Caput XIX.

33. Spiritus sanctus dictus Dei Donum in Scripturis. Donum Spiritus sancti dictum pro Donum quod est Spiritus sanctus. Spiritus sanctus proprie Charitas dicitur, quamvis non solus in Trinitate charitas sit. An et hoc probandum est, Dei Donum dictum esse in sacris Litteris Spiritum sanctum? Si et hoc exspectatur, habemus in Evangelio secundum Joannem Domini Jesu Christi verba dicentis: Si quis sitit, veniat ad me, et bibat. Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae. Porro Evangelista secutus adjunxit: Hoc autem dixit de Spiritu, quem accepturi erant credentes in eum (Joan. VII, 37-39) . Unde dicit etiam Paulus apostolus: Et omnes unum Spiritum potavimus (I Cor. XII, 13) . Utrum autem donum Dei sit appellata aqua ista, quod est Spiritus sanctus, hoc quaeritur. Sed sicut hic invenimus hanc aquam Spiritum sanctum esse, ita invenimus alibi in ipso Evangelio hanc aquam donum Dei appellatam. Nam Dominus idem quando cum muliere Samaritana ad puteum loquebatur, cui dixerat, Da mihi bibere; cum illa respondisset, quod Judaei non couterentur Samaritanis; respondit Jesus, et dixit ei: Si scires Donum Dei, et quis est qui dicit tibi, Da mihi bibere; tu forsitan petisses ab eo, et dedisset tibi aquam vivam. Dicit ei mulier: Domine, neque in quo haurias habes, et puteus altus est; unde ergo habes aquam vivam? et caetera. Respondit Jesus, et dixit ei: 1084 Omnis qui biberit ex hac aqua, sitiet iterum; qui autem biberit ex aqua quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum: sed aqua quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam (Joan. IV, 7-14) . Quia ergo haec aqua viva, sicut Evangelista exposuit, Spiritus est sanctus, procul dubio Spiritus Donum Dei est, de quo hic Dominus ait: Si scires Donum Dei, et quis est qui dicit tibi, Da mihi bibere; tu forsitan petisses ab eo, et dedisset tibi aquam vivam. Nam quod ibi ait, Flumina de ventre ejus fluent aquae vivae; hoc isto loco, Fiet in eo, inquit, fons aquae salientis in vitam aeternam.

34. Paulus quoque apostolus, Unicuique, inquit, nostrum datur gratia secundum mensuram donationis Christi: atque ut donationem Christi Spiritum sanctum ostenderet, secutus adjunxit, Propter quod dicit: Ascendit in altum, captivavit captivitatem, dedit dona hominibus (Ephes. IV, 7, 8) . Notissimum est autem, Dominum Jesum, cum post resurrectionem a mortuis ascendisset in coelum, dedisse Spiritum sanctum, quo impleti qui crediderant, linguis omnium gentium loquebantur. Nec moveat quod ait, dona; non, donum: id enim testimonium de Psalmo posuit. Hoc autem in Psalmo ita legitur: Ascendisti in altum, captivasti captivitatem, accepisti dona in hominibus (Psal. LXVII, 19) . Sic enim plures codices habent, et maxime graeci, et ex hebraeo sic interpretatum habemus. Dona itaque dixit Apostolus, quemadmodum Propheta, non, donum. Sed cum Propheta dixerit, accepisti dona in hominibus; Apostolus maluit dicere, dedit dona hominibus: ut ex utroque scilicet verbo, uno prophetico, apostolico altero, quia in utroque est divini sermonis auctoritas, sensus plenissimus redderetur. Utrumque enim verum est, et quia dedit hominibus, et quia accepit in hominibus. Dedit hominibus, tanquam caput membris suis: accepit in hominibus idem ipse utique membris suis, propter quae membra sua clamavit de coelo, Saule, Saule, quid me persequeris (Act. IX, 4) ? et de quibus membris suis ait, Quando uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis (Matth. XXV, 40) . Ipse ergo Christus, et dedit de coelo, et accepit in terra. Porro autem dona ob hoc ambo dixerunt, et Propheta et Apostolus, quia per donum, quod est Spiritus sanctus, in commune omnibus membris Christi multa dona, quae sunt quibusque propria, dividuntur. Non enim singuli quique habent omnia, sed hi illa, alii alia: quamvis ipsum donum a quo cuique propria dividuntur omnes habeant, id est, Spiritum sanctum. Nam et alibi cum multa dona commemorasset, Omnia, inquit, haec operatur unus atque idem Spiritus, dividens propria unicuique prout vult (I Cor. XII, 11) . Quod verbum et in Epistola quae ad Hebraeos est invenitur, ubi scriptum est, Attestante Deo signis et ostentis, et variis virtutibus, et Spiritus sancti distributioni . (Hebr. II, 4) . Et hic cum dixisset, Ascendit in altum, captivavit captivitatem, dedit dona hominibus; Quod autem 1085 ascendit, ait, quid est, nisi quia et descendit in inferiores partes terrae? Qui descendit, ipse est et qui ascendit super omnes coelos, ut adimpleret omnia. Et ipse dedit quosdam quidem apostolos, quosdam autem prophetas, quosdam vero evangelistas, quosdam autem pastores et doctores. Ecce quare dicta sunt dona: quia, sicut alibi dicit, Numquid omnes apostoli? numquid omnes prophetae (I Cor. XII, 29) ? et caetera. Hic autem adjunxit, Ad consummationem sanctorum in opus ministerii, in aedificationem corporis Christi (Ephes. IV, 7-12) . Haec est domus, quae, sicut Psalmus canit, aedificatur post captivitatem (Psal. CXXVI, 1) : quoniam qui sunt a diabolo eruti, a quo captivi tenebantur, de his aedificatur domus Christi, quae domus appellatur Ecclesia. Hanc autem captivitatem ipse captivavit, qui diabolum vicit. Et ne illa quae futura erant sancti capitis membra in aeternum supplicium secum traheret, eum justitiae prius, deinde potentiae vinculis alligavit. Ipse itaque diabolus est appellata captivitas, quam captivavit qui ascendit in altum, et dedit dona hominibus, vel accepit in hominibus.

35. Petrus autem apostolus, sicut in eo libro canonico legitur, ubi scripti sunt Actus Apostolorum, loquens de Christo, commotis corde Judaeis et dicentibus, Quid ergo faciemus, fratres? monstrate nobis; dixit ad eos: Agite poenitentiam, et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Domini Jesu Christi, in remissionem peccatorum; et accipietis donum Spiritus sancti (Act. II, 37, 38) . Itemque in eodem libro legitur, Simonem Magum Apostolis dare voluisse pecuniam, ut ab eis acciperet potestatem, qua per impositionem manus ejus daretur Spiritus sanctus. Cui Petrus idem: Pecunia, inquit, tua tecum sit in perditionem, quia donum Dei aestimasti te per pecunias possidere (Id. VIII, 18-20) . Et alio ejusdem libri loco, cum Petrus Cornelio et eis qui cum eo fuerant loqueretur, annuntians et praedicans Christum, ait Scriptura: Adhuc loquente Petro verba haec, cecidit Spiritus sanctus super omnes qui audiebant verbum, et obstupuerunt qui ex circumcisione fideles simul cum Petro venerant, quia et in nationes donum Spiritus sancti effusum est. Audiebant enim illos loquentes linguis, et magnificantes Deum (Id. X, 44-46) . De quo facto suo quod incircumcisos baptizaverat, quia priusquam baptizarentur, ut nodum quaestionis hujus auferret, in eos venerat Spiritus sanctus, cum Petrus postea redderet rationem fratribus qui erant Jerosolymis, et hac re audita movebantur, ait post caetera: Cum coepissem autem loqui ad illos, cecidit Spiritus sanctus in illos, sicut et in nos in initio. Memoratusque sum verbi Domini, sicut dicebat: Quia Joannes quidem baptizavit aqua, vos autem baptizabimini Spiritu sancto. Si igitur aequale donum dedit illis, sicut et nobis qui credidimus in Dominum Jesum Christum; ego quis eram, qui possem prohibere Deum non dare illis Spiritum sanctum (Id. XI, 15-17) ? Et multa alia sunt testimonia Scripturarum, quae concorditer attestantur Donum Dei esse Spiritum 1086 sanctum, in quantum datur eis qui per eum diligunt Deum. Sed nimis longum est cuncta colligere. Et quid eis satis est, quibus haec quae diximus satis non sunt?

36. Sane admonendi sunt, quandoquidem Donum Dei jam vident dictum Spiritum sanctum, ut cum audiunt, Donum Spiritus sancti, illud genus locutionis agnoscant, quod dictum est, In exspoliatione corporis carnis (Coloss. II, 11) . Sicut enim corpus carnis nihil est aliud quam caro; sic Donum Spiritus sancti nihil est aliud quam Spiritus sanctus. In tantum ergo Donum Dei est, in quantum datur eis quibus datur. Apud se autem Deus est, etsi nemini detur, quia Deus erat Patri et Filio coaeternus antequam cuiquam daretur. Nec quia illi dant, ipse datur, ideo minor est illis. Ita enim datur sicut Donum Dei, ut etiam se ipsum det sicut Deus. Non enim dici potest non esse suae potestatis, de quo dictum est, Spiritus ubi vult spirat (Joan. III, 8) : Et apud Apostolum quod jam supra commemoravi, Omnia haec operatur unus atque idem Spiritus, dividens propria unicuique prout vult. Non est illic conditio dati et dominatio dantium, sed concordia dati et dantium.

37. Quapropter si sancta Scriptura proclamat, Deus charitas est; illaque ex Deo est, et in nobis id agit ut in Deo maneamus, et ipse in nobis, et hoc inde cognoscimus, quia de Spiritu suo dedit nobis, ipse Spiritus est Deus charitas. Deinde, si in donis Dei nihil majus est charitate, et nullum est majus donum Dei quam Spiritus sanctus, quid consequentius quam ut ipse sit charitas, qui dicitur et Deus et ex Deo? Et si charitas qua Pater diligit Filium, et Patrem diligit Filius, ineffabiliter communionem demonstrat amborum; quid convenientius quam ut ille dicatur charitas proprie, qui Spiritus est communis ambobus? Hoc enim sanius creditur vel intelligitur, ut non solus Spiritus sanctus charitas sit in illa Trinitate, sed non frustra proprie charitas nuncupetur, propter illa quae dicta sunt. Sicut non solus est in illa Trinitate, vel spiritus vel sanctus, quia et Pater spiritus, et Filius spiritus, et Pater sanctus, et Filius sanctus, quod non ambigit pietas: et tamen iste non frustra proprie dicitur Spiritus sanctus. Quia enim est communis ambobus, id vocatur ipse proprie quod ambo communiter. Alioquin si in illa Trinitate solus Spiritus sanctus est charitas, profecto et Filius non solius Patris, verum etiam Spiritus sancti Filius invenitur. Ita enim locis innumerabilibus dicitur et legitur Filius unigenitus Dei Patris, ut tamen et illud verum sit quod Apostolus ait de Deo Patre: Qui eruit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum Filii charitatis suae (Coloss. I, 13) . Non dixit, Filii sui; quod si diceret, verissime diceret, quemadmodum quia saepe dixit, verissime dixit: sed ait, Filii charitatis suae. Filius ergo est etiam Spiritus sancti, si non est in illa Trinitate charitas Dei nisi Spiritus sanctus. Quod si absurdissimum est, restat ut non solus ibi sit charitas Spiritus sanctus, sed propter illa de quibus 1087 satis disserui, proprie sic vocetur: quod autem dictum est, Filii charitatis suae, nihil aliud intelligatur, quam Filii sui dilecti, quam Filii postremo substantiae suae. Charitas quippe Patris quae in natura ejus est ineffabiliter simplici, nihil est aliud quam ejus ipsa natura atque substantia, ut saepe jam diximus, et saepe iterare non piget. Ac per hoc Filius charitatis ejus nullus est alius, quam qui de substantia ejus est genitus.