Signatura Apostolica 293

Ad argumenta extrinseca quod attinet: 1) H. S. Tribunal animadvertit Angelum Paolini, qui nulla Auctoritatis Ecclesiasticae venia obtenta praetensum suum ius in tribus gradibus iurisdictionis laicalis contra Mensam Episcopalem Ostiensem inutiliter expertus est, dolose agere ac venire contra factum proprium. Nemo autem commodum sumere debet ex proprio dolo, et alienus dolus alteri nocere non debet (Neratius, 1. II, pr. Digest., de doli mali exceptione, 44, 4). Quare statim in limine gratiae rescriptum ab eo postulatum hac de causa negari posset. Nec ei prodesset patratae culpae veniam petere et obtinere. Siquidem cum unius culpa iura tertio, cui iniuria facta est, obvenerint, obtenta venia a poena subeunda reum liberare, non autem tertium iuribus quaesitis- privare valet. 2) Sed etiamsi ab his praescindatur, contra Oratorem exceptio praeiudicialis et peremptoria militat praescriptionis. Ipse enim efficaciter transactionem diei 30 martii 1871 coram Auctoritate Ecclesia- stica usque nunc non impugnavit, imo a. 1889 contractu diei 17 maii initam transactionem confirmavit. Et etiamsi tempus ab eius maiori aetate com- putetur, nempe ab a. 1875 (cum ipse a. 1854 natus sit), nihilominus patet ipsum efficaciter, nempe condemnatione Mensae Episcopalis per annos 42 transactionem peractam non impugnasse, quod tempus ad praescriptio- nem contra eum inducendam plusquam sufficiens esse unicuique patet. Diximus efficaciter; nam querimoniae extraiudiciales ad praescriptionem interrumpendam haud sufficiunt. Sane, praescriptionis interruptio natu- ralis et civilis est. Interruptio naturalis contingit cum deficiat unum ex elementis praescriptionis essentialibus, vel quia praescribens possessio- nem amiserit naturalem et civilem, vel quia possessor fiat malae fidei. Quod in casu nostro ob querimonias extraiudiciales Angeli Paolini pro- fecto non contigit. Interruptio vero civilis locum habet litis contestatione, imo ipsa oblatione libelli, quoties tamen rei conventi CONDEMNATIO SEQUA- TUR. Quare si possessor victor exeat a iudicio, vel iudicium transactione finiatur, continuat praescriptio, quasi numquam nata fuerit quaestio ex adverso (Santi, Praelectiones hoc loco, et passim omnes Doctores).

Quamobrem cum dubium non sit, Mensam Episcopalem Ostiensem ab anno 1871 in possessione fuisse vi initae transactionis, quidquid sit de huius transactionis validitate, certe in via praescribendi contra Ange- lum Paolini reperiebatur, et cum usque ad hanc diem haec praescriptio efficaciter a domino Paolini interrupta non fuerit, indubitatum est saltem praescriptione id obtinuisse quod illius transactionis erat obiectum. Nec dubium exsurgere potest, si etiam a praescriptione longi, imo lon- gissimi temporis praescindatur, quominus in casu aliquod ex requisitis ad praescribendum deficiat.