Fragmenta ex commentariis in epistulam ad Ephesios Eph. i 1 Παῦλος ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ διὰ θελήματος Θεοῦ. ἀκούσωμεν τί καὶ Ὠριγένης φησὶ περὶ τού

 Παῦλος καὶ οἱ παραπλήσιοι αὐτῷ, καὶ οὐδεμία αὐτῶν σωματική, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις. ἔπρεπε γὰρ τούτοις ὧν τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖ ὑπάρχει, θηαυρ

 «ἠγαπημένος» λέγεται ὁ Μονογενὴς τοῦ Θεοῦ, πάντων ἀγαπώντων τὰ ἐπινοούμενα αὐτῷ, ἤτοι δὲ σφαλλομένων τοῦ σκοποῦ ἢ ἐπιτυγχανόντων· ὥσπερ πάντες τεθήπασ

 προφητεύοντι. ὅρα οὖν εἰ μὴ πρὸς τὴν ζήτησιν ταύτην ἄλλη διαστολὴ τῆς ἀναγνώσεως ἁρμόζει τῶν κατὰ τὸν τόπον οὕτως ἔχουσα· εἰς ἔπαινον δόξης τῆς χάριτο

 κεφάλαιον δὲ λέγεται, ὡς οἶμαι, ἀπὸ τοῦ καὶ τὴν κεφαλὴν ἡμῶν ἅπαντα ἔχειν ἐν αὐτῇ καὶ τὰ ὅλα ἡμῶν τῆς ζωῆς αἰσθητήρια ὡς ἐν κεφαλαίῳ. 7 Eph. i 11 [τοῦ

 κληρονομίας. βέλτιον δὲ νοεῖν ὅτι, ὥσπερ ἐπὶ τῶν συνωνουμένων τι καὶ διδόντων ἀρραβῶνα κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς ποσότητος τοῦ ὅλου ἀργυρίου δίδοται ἀρρα

 ἐπιτραφήονται πρὸ Κύριον πάντα τὰ πέρατα τῆ γῆ. ἐμφαίνει δὲ τὴν ἀσώματον φύσιν καὶ νοητὴν τοῦ ἡγεμονικοῦ ἡμῶν καὶ τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸ τὸ πεφωτισμένους τ

 πάντα οἰκονομίαν. πολλὰ μὲν οὖν τὰ ἄρχοντα καὶ ἡγούμενα τῶν δεομένων τῆς παρ' αὐτοῦ ἐπιστασίας καὶ πολλὰ τὰ ἐξουσιάζοντα καὶ πολλὰ τὰ κυριεύοντα, πολλ

 τοῦ κόσμου τούτου, κατὰ τὸν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος τοῦ πνεύματος τοῦ νῦν ἐνεργοῦντος ἐν τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπειθείας, ἐν οἷς καὶ <ἡ>μεῖς πάντες ἀν

 ἀπειθείας υἱούς (καὶ πᾶς δὲ ὁ καταγγελλομένων θείων δογμάτων ἀπειθῶν αὐτοῖς δι' αὐτοῦ τοῦ ἀπειθεῖν υἱὸς ἀπειθείας ἀναφαίνεται)· καὶ μήποτε πρὸ ταύτας

 νομίζειν εἶναι τῶν διαθηκῶν τῆς ἐπαγγελίας. ζητήσεις δὲ μήποτε διὰ τοῦτο εἴρηται ἄθεοι ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ· ἐπεὶ ὅσον ἐπὶ τῇ προγνώσει τοῦ Θεοῦ οὐκ ἦσαν

 ἐγγὺς μὲν εἶναι τὸν Ἰσραήλ, πόρρω δὲ τὰ ἔθνη. δεήσει δὲ τούτοις τοῖς ῥητοῖς χρήσασθαι κατὰ τῶν διακοπτόντων τὴν θεότητα καὶ οἰομένων ἑτέρου εἶναι Θεοῦ

 ταῖς θλίψεσί μου ὑπὲρ ὑμῶν τοιοῦτο εἶναι, «διὸ αἰτοῦμαι ὑπὲρ ὑμῶν, τὸ μὴ ἐκκακεῖν ὑμᾶς ἐν ταῖς θλίψεσί μου, αἵτινές εἰσιν ὑμετέρα δόξα.» καὶ δόξει γε

 κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν διὰ τῆς πίστεως· εἰς τὸν ἔσω ἄνθρωπον, λέγω κατὰ τὰς καρδίας ὑμῶν, τουτέστιν τὰ ἡγεμονικά. ὁ δὲ θέλων ἀποκαταστῆσαι τὰ κατὰ τὸν

 ἔφθανεν ἡ δύναμις τοῦ φωτὸς αὐτοῦ ἐλέγετο ἂν εἶναι καὶ ἐν πᾶσιν· οὕτως τοίνυν καὶ κατὰ τὰ νοητὰ τὴν μὲν ὑπεροχὴν οἰόμεθα δηλοῦσθαι διὰ τοῦ ἐπὶ πάντων,

 μὲν ἀνθρώπων οὐ <πρὸς τὸ ψεύδεσθαι> διακειμένων ἀλλὰ κυβευτικῶς διδασκόντων, ἄλλων δὲ μετὰ πάσης πανουργίας καὶ ἐντρεχείας ἀπατώντων, τῷ τὴν πλάνην με

 ἀλλ' ἔτι ἀλγοῦσιν· διόπερ δυνατόν ἐστιν τυχόντας αὐτοὺς βοηθείας λογικῆς θεραπευθῆναι, ὥστε τὸν ἑξῆς βιῶσαι ἀνεπιλήπτως χρόνον. οἱ δὲ οὐκέτι ἀλγοῦσιν

 ὅλα τὰ τῆς φθορᾶς ἐργάζεσθαι, ἀεὶ φθείρεται. αἱ μὲν οὖν ἐπιθυμίαι τῆς ἀπάτης καὶ ἡ προτέρα ἀναστροφὴ ἐνεργοῦσι τὸ φθείρεσθαι αὐτόν, καὶ οὐδέπω πάντῃ ἔ

 εἰρημένῳ, ἐὰν πνεῦμα τοῦ ἐξουιά ζοντο ἀναβῇ ἐπί ε τόπον ου μὴ ἀφῇ, ὅτι ἴαμα καταπαύει ἁμαρτία μεγάλα. τόπον δὲ δίδομεν τῷ διαβόλῳ ἢ τῷ ἐξουιάζοντι πνε

 κατὰ τὸ μὴ ῥᾴδιον αὐτὴν εἶναι τοῖς ἐκτὸς προσδέχεσθαι), θυμὸν δὲ ὀργὴν ἐναρχομένην. ἔοικε δὲ ἡ γραφὴ σφόδρα πολλαχοῦ διαφορὰν εἰδέναι θυμοῦ καὶ ὀργῆς,

 ποιῶμεν ἑτέρους καλῶς, ταῦτα καὶ διὰ τὸ τέλος καὶ διὰ τὸ υώμου ἡμᾶς εἶναι μᾶλλον εἰς ἡμᾶς ἀναφέρεται ἤπερ εἰς οὓς δοκοῦμεν εὖ πεποιηκέναι. ταῦτα δὲ ἑα

 τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ καὶ ὁ μωρολογίᾳ καὶ εὐτραπελίᾳ ἔνοχος, ὠμότερον ἄν τινι ἐφαίνετο τὸ κατὰ τὴν κρίσιν ἐπὶ μηδενὶ συγγινώσκουσαν τῇ ἀσθε

 [v 9] ὁ γὰρ καρπὸς τοῦ φωτὸς ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἀληθείᾳ. πρὸς τοὺς διαχωρίζοντας τὸν δίκαιον ἀπὸ τοῦ ἀγαθοῦ, καὶ οἰομένους τὸν μὲν δ

 ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. [Ὠριγένης φησίν] ὁ δοκιμάζων καθ' ἕκαστον ὧν λέγει καὶ πράττει καὶ ἐννοεῖ τὸ εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ, δυνή

 καὶ ἐπὶ τοῖς ἐν μέρει εὐχαριστητέον. τὸν δὲ εὐχαριστοῦντα τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ ἐν τῷ μείτῃ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων εὐχαριστεῖν χρή, ὥστε ἡμᾶς ποιῆσαι τὸ ἐν ὀνόμ

 μετὰ τὸν πατέρα εἰρημένον αὐτοῦ καὶ τὸ μετὰ τὴν μητέρα δεύτερον εἰρημένον αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τὸ προκολληθήεται πρὸ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ. 31 Eph. vi1-3 τὰ τέ

 μακροθυμίας καὶ ὑπομονῆς ὁδεύσαντι τὴν πνευματικὴν ἔρημον τὴν πολλὴν καὶ φοβεράν, καὶ νικήσαντι οὓς πατάει Κύριος βαιλεῖ μεγάλου καὶ οὓς ἀνεῖλεν Κύριο

 καὶ τέραι ψεύδου καὶ ἐν πάῃ ἀπάτῃ ἀδικία. καὶ εἰ πείσαι δέ τινα ὁ ἐχθρὸς παραδέξασθαι αὐτὸν ὡς Κύριον ἐροῦντα ἐν αὐτῷ τάδε λέγει Κύριο, ὥστε καὶ ὑπολα

 οὕστινας ὑποδῆσαι δεῖ τῇ ἑτοιμότητι τοῦ τῆς εἰρήνης εὐαγγελίου. οἶμαι δὲ τούτων τῶν ὑποδημάτων σύμβολα εἶναι τὰ ἐν τῇ Ἐξόδῳ ἀναγεγραμμένα ὑποδήματα ἅπ

 πιστὸς διάκονος ἐν Κυρίῳ, ὃν ἔπεμψα πρὸς ὑμᾶς εἰς αὐτὸ τοῦτο ἵνα γνῷ τὰ περὶ ὑμῶν καὶ παρακαλέσῃ τὰς καρδίας ὑμῶν. ἐπεὶ πᾶς ὁ τοῦ ἀποστόλου βίος καὶ π

μετὰ τὸν πατέρα εἰρημένον αὐτοῦ καὶ τὸ μετὰ τὴν μητέρα δεύτερον εἰρημένον αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τὸ προκολληθήεται πρὸ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ. 31 Eph. vi1-3 τὰ τέκνα, ὑπακούετε τοῖς γονεῦσιν ὑμῶν ἐν Κυρίῳ, τοῦτο γάρ ἐστι δίκαιον· τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα, ἥτις ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη ἐν ἐπαγγελίᾳ, ἵνα εὖ σοι γένηται καὶ ἔσῃ μακροχρόνιος ἐπὶ τῆς γῆς. [Ὠριγένης φησίν] ἀμφίβολόν ἐστι τὸ ῥητόν· ἤτοι γὰρ τοῖς ἐν Κυρίῳ γονεῦσιν χρὴ ὑπακούειν τὰ τέκνα, ἢ ἐν Κυρίῳ δεῖ ὑπακούειν τὰ τέκνα τοῖς γονεῦσιν. καὶ οὐδετέραν γε τῶν ἐκδοχῶν ἀποδοκιμαστέον· τοῖς τε γὰρ ἐν Κυρίῳ γονεῦσιν, ὁποῖος ὁ Παῦλος ἦν Κορινθίων, ὑπακουστέον, καὶ τοῖς κατὰ σάρκα γονεῦσιν ὑπακουστέον, ἀλλὰ ἐν Κυρίῳ, προστάττουσιν οὐκ ἐναντία τῷ τοῦ Κυρίου βουλήματι. δίκαιον δὲ τὸ ὑπακούειν καθ' ἑκάτερον. ἅμα δὲ καὶ σημειώσῃ πρὸς ἑτεροδόξους διαχωρίζοντας δίκαιον Θεὸν ἀπὸ ἀγαθοῦ, ὅτι τοῖς μαθηταῖς τοῦ ὥς φασιν ἀγαθοῦ προστάσσει τὸ (ὡς ἂν ἐκεῖνοι λέγοιεν) πρόσταγμα τοῦ ἑτέρου Θεοῦ· εἴγε ὁ ἕτερος δίκαιός ἐστιν, καὶ φησὶν ὁ Παῦλος δίκαιον εἶναι τὸ τὰ τέκνα ὑπακούειν τοῖς γονεῦσιν ἐν Κυρίῳ ἢ ἐν Κυρίῳ ὑπακούειν τοῖς γονεῦσιν. τὸ δὲ ῥητὸν εἴληπται ἀπὸ τῆς Ἐξόδου, οὕτως ἔχον τίμα τὸν πατέρα ου καὶ τὴν μητέρα ου ἵνα εὖ οι γένηται καὶ ἵνα μακροχρόνιο γένῃ ἐπὶ τῆ γῆ ἧ Κύριο ὁ Θεό ου δίδωί οι. καὶ ἐνθάδε δὲ ἐκτιθέμενος ὁ ἀπόστολος τὴν λέξιν παρα λέλοιπεν τὸ (μετὰ τὴν μητέρα) ου, καὶ πεποίηκεν ἀντὶ τοῦ καὶ ἵνα μακροχρόνιο γένῃ καὶ ἔσῃ μακροχρόνιος, παραλέλοιπέν τε μετὰ τὸ ἐπὶ τῆς γῆς τὸ ἧ Κύριο ὁ Θεό ου δίδωί οι. ἔστι δὲ ἡ ἐντολὴ πέμπτη τῆς ∆εκαλόγου· διὸ ζητητέον πῶς δεῖ ἐκλαβεῖν τὸ ἥτις ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη, πρώτης εἰρημένης ἐντολῆς τὸ οὐκ ἔονταί οι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ. τινὲς μὲν οὖν οὕτως ἀνέγνωσαν ἥτις ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη ἐν ἐπαγγελίᾳ, ὡς τῶν πρὸ αὐτῆς ἐντολῶν οὐ περιεχουσῶν ἐπαγγελίαν· ἐπὶ γὰρ ταύτης οἴονται πρώτην ἐπαγγελίαν κεῖσθαι τὴν ἵνα εὖ οι γένηται καὶ ἵνα μακρο χρόνιο γένῃ ἐπὶ τῆ γῆ ἧ Κύριο ὁ Θεό ου δίδωί οι. ἐοίκασιν δὲ οὗτοι μὴ τετηρηκέναι ἐπαγγελίαν κειμένην καὶ ἐπὶ τῆς δευτέρας ἐντολῆς, οὐ ποιήει γάρ, φησί, εαυτῷ εἴδωλον οὐδὲ παντὸ ὁμοίωμα, ὅα ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω καὶ ὅα ἐν τῇ γῇ κάτω καὶ ὅα ἐν τοῖ ὕδαιν ὑποκάτω τῆ γῆ· οὐ προκυνήει αὐτοῖ οὐδ' οὐ μὴ λατρεύῃ αὐτοῖ. ἐγὼ γάρ εἰμι Κύριο ὁ Θεό ου, Θεὸ ζηλωτή, ἀποδιδοὺ ἁμαρτία πατέρων ἐπὶ τέκνα ἕω τρίτη καὶ τετάρτη γενεᾶ τοῖ μιοῦί με, καὶ ποιῶν ἔλεο εἰ χιλιάδα τοῖ ἀγαπῶί με καὶ τοῖ φυλάουι τὰ προτάγματά μου· παρατήρει γὰρ ὅτι ἐπαγγελία ἐστὶ τὸ ποιῶν ἔλεο εἰ χιλιάδα τοῖ ἀγαπῶί με καὶ τοῖ φυλάουι τὰ προτάγματά μου. μήποτ' οὖν, ἐπεὶ ἡ ∆εκάλογος πρώτη τῷ λαῷ νομοθεσία μετὰ τὸ ἐξελθεῖν τὴν Αἴγυπτον εἴρηται, ἑκάστη τῶν δέκα ἐντολῶν πρώτη ἐστὶν ἐν πρώτοις τῶν ἑξῆς εἰρημένη. ὁ μέντοιγε θέλων ἐπιμένειν τῇ ἀποδόσει τοῦ ἥτις ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη ἐν ἐπαγγελίᾳ ἐρεῖ ὅτι ἰδία μέν ἐστι τῆς τίμα τὸν πατέρα ου καὶ τὴν μητέρα ου ἐντολῆς ἡ ἐπαγγελία ἡ ἵνα μακροχρόνιο γένῃ ἐπὶ τῆ γῆ ἧ Κύριο ὁ Θεό ου δίδωί οι, οὐκ ἰδία δὲ τῆς οὐ ποιήει εαυτῷ εἴδωλον οὐδὲ παντὸ ὁμοίωμα ἡ ποιῶν ἔλεο εἰ χιλιάδα τοῖ ἀγαπῶί με καὶ τοῖ φυλάουι τὰ προτάγματά μου. πάλιν δὲ αὖ καὶ πρὸς τοῦτο ἐνστήσεται ὁ τὴν ∆εκάλογον ὅλην περιέχειν πρώτας ἐντολὰς διηγούμενος· ἐρεῖ γὰρ τὸ μακροχρόνιον γενέσθαι ἐπὶ τῆ γῆ ἧ Κύριο ὁ Θεὸ δίδωι τοῖς ἁγίοις οὐ διὰ μόνην δίδοσθαι τὴν τίμα τὸν πατέρα ου καὶ τὴν μητέρα ου ἐντολὴν ἀλλὰ καὶ δι' ἄλλας μυρίας· δεήσει τε τὸν τοιοῦτον συναγαγεῖν ἐντολὰς αἷς ἐπιφέρεται τὸ ἵνα μακροχρόνιο γένῃ ἐπὶ τῆ γῆ, ἧ Κύριο ὁ Θεό ου δίδωί οι. μετὰ ταῦτα ζητητέον περὶ τῆς χαριζομένης ἐπαγγελίας τὸ μακροχρόνιον ἐπὶ τῆ γῆ ἧ Κύριο ὁ Θεὸ δίδωι τοῖς ἁγίοις. καὶ οὐκ ἀγνοητέον γε ὅτι κατὰ τὸ ῥητὸν ἡγοῦνται τοῦτο γίνεσθαι οἱ Ἰουδαῖοι· ἀλλ' ὁρῶμεν οὐ πάντως τοῦτο ἀληθές, φησὶ δὲ καὶ ὁ προφήτης οἴμοι ὅτι ἡ παροικία μου ἐμακρύνθη. ζητητέον οὖν τὴν ἀγαθὴν γῆν ἣν Κύριο ὁ Θεὸ ἐν ἐπαγγελίᾳ δίδωι τῷ καταλιπόντι τὴν πνευματικὴν Αἴγυπτον καὶ μετὰ πάσης