola invenerunt: quia aestimaverunt lusum esse vitam nostram, et conversationem vilae compositam ad lucrum, et oportere undecumque etiam ex malo acquirere. Hinc est quod dicit Apostolus, ad Coloss. iii, 5, quod avaritia est simulacrorum servitus: et de quibusdam quod aestimabant quaestum, esse pietatem. Quintum etiam est, quod capillis suspensus est: et capilli in capite sunt affluentiae divitiarum circumdantium avarum quibus suspenditur ne vivat: quia impediunt eum divitiae ne ad vitam aeternam perveniat: sicut dicit Dominus in Evangelio Luc. XVIII, 24: Quam difficile, qui pecunias habent, in regnum Dei intrabunt. Unde dicit Apostolus, I ad Timoth. VI, 9: Qui

volunt divites fieri, incidunt in teniationern, ei in laqueum diaboli, Verum etiam in laqueum in quo suspensus est Judas traditor et proditor Domini pro pecunia. Et in laqueum in quo suspensus est Absalom: quia multitudo pilosae superfluitatis, hoc est, divitiarum strangulat eos laqueo mortis aeternae. Sextum etiam competit avaris: quia cum vident quod secum nihil afferunt, toto corde desiderant ut magnum acervum quasi titulum praeconialem pecuniae et haereditatis post se relinquant: contra hoc quod dicitur in Psalmo XLVIII, 18: Cum multiplicata fuerit gloria domus divitis. Quoniam cum interierit, non sumet omnia, id est, nihil de omnibus: neque descendet cum eo gloria ejus. Et, Job, XXVII , 19: Dives cum dormierit, nihil secum auferet.

Sextum certamen fortissimum movet carnale vitium gulae, et illud est inimicum crucis Christi, siciit dicit Apostolus, ad Philippens. III, 18 et 19: Multi ambulant, quos saepe dicebam vobis (nunc autem et flens dico) inimicos crucis Christi: quorum finis interitus: quorum Deus venter est. Et hoc est certamen David et Goliath Philisthaei . Et hoc haberi potest ex tribus, scilicet, ex interpretatione nominum: quia Goliath interpretatur transmigrans: quia omne quod in os vadit, in ventrem vadit et in secessum emittitur : et corpus etiam continuo transmigrat, et numquam in eodem statu permanet. Philisthaeus autem interpretatur potione cadens: et ita gulosus quanto plus cibo et potu se ingurgitat, tanto magis cadit et corrumpitur malis humoribus in corpore. Secundum in quo percipitur, est in magnitudine Goliae, quia fuit gigas. Gigas autem dicitur a ytj graece, quod latine sonat terra, ''quia multum, habet de terrestri corpore: et ita gulosi pingui cervice et arvina de lateribus pendente corpus terrestre multiplicant. Tertium in quo percipitur, est modus interfectionis ipsius: unde, I Regum, XVII, 40, elegit David pastoralem baculurn, qui significat vitae regimen in pascuis: et peram, quae significafc refectionem ad viam, non ad quietem concupiscentiae: et quinque limpidissimos lapides de torrente. Torrens autem est tribulatio et angustia hujus vitae. Lapides limpidi sunt quinque virtutes parcimoniae, quibus gastrimargia interficitur. Prima est diu jejunare usque ad horam debitam et usque ad ventris rugituni, et non praevenire famem. Secunda est sufficere sibi in cibis pauperum, ut in legumine, et olusculo, et pane siligineo, vel certe hordeaceo. Tertia est parum comedere, et de hoc ipse etiam non usque ad satietatem se replere. Quarta est etiam in magna fame statuere cultrum in gutture, ut non effundat se anima super omnem cibum, sed cum maturitate et decentia tractim comedat. Quinta est ut nullum studium ponat in praeparatione cibi, non curans utrum elixa meliora sint, an frixa sint, aut cocta simpliciter comedenda: his enim interficitur gula. Et sunt istae virtutes contra quinque vitia gulae, quae ponit Gregorius, et continentur in hoc versu:

Praepropere, laute, nimis, ardenter, studiose.

Praepropere enim, filii Israel carnes concupierunt antequam carnes comedendi tempus venisset: et ideo mortui sunt insepulcris concupiscentiae, Numer. XI, 34. Studiose autem filii Heli carnes sacrificiorum voiuerunt sibi parari aliter quam consuetum esset: et ideo mortui sunt in bello Philisthinorum: sicut habetur, I Regum IV, 11. Nimis etiam comedere vituperatur in deo Babyloniorum, qui aliter divinitatem dei sui non percipere sciverunt, nisi quia multa eomedit et bibit quotidie: sicut habetur, Daniel. XIV, 5. Ita quidam sunt qui quando singulis diebus non multa comcdunt

et bibunt, statim conqueruntur tamquam divinitatem et omnipotentiam stomachi sui et ventris illa die non perceperunt. Ardeuter etiam Esau lenticulam petiit et voravit, et ideo tamquam profanus propter unam escam primogenita vendens, amisit: sicut legitur, Genes. xxv, 33. Laute autem epulari reprehenditur a Domino in divite purpurato: et ideo in inferno sepultus petit specialiter linguae refrigerium, quia in illa plus ardchat . ''Haec etiam est certatio quam movit Nabuchodonosor contra Jerusalem: et ideo etiam " principi coquorum, ut dicit Gre" gorius, mandavit ut incenderet eam. " Princeps coquorum est gula.

Septimum bellum est quod facit luxuria: forte quidem est ipsum valde, sed fortior mulier fortis. In tantum enim forte est illud, ut Zorobabel sapientior inter tres juvenes custodientes caput Assueri regis, sive Artaxerxis, pronuntiet ipsam mulierem omnibus fortiorem, excepta veritate, quae quippe palmis caedebat regem de sinistra manu, et non irascebatur, et coronam deposuit de capite regis, et sibi imposuit: sicut legitur in libro III Esdrae, IV, 29 et 30. Similiter, ibidem dicitur quod hominem magis allicit mulier quam aurum: et furia facit et homicidia, et mare navigat, et multa alia quae ibi enumerantur propter mulieres , Similiter Samson fortissimus benodicfus ex. matris utcro, corruit et excaecatus est propter mulieres: ut legitur, Judic. XVI, 4 et seq. Salomon etiam sapientissimae et fortissimus regum per mulieres corruit: ut legitur, Eccli. xlvii, 21 et 22: Inclinasti femora tua mulieribus: potestatem habuisti in corpore tuo: ut scilicet corpore expleres libidinem quam posses: et ideo dedisti maculam in gloria tua. Hoc est bellum quod pugnavit fortissima mulier, et exemplum castitatis et speculum, Judith cum Holoferne, amputans caput suum et confusio-

nem inducens in domum Nabuchodonosor regis: ut legitur, Judith, XIII, 8 et seq. Amputavit caput autem gladio ipsius Holofernis, hoc est, amore, sed. conversa: quia quae prius amorem habuit turpem, postea habuit pulchrum et decorum ad modum Mariae Magdalenae, quae amavit turpitcr, et postea convertit amoris gladium, et amputavit caput libidinis: et ideo meruit audire a Domino, quia remittuntur ei peccata multa, quoniam dilexit multum . Hoc certarnino beatissima Virgo et Mater Dei caput draconis contrivit penitus. Hoc etiam bello Debora prophetando, et Jahel, uxor Cinaei, occidendo peremerunt Sisaram, propinando ei frigidum potum lactis ut obdormiret, idest, subtrahcndo fomenta libidinis, et malleo castitatis clavuni munditiae cordis et corporis per tempus ejus, id est, vigorern libidinis percusserunt: ita ut ante pedes ejus volveretur mortuus .

Octavum autem bellum fortissimum extra modum, quod movet inanis gloria. Nec est idem inanis gloria quod superbia: superbia enim quaerit excellentiam dignitatis, sed inanis gloria vanitalem laudis in. quibuscumque spiritualibus vel corporalibus studiis. Et hoc est bellum quod quotidie movet mulier moecha contra Joseph in aegypto, ut legitur, Genes. XXXIX, 7 et seq., quae quotidie dixit ei.: Dormi mecum: et sic molesta erat adoiescenti: et ille recusabat stuprum, dicens: Ecce dominns meus, omnibus mihi traditis, ignorat quid habeat in domo sua: nec quidquam est quod non in mea sit potestate, vel non tradiderit mihi, praeter te, quae uxor ejus es: quo modo ergo possum hoc malum facere, ei peccare in Deum meum ? Joseph accrescens interpretatur, et signilieat eos qui sunt in profectu laudabilium operum, Uxor autem domini Joseph est gloria, quae soli Deo reponenda est et custodienda, ut dicunt Angeli: Gloria in allissimis Deo, et in ferra pax hominibus bonae volunt atis . Sicut enim dicitur, I ad Corinth. XI, 7: Mulier gloria viri est. Et, Isaiae, xlii, 8: Gloriam meam alteri non dabo. Haec impetit crescentem in laudabilibus operibus, praecipue quamdiu juvenis est, et viget adhuc in eo impetus lasciviae: quia immaturos homines saepe certamen hujus vitii attentat et quotidie: quia in singulis profectibus gratiae et bonorum operum voiens quod in secreto cordis et intentionis suae secum dormiat, hoc est, in appetitu. laudis requiescat, ut hoc videlicet pro vana gloria faciat, quod pro Domino solo fieri debet. Sed ille recusat stuprum, quando continuo pulverem vanae laudis abjicit, et excutit a pedibus, secundum quod Dominus dicit Apostolis, Lucae, IX, 5 . Sed notanda sunt verba quae ailegat Joseph, quando abjicit gloriam. Et inquit: Dominus meus, hoc est, Christus Deus et Dominus meus, omnibus mihi traditis, quae ad salutem, et bonam operationem, et naturae sustentationem, et ad redemptionem meam sufficiunt. Ignorat enim, id est, ad modum ignorantis se habet, quid habeat in domo sua, id est, in corde meo: mihi plene dispensationem et possessionem omnis gratiae committit, praeter te scilicet gloriam, quae proprie sibi generata et reposita est. Solus enim habet gloriam, in cujus gloria nihil est unum: quia omnia fecit, et omnia in omnibus operatur. Ego autem pulvis sum: et si quid habeo, hoc ipsum mutuo accepi. Etiam securis qua succido ligna aedificii mutuo accepta est, id est, acumen ingenii quo percipio qualiter spiritualia aedificia aptem, superflua mihi a Deo credita est, Quomodo ergo gloriabor quasi non accepenm, et peccabo in Dominum omnis

boni auctorem. Omne, ut dicitur, Jacob. l, 17, datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio. Flumina ergo gratiarum revertunt ur per gloriam in mare, hoc est in Deum fontem omnis boni, ut iterum fluant. Non attribuo mihi gloriam de hoc quod aliunde accepi. Sufficit mihi hoc quod ad usum mihi largitus est. Non rapinam arbitror me esse aequalem Deo ut sim gloriosus, ut ipse dicit Apostolus, I ad Timoth. I, 17: Regi saeculorum, soli Deo, honor et gloria, in saecula saeculorum. Amen.

Nonum certamen forte admodum movet schisma: nititur autem scindere tunicam inconsutilem charitatis, excedens in hoc peccatum crucifixorum Christi: sic enim dixerunt: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa cujus sit : ut impleretur quod scriptum est in Psalmo XXI, 19: Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortern, Tunica inconsutilis est auctoritas clavium, et unitas charitatis Christi. Crucifixores autem spirituales Christi sunt aperti peccatores: qui tamen manent in obedientia clavium, fide et informi numerantur in Ecclesia: de quibus dicit Apostolus, adHebr. VI, 6: Rursum crucifigentes sibimetipsis Filium Dei, et ostentui habentes. Istorum peccatum non adeo crescit ut scindant potestatem clavium, et unitatem charitatis, qua nectitur totum corpus Christi mysticum, quod est Ecclesia: sed bene convertunt in quaestum, et sortiuntur dividendo inter se quaestum cujus sit. Sed peccatum schismaticorum scindit eam: quia illi obedientiam clavium contemnunt, et lacerant charitatis unitatem den- tibus detractionis. Hoc certamen est quod certavit Michael Archangelus cum Satana in aere, cum altercarentur simul daemones de corpore Moysi: sicut legitur in epistola Judae, v. 9 . Moyses enim significat Christum. Corpus ejus est corpus mysticum, quod est Ecclesia. Hoc Satan vult lacerare. Uude etiam sub Zorobabei et Jesu, sacerdote magno, cum liberari deberet corpus Moysi, hoc est, Judaeorum populus, apparuit Satan ut adversaretur illis, sicut legitur, Zacliar. iii, 1 et 2. Dicit enim sic: Ostendit mihi Dominus Jesum, sacerdotem magnum, stmitem coram Angelo Domini: et Satan stabat a dextris ejus ut adversaretur ei. Et dixit Dominus ad Satan: Increpet Dominus in te, Satan: et increpet Domis in te, qui elegit Jerusalem, Jesus est noster magnus Sacerdos secundum ordinem Melchisedech, qui commisit potestatem, clavium Praelatis in aedificationem, et non in destructionem. Satan autem a dextris est schismaticus in prosperitate temporali, qui non cessat adversari nisi increpet Dominus in eum confundendo eum: quia Dominus elegit Jerusalem, hoc est, visionem pacis, cum ille odiat pacem. Et hoc est quod diximus de schismaticis in tota Ecclesia. Tenet etiam de schismaticis in conventibus ciericorum vel laicorum: de quibus etiam est vox querulosa conturbatorum, Cantic. I, 5: Filii matris meae pugnaverunt contra me. Et illud Psal. CXIX, 7: Cum his qui oderunt pacem, eram pacificus: cum loquebar illis, impugnabant me gratis. Item, Psal. cviii, 4: Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi. Item, Psal. LIV, 13 et seq. : Si inimicus meus maledixisset mihi..., abscondissem me forsitan ab eo. Tu vero homo unanimis, dux meus, et notus meus: qui simul mecum dulces capiebas cibos, ''scilicet verbi. Dei,

in domo Dei ambulavimus, hoc est, ambulare debuimus, cum consensu.

Decimum certamen est quod movet infidelitas et haeresis, durum prae omnibus supra dictis: quia haec est iniquitas maxima, et negotiatio contra Deum altissimum. Et hoc significetur per certamen Moysi contra Jamnes et Mambres coram Pharaone, rege aegypti, in duritiam cordis aegyptiorum, et in liberationem filiorum Israel . Virga enim Moysi auctoritatem fidei significat, ex. qua fit draco secundum veritatem consumens alios dracones, hoc est, sententia excommunicationis in veritate ligans et tradens Satanae. Sed etiam magi volunt facere similitudinem Moysi, sed deficiunt in tertio signo: quia haeretici sunt simia Ecclesiae, sed deficiunt in gratia Spiritus sancti: eo quod in sacramentis eorum gratia Spiritus sancti non. confertur, quamvis character imprimatur, dummodo forma Ecclesiae servetur: quia, sicut dicitur, Sapient. I, 5: Spiritus sanctus disciplinae effugiet fictum. Haec est bestia in Apocal. XVI, 13, de cujus ore exiverunt tres spiritus immundi in modum ranarum . Et primus spiritus est blasphemia aeternae veritatis in fide. Secundus spiritus est blasphemia Dei, eo quod falsa sibi attribuunt. Tertius spiritus est blasphemia potestatis Dei operantis in sacramentis, quam etiam haeretici abjiciunt. In hoc bello etiam sunt omnes simoniaci et Giezitae, qui Spiritum sanctum in donis suis ad hanc vilitatem protrahere nituntur, ut temporali pretio vendi possit aut emi. Hoc etiam bellum movebit Anticliristus contra Cliristum: quia jam haeretici sunt nuntii Antichristi, sicut dicitur, I Joan. IV, 3: Omnis spiritus qui solvit Jesum, ex Deo non est: et hic est Antichristus, de quo audistis quoniam venit, et nunc jam in mundo est. Spiritus est hic inspiratio daemonis inspirans haereticos ad loquendum falsa. Solvit autem Jesum in sacramentis et fide, hoc est, dissolvit et corrumpit quoad officium: quia officium gerit Antlchristi qui veniet personaliter in. futuro, sed venit jam etiam in membris et nuntiis suis. Hic est spiritus mendax in ore omnium prophetarum Acliab ad decipiendum eum, sicut habetur, III Reg. XXII, 22. Quia enim populus non credit veritati, justum est ut mittatur eis spiritus erroris et haeresis, ut credant mendacio.

Sequitur de tertio, scilicet, qualiter manum mittit ad fortia. Enumerati sunt autem quatuor modi quibus mittit manum ad fortia. Primo scilicet, orando Deum ut juvet ad victoriam. Secundo, solerter percutiendo et subtiliter hostem. Tertio, caute evitando plagas illatas ab hoste. Quarto assidue confortando et roborando manum ne deficiat in praelio.

De primo, scilicet oratione, dicitur in Psal. cxl, 2: Elevatio manuum mearum sacrificium vespertinum. Et, I ad Timoth. ii, 8: Volo viros orare in omni loco, levantes puras manus sine ira, et disceptatione. Et, Exod. XVII, 11, quando Moyses elevabat manus in monte, vincebat Israel: quando autem declinabat, superabat Amalec . Et significat quod quando aliquis in monte sanctitatis elevat manus in oratione ad Deum, tunc vincit: quando autem declinat per desidiam, tunc incipit vincere diabolus.

De secundo, scilicet modo missionis marius ad fortia per solertiam percutiendi hostem, considerandum est quae sit virtus quae dicitur solertia pugnandi spiritualiter et vulnerandi hostem. Est autem virtus illa sollicita consideratio tentationum hostis in quibus magis tentare consuevit, ut illi maxime obvietur quod maxime nobis et continuo ingerit. Unde, Job, XXIX, 20: Gloria mea sernper innovabitur, et arcus meus in manu mea instaurabitur. Gloria est de victoria crebra, quando debilis redditur hostis. Ar- cus autem in manu est solertia sagittandi hostem qui. sempor instauratur, quando confundit continuo et debilitat tentatorem. Ista manus dicitur munus obstetricum: quia quasi per modum obstetricis sollicite curat excludere serpentis morsum et serpentem a corde: sicut dicitur, Job, XXVI, 13: Spiritus Domini ornavit caelos, hoc est, Sanctos virtuth bus fecit micare: et obstetricante manu ejus eductus est coluber tortuosus,

Tertia immissio est manus, quando caute scit tentationis occasiones evadere, et vulnera suscepta sapienter sanare quod non putrescant. Occasiones autem tentationis evadit qui evitat malas societates, et mala spectacula, et ludos, et colloquia turpia, et otium: sicut dicitur, I ad Corinth, xv, 33: Corrumpunt mores bonos colloquia mala. Et, I ad Timotli. IV, 7: Ineptas et aniles fabulas devita. Et ad Lot, Genes. XIX, 17, dictum est, quod exiret a Sodornis, et non staret in omni circa regione, sed in. monte se salvum faceret. Sodoma sunt peccata mortalia. Circa regio est multitudo venialium, per quae etiam necesse est transire hanc vitam: non tamen in eis debemus stare, sed per orationem quotidianam et eleemosynam exire et confessionem generalem, et salvare nos debemus in monte altitudinis virtutum. Spectare etiam non debemus peccatores ardentes in sulphure, hoc est, in foetore luxuriae: quia multi ex hoc ceciderunt, quod luxuriam et luxuriosos contemplati sunt: unde dicitur, Genes, XIX, 26, quod uxor Lot respiciens retro per rememorationem delectationis, conversa est in statuam salis, id est, in duritiam cordis ut remaneret in. peccatis: ita tamen quod esset exemplum aliis ne similia faciant, alioquin similia patiantur: et ita sale sapientiae condit aliquos, quia

Felix quem faciunt aliena pericula cautum.

De quarto modo qui est assidue confortare manum, ut non amitlat vigorem pugnandi. De hoc habetur, ad Hebr. XII, 12 et 13: Remissas manus, et solula genua erigite, ei gressus rectos facile pedibus vestris, ut non claudicans quis erret, magis autem sanetur. Et ibidem, in principio capituli, vv. 1 et seq.: Deponentes omne pondus, et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus adpropositum nobis certamen: asdpicientes in auctorem, fidei ei consummatorem, Jesum, qui proposito sibi gaudio suslinuit crucem, confusione contempta, atquc in dextera sedis Dei scdet. Recogitate enim eum qui talem sustinuit a peccatoribus adversum semeiipsum contradictionem , ut ne fatigemini, animis vestris deficientes.

Sequitur de secunda parte versiculi, scilicct, quod " digiti ejus apprehenderuni fusum: " in quo notatur assiduitas et utilitas operis, quibus providet sois contra frigora nivis, de quibus infra loquetur.

Sunt autem tria hic notanda, scilicet qui et quot digiti fusum capiant, et quid sit fusum, et qualiter apprehendatur.

Circa primum notabile est, quod mulieres tribus digitis cum nent fusum apprehendunt, hoc est, pollice, indice, et medio: ita mulier ista habet pollicem tamquam fortiorem digitum manus, dona scilicet Spiritus sancti quibus adjuvatur. De hoc enim digito habetur, Exod. VIII, 19: Digitus Dei est hic. Ibi Glossa, hoc est, " ostensio Spiritus sancti. " Et ideo cantatur in hymno: " Voni, creator Spiritus, Dei tu digitus. " Et in Evangel. Luc. XI, 20: Si in digito Dei ejicio daemonia, profecto pervenit in vos regnum Dei, hoc est, in virtute Spiritus sancti.

Secundus digitus est obedientia mandatorum: et de hoc habetur, Deuter. IX, 10: Dedit mihi Dominus duas tabulaslapideas scriptas digito Dei. Quia obedientia Dei scribimus nobis mandata in corde.

Tertius digitus est meditatio passionis Christi. De hoc habetur, Levit. IV, 17, quod praecepit Dominus, quod Aaron intingeret digitum in sanguinc, et aspergeret septies contra velum. Sanguis autem est passio Christi, digitus compassio. Velurn est eoelum quod vclat nobis aeterna. Aspergere vero septies, est septeni horis diurnis passionis laudem decantare.

Sequitur de fuso. Et quia in Biblia non legitur de fuso, necesse est ut hic accipiatur auctoritas Glossae. Dicit enim Glossa quod " fusum est sapientia divina. " Haec autem dicitur fusum, quia ab ipsa procedit filum in telam unde vestiantur omnes Sancti. Dicitur autem fusum sapientia Dei, quia circuitu fusi et rotatione stuppa torquetur et comatur in filis. Similiter circuitu rationis sapientiae, essentiae creatae et leves in se ut stuppa, consolidantur et tornantur in filis ad vestem sanctitatis Dei: quia omnes Sancti sunt vestes ad ornatum Dei pertinentes. De hac autem sapientia exclamat Apostolus, ad Roman. XI, 33: 0 altitudo divitiarum sapientiae, et scientiae Dei ! quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investig abiles viae ejus !

Dicto qui digiti, et quid fusum: consequenter videndum est qualiter apprehendatur. Apprehenditur autem tripliciter, scilicet legendo, contemplando, meditando. Lectio fusum capit , contemplatio volvit, meditatio filum perfectum fuso circumvolvit De lectione habetur, I ad Timoth. IV, 13: Dum venio, attende lectioni. De contemplatione, in Habac. II, 1: Contemplabor, ut videam quid dicatur mihi, et quid respondeam ad arguentem me. De meditatione, in Psal. CXVIII, 47: Meditabar in mandatis tuis, quae dilexi.

Sed. notandum valde est quod mulier haec, quae apprehendit fusum et abundat in lana et lino, etiam non?caret colo et vitta qua ligetur linum et lana ad colum. Sed quia de lana et lino jan supra multa diximus . dicamus nunc quid colus. Est autem rectitudo liberi arbitrii. Vitta

vero qua alligatur lana et linum, est gratia charitatisDei. Unde Augustinus dicit, quod " nihil aliud est charitas quam vitta " qua ligatur amans ad amatum. "