[0] Ἱππολύτου ἐπισκόπου καὶ μάρτυρος λόγος εἰς τὰ ἅγια θεοφάνεια.

 [1] Πάντα μὲν καλά, καὶ καλὰ λίαν τὰ τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν δημιουργήματα, ὅσα τε ὀφθαλμὸς ὁρᾷ καὶ ὅσα ψυχὴ διανοεῖται, ὅσα τε λόγος ἑρμηνεύει καὶ

 [2] οὐ μόνον δὲ τοῦτο τὴν ἀξιοπιστίαν τοῦ ὕδατος παρίστησιν, ἀλλὰ καὶ τὸ πάντων αἰδεσιμώτερον, ὅτι ὁ πάντων δημιουργὸς Χριστὸς ὡς ὑετὸς κατῆλθε καὶ ὡς

 [3] νῦν δὲ γνόντες τὴν οἰκονομίαν προσκυνοῦμεν αὐτοῦ τὴν εὐσπλαγχνίαν, ὅτι παραγέγονε σῶσαι καὶ οὐ κρῖναι τὴν οἰκουμένην. ὅθεν Ἰωάννης ὁ τοῦ κυρίου πρ

 [4] ταῦτα τοῦ Ἰωάννου πρὸς τὸν ὄχλον λέγοντος καὶ τοῦ λαοῦ παραδοκοῦντος ξένον τι θέαμα τοῖς σωματικοῖς ὀφθαλμοῖς θεάσασθαι καὶ τοῦ διαβόλου καταπληττ

 [5] τί οὖν ὁ κύριος πρὸς αὐτόν „ἄφες ἄρτι, οὕτω γὰρ πρέπον ἡμῖν ἐστι πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην„. ”ἄφες ἄρτι”, Ἰωάννη, οὐκ εἶ μου σοφώτερος. σὺ ὡς ἄν

 [6] εἶδες, ἀγαπητέ, πόσων καὶ πηλίκων ἀγαθῶν ἐμέλλομεν ζημιοῦσθαι, εἰ εἶξεν ὁ κύριος τῇ τοῦ Ἰωάννου παρακλήσει καὶ παρῃτήσατο τὸ βάπτισμα. κεκλεισμένο

 [7] ἀγαπητὸς ἀγάπην γεννᾷ καὶ φῶς ἄϋλον „φῶς ἀπρόσιτον„. ”οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς”, ὁ κάτω ἐπιφανεὶς καὶ τῶν πατρῴων κόλπων μὴ χωρισθείς. ἐπ

 [8] ἀλλὰ συντείνατέ μοι τὸν νοῦν, παρακαλῶ, μετὰ ἀκριβείας: βούλομαι γὰρ ἐπὶ τὴν πηγὴν τῆς ζωῆς ἀναδραμεῖν καὶ θεάσασθαι τὴν πηγὴν τῶν ἰαμάτων πηγάζου

 [9] τοῦτο δέ ἐστιν τὸ πνεῦμα τὸ ἀπ' ἀρχῆς ἐπιφερόμενον ἐπάνω τῶν ὑδάτων, δι' οὗ κόσμος κινεῖται, δι' οὗ κτίσις ἵσταται καὶ τὰ σύμπαντα ζῳογονεῖται, τὸ

 [10] δεῦρο τοίνυν, ἀναγεννήθητι, ἄνθρωπε, εἰς υἱοθεσίαν θεοῦ. καὶ πῶς φησίν. ἐὰν μηκέτι μοιχεύσῃς μηδὲ φονεύσῃς μηδὲ εἰδωλολατρεύσῃς, ἐὰν μὴ κρατηθῇς

7. The beloved generates love, and the light immaterial the light inaccessible.34    φῶς ἄϋλον γεννᾷ φῶς ἀπρόσιτον.  The Son is called “Light of Light” in the Discourse against Noetus, ch. x. [See p. 227 supra.]  In φῶς ἀπρόσιτον the reference is to 1 Tim. vi. 16. “This is my beloved Son,” He who, being manifested on earth and yet unseparated from the Father’s bosom, was manifested, and yet did not appear.35    ἐπεφάνη οὐκ ἐφάνη. See Dorner’s Doctrine of the Person of Christ, div. i. vol. ii. p. 97 (Clark). For the appearing is a different thing, since in appearance the baptizer here is superior to the baptized. For this reason did the Father send down the Holy Spirit from heaven upon Him who was baptized. For as in the ark of Noah the love of God toward man is signified by the dove, so also now the Spirit, descending in the form of a dove, bearing as it were the fruit of the olive, rested on Him to whom the witness was borne. For what reason? That the faithfulness of the Father’s voice might be made known, and that the prophetic utterance of a long time past might be ratified. And what utterance is this? “The voice of the Lord (is) on the waters, the God of glory thundered; the Lord (is) upon many waters.”36    Ps. xxix. 3. And what voice? “This is my beloved Son, in whom I am well pleased.” This is He who is named the son of Joseph, and (who is) according to the divine essence my Only-begotten.  “This is my beloved Son”—He who is hungry, and yet maintains myriads; who is weary, and yet gives rest to the weary; who has not where to lay His head,37    Luke ix. 5. [Compare the Paradoxes, attributed to Bacon, in his Works, vol. xiv. p. 143; also the Appendix, pp. 139–142.] and yet bears up all things in His hand; who suffers, and yet heals sufferings; who is smitten,38    ῥαπιζόμενος, referring to the slap in the process of manumitting slaves. and yet confers liberty on the world;39    Heb. i. 3. who is pierced in the side,40    Matt. xxvi. 67. [From which proceeds His Church.] and yet repairs the side of Adam.41    That is, the sin introduced by Eve, who was formed by God out of Adam’s side. (Fabricius.)

[7] ἀγαπητὸς ἀγάπην γεννᾷ καὶ φῶς ἄϋλον „φῶς ἀπρόσιτον„. ”οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς”, ὁ κάτω ἐπιφανεὶς καὶ τῶν πατρῴων κόλπων μὴ χωρισθείς. ἐπεφάνη, οὐκ ἐφάνη. ἄλλο γὰρ τὸ φανῆναι, ἐπειδὴ πρὸς τὸ φαινόμενον ὁ βαπτίζων τοῦ βαπτιζομένου προέχει. τούτου ἕνεκεν ὁ πατὴρ οὐρανόθεν τὸ ἅγιον πνεῦμα ἐπὶ τὸν βαπτιζόμενον κατέπεμπεν. ὥσπερ γὰρ ἐν τῇ κιβωτῷ τοῦ Νῶε διὰ περιστερᾶς μηνύεται „ἡ φιλανθρωπία τοῦ θεοῦ„, οὕτω καὶ νῦν τὸ ἐν εἴδει περιστερᾶς κατελθὸν πνεῦμα ὡς καρπὸν ἐλαίας βαστάσαν ἐπὶ τὸν μαρτυρούμενον κατέστη. διὰ τί; ἵνα καὶ τῆς πατρῴας φωνῆς τὸ βέβαιον γνωρισθῇ καὶ ἡ προφητικὴ πρόρρησις ἐκ πολλῶν τῶν χρόνων πιστωθῇ. ποία ταύτη; ”φωνὴ κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων, ὁ θεὸς τῆς δόξης ἐβρόντησεν, κύριος ἐπὶ ὑδάτων πολλῶν”. ποία φωνή; „οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα„. οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ Ἰωσὴφ ὀνομαζόμενος υἱός, καὶ ἐμὸς μονογενὴς κατὰ τὴν θεϊκὴν οὐσίαν. ”οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός”, ὁ πεινῶν καὶ τρέφων μυριάδας, καὶ κοπιῶν καὶ ἀναπαύων τοὺς κοπιῶντας, ὁ μὴ ἔχων ποῦ τὴν κεφαλὴν κλῖναι καὶ πάντα ἐν τῇ χειρὶ βαστάζων, ὁ πάσχων καὶ τὰ πάθη ἰώμενος, ὁ ῥαπιζόμενος καὶ ἐλευθερίαν τῷ κόσμῳ δωρούμενος, ὁ τὴν πλευρὰν νυττόμενος καὶ τὴν πλευρὰν τοῦ Ἀδὰμ διορθούμενος.