▾
Thomas Aquinas, De Potentia
⎗←→⎘
▾
Tertio quaeritur utrum in deo possit esse persona.
Et videtur quod non.
Sicut enim dicit boetius nomen personae sumitur a personando, quia homines larvati personae dicebantur, quia in comoediis vel tragoediis aliquid personabant. Sed esse larvatum non competit deo, nisi forte metaphorice. Ergo nomen personae non potest dici de deo, nisi forte metaphorice.
Praeterea, sicut dicit Damascenus, de nullo eorum quae dicuntur de deo, possumus scire quid est, prout ei conveniunt. Sed de persona scimus quid est, per definitionem praemissam.
Ergo persona non competit deo, ad minus secundum definitionem praedictam.
Praeterea, deus non est in aliquo genere; cum enim sit infinitus, sub nullius generis terminis comprehendi potest. Persona autem significat aliquid quod est in genere substantiae.
Ergo persona deo non convenit.
Praeterea, in deo nulla est compositio.
Sed persona significat aliquid compositum; singulare enim humanae naturae, quod est persona, est maximae compositionis; partes etiam definitionis personae demonstrant personam esse compositam. Non est ergo in deo persona.
Praeterea, in deo nulla est materia. Principium autem individuationis materia est.
Cum ergo persona sit substantia individua, non potest deo convenire.
Praeterea, omnis persona est subsistentia.
Sed deus non potest dici subsistentia, quia non existit sub aliquo. Ergo non est persona.
Praeterea, persona sub hypostasi continetur.
Sed in deo non potest esse hypostasis, quia non est in eo aliquod accidens, cum hypostasis dicat subiectum accidentis, ut supra dictum est. Ergo in deo non est persona.
Sed contrarium, apparet per Athanasium in symbolo quicumque vult, etc., et per Augustinum in VII de Trinit., et per communem ecclesiae usum, quae a spiritu sancto edocta non potest errare.
Respondeo. Dicendum quod persona, sicut dictum est, significat quamdam naturam cum quodam modo existendi. Natura autem, quam persona in sua significatione includit, est omnium naturarum dignissima, scilicet natura intellectualis secundum genus suum. Similiter etiam modus existendi quem importat persona est dignissimus, ut scilicet aliquid sit per se existens.
Cum ergo omne quod est dignissimum in creaturis, deo sit attribuendum, convenienter nomen personae deo attribui potest, sicut et alia nomina quae proprie dicuntur de deo.
Ad primum ergo dicendum quod in nomine aliquo est duo considerare: scilicet, illud ad quod significandum nomen imponitur, et illud a quo imponitur ad significandum. Frequenter enim imponitur nomen aliquod ad significandum rem aliquam, ab aliquo accidente aut actu aut effectu illius rei; quae tamen non sunt principaliter significata per illud nomen, sed potius ipsa rei substantia, vel natura sicut hoc nomen lapis sumitur a laesione pedis, quam tamen non significat, sed potius corpus quoddam in quo tale accidens frequenter invenitur. Unde laesio pedis magis pertinet ad etymologiam huius nominis lapis, quam ad eius significationem.
Quando ergo illud ad quod significandum nomen imponitur, deo non competit,- sed aliqua proprietas eius secundum similitudinem quamdam,- tunc illud nomen de deo metaphorice dicitur: sicut deus nominatur leo, non quia natura illius animalis deo conveniat, sed propter fortitudinem quae in leone invenitur. Quando vero res significata per nomen deo convenit, tunc illud nomen proprie de deo dicitur, sicut bonum, sapiens et huiusmodi; licet etiam quandoque illud a quo tale nomen imponitur, non conveniat deo. Sic ergo licet personare ad modum larvati hominis a quo impositum fuit nomen personae, deo non conveniat, tamen illud quod significatur per nomen, scilicet subsistens in natura intellectuali, competit deo; et propter hoc nomen personae proprie sumitur in divinis.
Ad secundum dicendum quod tam nomen personae quam definitio de persona data, si recte intelligatur, convenit deo: non tamen ita quod sit definitio eius, quia plus est in deo quam significetur per nomen. Unde id quod dei est, per rationem nominis non definitur.
Ad tertium dicendum quod, licet deus non sit in genere substantiae tamquam species, pertinet tamen ad genus substantiae sicut generis principium.
Ad quartum dicendum quod accidit personae, in quantum huiusmodi, quod sit composita, ex hoc quod complementum vel perfectio, quae requiritur ad rationem personae, non invenitur statim in uno simplici, sed requirit adunationem multorum, sicut in hominibus patet. In deo autem, cum summa simplicitate est summa perfectio; et ideo est ibi persona absque compositione. Partes vero positae in definitione personae non ostendunt aliquam compositionem personae, nisi in substantiis materialibus: individuum autem cum sit negatio, per hoc quod substantiae additur, nulla compositio importatur. Unde remanet ibi sola compositio individuae substantiae, id est hypostasis ad naturam: quae duo, in substantiis immaterialibus, secundum rem, sunt idem omnino.
Ad quintum dicendum quod rebus materialibus, in quibus formae non sunt per se subsistentes, sed materiae inhaerentes, oportet quod principium individuationis sit ex materia: formae vero immateriales, cum sint per se subsistentes, ex seipsis individuantur; ex hoc enim quod aliquid est subsistens, habet quod de pluribus praedicari non potest: et ideo nihil prohibet in rebus immaterialibus substantiam individuam et personam inveniri.
Ad sextum dicendum quod, licet in deo non sit compositio, ut in eo aliquid sub alio intelligi possit, tamen secundum intellectum nostrum, seorsum accipimus esse eius et substantiam ipsius sub esse eius existentem, ut huic subsistens dicatur. Vel dicendum, quod licet subesse,- a quo imponitur vocabulum subsistendi,- deo non conveniat, tamen per se esse,- ad quod significandum imponitur,- competit ei.
Ad septimum dicendum quod, licet in deo non sint accidentia, sunt tamen in eo proprietates personales, quibus hypostases substant.