Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Editionis Maffei Praefatio.
Incipit Psalmus LXIII. In Finem Psalmus David.
Incipit Psalmus LXIV. In Finem Psalmus David.
Incipit Psalmus CXIX. Canticum graduum.
Incipit Psalmus CXX. Canticum Graduum.
Incipit Psalmus CXXI. Feliciter Canticum Graduum.
Incipit Psalmus CXXIV. Feliciter Canticum Graduum.
Epistola Nuncupatoria Editionis Benedictinae Eminentissimi D. D. Caesari Estraeo S. R. E. Cardinali.
Epistola Nuncupatoria Editionis Benedictinae Eminentissimi D. D. Caesari Estraeo S. R. E. Cardinali.
Praefatio Generalis.
I. De variis Operum S. Hilarii editionibus.
III. De Hilarii Operibus quae exciderunt.
IV. Unde obscurus sit Hilarii sermo. Quid in hac editione praestitum.
§I.—De Conceptione Christi Sana Sancti Hilarii Fides Demonstratur.
I. Carnem Christi ex Mariae carne susceptam passim Hilarius docuit.
II. Spiritus sancti vocabulo quid dixerit Hilarius a censoribus suis non intellectus est.
III. Aliquot loci, in quibus Hilarius Christi carnem ex matre sumptam negare visus est, explanantur.
I Unitas hominum cum Christo ob naturam illorum ab eo assumptam.
II. Hominum cum Christo unitas ob carnem illius in Eucharistia perceptam.
III. Unitas Christi et hominum. Qui Christus nos cum Patre unum esse efficiat.
I. Praecipui Hilarii in hac causa reprehensores, ac defensores.
II. Quam multa Hilarius docuerit objecto sibi errori adversa.
III. In libris Hilarii de Trinitate multa sunt Christi indolentiae contraria.
IV. De haeresi quae Christi divinitatem passam esse asserebat.
VI. Quid Hilario sit passio seu pati, quid Christus, quid Christi natura aut virtus.
VII. Synopsis argumentorum, quibus Hilarius de passione Christi recte sensisse approbatur.
§ IV. De Morte Christi. An Hilarius, moriente Christo, Verbum a carne secessisse senserit.
II. Qui verba Hilarii de Christi derelictione fidei sint consentanea.
III. Hilarius Christum nunquam dividendum esse acerrime propugnat.
§ V. De Gloria Christi Hominumve Aliorum Post Resurectionem Singulares Locutiones Explicantur.
§ VI. De Regno Christi A Regno Dei Patris Distincto.
I. Quomodo Hilarius regnum Christi a regno Dei distinguat.
II. Hilarius a Millenariorum aliorumque eis affinium errore vindicatur.
III. In quo Hilarius situm velit regnum Dei, in quo regnum Christi.
§ VII. De Judicio Novissimo: An Aliquos Hilarius Ab Eo Excluserit.
§ IX.—An Hilarium Fugerit Rerum Spiritalium Notitia. Quid De Gratia Senserit.
Vita Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Ex Ipsius Scriptis Ac Veterum Monumentis
Vita Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Ex Ipsius Scriptis Ac Veterum Monumentis
Vita Sancti Hilarii, Auctore Hieronymo. ( Lib. de Script. eccl.
Vita Sancti Hilarii, Auctore Hieronymo. ( Lib. de Script. eccl.
Vita Sancti Hilarii A Fortunato Scripta .
Vita Sancti Hilarii A Fortunato Scripta .
Admonitio In Duos Libros Subsequentes.
Praefatio Auctoris In Librum I .
In Librum Secundum Fortunati Prologus.
Liber Secundus. De Miraculis Sancti Hilarii.
De Translatione Sancti Hilarii, Petri Damiani Sermo.
De Translatione Sancti Hilarii, Petri Damiani Sermo.
Selecta Veterum Testimonia De Sancto Hilario.
Selecta Veterum Testimonia De Sancto Hilario.
Hieronymi ex epistola VI. ad Florentium.
Ejusdem ex epistola VII, ad Laetam.
Ejusdem ex epist. XIII, ad Paulinum.
Ejusdem ex Apologia adversus Rufinum.
Ejusdem ex epist. LXXXIII, ad Magnum.
Ejusdem ex epist. LXXXIX, ad Augustinum.
Ejusdem ex epist. CXLI, ad Marcellam.
Ejusdem ex epist. CXLVII, ad Amandum.
Ejusdem praefat. in lib. VIII, Comment. in Esaiam.
Ejusdem praefat. in lib. II. Comment. ad Galatas.
Rufini de adulteratione librorum Origenis.
Augustini lib. VI de Trinit. cap.
Ejusdem lib. I, contra Julianum, c.
Et lib. II, cap. 8, n. 26, 27 et
Vincentii Lirinensis in Commonitorio.
Facundi Hermianensis lib. I, cap.
Cassiodori lib. de Instit. divin. litt. cap. 17 et 18.
Venantii Fortunati lib. I, de Vita S. Martini.
Lanfranci testimonium videsis supra col. 53, D. Fulberti Carnot. epist. ad Abbonem.
Ex Sacramentario biblioth. reg. 3865, in quo Nicaenum Symbolum sine additione filioque exstat,
Ex eodem codice regio, necnon ex ms. Missali Ratoldi et Colb. 1927 in praefatione Missae.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon.
Ex Benigniano Missali ms. necnon Noviom., Corb., Colb., Reg. etc.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon. Collecta.
Ex Pontificali Ebroicensis ecclesiae, Bened.
Notitia Litteraria In Sanctum Hilarium, Auctore Schoenemann. ( Biblioth. Pp. t. 1. p.
Notitia Litteraria In Sanctum Hilarium, Auctore Schoenemann. ( Biblioth. Pp. t. 1. p.
Syllabus Manuscriptorum, Necnon Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Emendata Sunt Sancti Hilarii Opera.
Tractatus Super Psalmos Collati Sunt Cum Mss.
Commentarius In Matthaeum Castigatus Est Ad Mss.
Libelli Duo Ad Constantium Collati Sunt Cum Mss.
Appendix.
Admonitio In Tractatum Hilarii Super Psalmos.
Admonitio In Tractatum Hilarii Super Psalmos.
Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Tractatus Super Psalmos.
Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Tractatus Super Psalmos.
Clavis Sive Introitus In Primum Psalmum.
Psalmus II. Sine titulo apud Hebraeos.
Tractatus De titulo psalmi IX.
Tractatus De titulo Psalmi XCI.
414 Prologus In Cantica Quindecim Graduum.
Psalmus CXIX. Canticum Graduum.
Psalmus CXX. Canticum graduum.
Psalmus CXXI. Canticum graduum David.
Psalmus CXXII. Canticum graduum.
Psalmus CXXIII. Canticum graduum David.
Psalmus CXXIV. Canticum graduum.
457 Psalmus CXXV. Canticum graduum.
Admonitio In Quinque Tractatus Subsequentes.
465 Psalmus CXXVI. Canticum graduum Salomonis.
Psalmus CXXVII. Canticum graduum.
483 Psalmus CXXVIII. Canticum graduum.
Psalmus CXXIX. Canticum graduum.
Psalmus CXXX. Canticum graduum.
Psalmus CXXXI. Canticum graduum.
Psalmus CXXXII. Canticum graduum.
Psalmus CXXXIII. Canticum graduum.
Monitum De Commentario In Psalmos XV, XXXI, XLI. ( Ex Biblioth. Galland.
Monitum De Commentario In Psalmos XV, XXXI, XLI. ( Ex Biblioth. Galland.
Sancti Hilarii Psalmorum XV, XXXI Et XLI Interpretatio, Quae hactenus in editis desideratur. ( Indidem.
Admonitio De Commentario In Evangelium Sancti Matthaei.
Admonitio De Commentario In Evangelium Sancti Matthaei.
Capitula Commentarii Sancti Hilarii In Evangelium Matthaei.
Capitula Commentarii Sancti Hilarii In Evangelium Matthaei.
(Scriptus Circa Annum CCCLV.)
Caput Primum. De nativitate Christi, et de Magis cum muneribus, ac de infantibus occisis.
Caput VI. De margaritis ante porcos, de pseudopropheta, de domo aedificata supra petram.
Caput X. Ubi duodecim discipulos praemittit cum doctrina.
Caput XXVIII. De adventu filii hominis venientis in majestate sua.
Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.
414 Prologus In Cantica Quindecim Graduum.
0642B
1. Tituli psalmorum.—Psalmorum tituli, ut in plurimis ostendimus, habent proprias suas significationes, rationem et argumenta scriptorum quae subjacent brevissime continentes, nosque quodam doctrinae indicio in intelligentiae semitam dirigentes: de quibus nunc non necesse est aliquid tractare. Tum enim id fieri oportet, cum psalmus unusquisque tractabitur. Cum enim sibi invicem auctoritatem praestent psalmus et titulus; debilis erit sermo, si de aliquo eorum absque altero disseretur. Nunc vero Cantica graduum attingimus, quorum et continua et aequalis inscriptio est, atque ideo significatione conveniente titulorum, sub unius expositionis judicio 0642C universorum reperietur ratio esse monstrata.
2. Inscriptio historica non excludit sensum allegoricum. —In plerisque psalmis multa secundum historiae ordinem in superscriptionibus eorum esse edita legimus: ut cum fugit David a facie filii sui Abessalon, cum mutavit vultum suum coram Abimelech, cum post Bersabee ab Nathan monetur, et in reliquis 0643A sicubi gestorum veritas ipsis psalmorum titulis continetur. Sed meminisse nos oportet, hos eosdem psalmos non idcirco omnes corporaliter intelligendos, quia his corporalium negotiorum significatio antefertur: quin potius oportet nos spiritalem intelligentiam sub hac quadam gestarum rerum commemoratione sectari: de quo non est nunc temporis dicere, sed simplicitati legentium consulentes, legentem fuit congruum commonere. Ergo ne secundum praedictos ex pluribus titulos, hi quoque graduum psalmi aliquid de historia contineant, videndum est.
3. Gradus 10, in domo Ezechiae.—In Esaiae enim libro orante Ezechia signum ei positum prorogatae salutis in gradibus est (Esai. XXXVIII, 7 et 8, 0643B sec. LXX) . Erant autem in domo ejus gradus decem, quos sol ultra temporis sui cursum lumine suo accedente conscendit, rursumque, 415 die mortis ejus, de temporis sui limite lumine decedente descendit. Sed nulla ad psalmos hujus historiae similitudo est, cum graduum ne numerus quidem ipse conveniat. Hoc tamen quod Ezechiae datum signum est, manifeste ostendit Dei lumen his, quibus ob negotiorum saecularium merita futurae vitae beatitudo impertietur, accedere; illis vero quibus sit negata, decedere.
4. Gradus 15, in templo, post hos psalmos exstructi an hic respiciantur.—Esse autem in templo gradus quindecim historia nobis locuta est, dispositosque ordines consistentium, quibus quaedam quasi dignitas 0643C in antecedentibus obtineretur: ut Levitae primum consisterent, post Israelitae, tum proselyti, et deinceps alii. Sed quid de psalmis antea scriptis ex historia posteriore praesumimus: cum si quid ex ea suscipiendum sit, suscipi ita debeat, ut psalmi historiam subsequantur? nisi tamen aliquid sit ad futuram historiam prophetatum. Sed contuentes ipsam illam templi atque altaris aedificationem, umbram esse incorrupti templi, et sanctificati speciem altaris: his quae in eodem corporaliter praefigurata sunt intelligeremus, nisi auctoritas praesumeretur ex psalmis. Psalmi autem non sui tantum temporis res enuntiant, neque in eas solum aetates conveniunt quibus scripti sunt; sed universis qui in vitam venirent Dei sermo consuluit, universae aetati ipse aptissimus ad 0643D profectum.
0644A 5. Christus verus Sacerdos ascendit in sancta sanctorum. —Erat namque illa sacerdotii lex, quam secundum legis observantiam in Evangelio Lucas sub Joannis Baptistae nativitate diligenter exposuit, neminem in sancta sanctorum ascendere, nisi qui esset princeps sacerdotum, eumdemque toto in anno uno tantum die (Levit. XVI, 17; Lucae. I, 8) . Quae omnia in similitudinem antea gesta, in uno Domino nostro expleta esse, et fides nostra, et ipse Dominus nobis in Evangelio auctor est, dicens: Non veni legem solvere, sed adimplere (Matth. V, 17) . Apostolus quoque omnem consummationem legis in Domino nostro Jesu Christo esse testatur, dicens: Finis enim legis Christus est (Rom. X, 4) . Sed et hic idem David propheta aeternum eum sacerdotem docet, dicens: 0644B Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech (Ps. CIX, 4) . Hic igitur princeps sacerdotum ingressus coelos, sedens ad dexteram Dei, orans ad Patrem 416 ut ubi ille esset et nos quoque essemus, qui et excitavit et collocavit nos in coelestibus (Joan. XVII, 24) : ille jam per prophetam monuerat quibus modis quibusque vitae operationibus ascendi posset ad sese. Sed per Esaiam ita ait: Lavamini, mundi estote, auferte nequitias ab animis vestris e conspectu oculorum meorum: desinite a malitiis vestris, discite bonum facere, exquirite judicium, eruite injuriam accipientem, judicate pupillo, et justificate viduam: et venite disputemus, dicit Dominus omnipotens (Esai. I, 16 et seqq.) . Hi sunt igitur gradus perfecti illius aeternique templi, quos princeps 0644C sacerdotum facta per sanguinem suum peccatorum nostrorum propitiatione transcendit, modo terreni ex lege sacerdotis, seu gradibus in sanctorum sancta scandentis, seu litationis hostiam pro populo offerentis.
6. Numeri XV mysterium. Psalmi 15 graduum quid doceant.—Ac de quindecim quidem gradibus et superscriptione cantici jam in exordio psalmorum, tum cum sermo de numeris et de superscriptionibus incidit, aliqua tractavimus, ex duobus scilicet numeris hebdomade et ogdoade, quorum unus ob sabbatum legis sit, alius ob accedentem ad sabbatum octavam, quae et prima est, Evangeliorum sit, hunc numerum convenire (Prolog. num. 16) . Per quae eorum canticorum quasi Legis et Evangeliorum gradibus ad 0644D coelestia nos et aeterna conscendimus: cognoscentes 0645A collocandos nos cum summo Sacerdote in coelestibus, si tamen secundum Apostolum conversatio nostra in coelis sit (Philip. III, 20) . Hos gradus canticorum quaeramus, per quos scandere ad loca quae sunt sanctorum sancta possimus. Arduus enim usque in ea et angusti itineris ascensus est. Gradus quindecim fuisse scimus in templo: psalmos quoque graduum quindecim legimus. Numerosus est hic desideratae illius sedis ascensus. Forte enim, ut in templo paulatim et per gradus singulos conscendebatur ad sancta, ita per singulos psalmorum profectus docebimur, his gradibus qui cantantur ascensis, posse nos in excelsis et sanctis et aeternis collocari.
7. Plures autem sunt, qui in his psalmis solam captivitatem populi, qua in Babylonia septuaginta 0645B annis detentus est, existiment prophetatam; sed et reditum populi 417 ejusdem cum restauratione civitatis amissae. Quibus nunc non calumniamur. Neque enim ambigitur, prophetam ea quae impietati hujus populi imminerent scire potuisse. Sed quam captivitatem populi, et cujus civitatis aedificationem Propheta commemoret, ipsi psalmi nobis auctores erunt, qui ita coeperunt.