Albert the Great, Summa Theologiae

quae gesta historialiter describuntur. De quibus dicit Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum, quod " historiae rerum semper creduntur, et numquam intelliguntur . " Sed de his quae numquam intelliguntur, non potest esse scientia: omnis enim scientia ex intelli- gibilibus accipitur, ut docet Aristoteles

in I Posteriorum: de intelligibilibus autem meliorem habemus acceptionem quam sit scientia. Cum igitur ea ex quibus accipitur theologia non sint intelligibilia, videtur quod theologia non sit scientia.

Hoc confirmatur per hoc, quod omnis scientia ex. universalibus est: gesta autem historica particularia sunt per hic et nunc determinata, ut Philosophus in I Metaphysicae dicit, quod ex multis particularibus similiter acceptis experientia fit, hoc est, experimentalis cognitio. Et ibidem post pauca dicit: " Universale artis et scientiae principium est. "

2. Secundo, Objicitur ex consideratione ejus de quo est. Est enim de trinitate personarum in una natura, et diversitate naturarum in una persona Christi, et effectibus istorum. Cum enim intellectus noster possibiliter sit, non potest accipere scientiam, nisi per propositiones primas, quas habet apud se, et a nullo accipit Doctore, quibus tamquam instrumentis de potentia ducitur ad actum, et contrarium illis nihil accipit, sicut est de quolibet affirmatio vel negatio vera, et quod nomina et voces non significant infinita, et hujusmodi quae ponit Aristoteles in IV primae philosophiae. Inter has autem est, quod una natura simplex per esse numeratur in diversis hypostasibus, et quod diversarum naturarum substantia et potentia et proprietate differentium, diversae sunt hypostases, et quod non est idem corruptibile et incorruptibile, sicut et probat Aristoteles in I de Caelo ei Mundo. Si enim potentia semper essendi in eodem subjecto sit cum potentia corrumpendi, sequitur quod idem subjectum erit, et non. erit aliquando, quod est impossibile. Ista ergo principia quae intellectus apud se habet, non permittunt quod scientia generatur in ipso vel de fide Trinitatis et unitatis, vel de fide incarnationis et passionis, vel de fide resurrectionis et ascensionis: quae potissima sunt in scientia theologiae. Ergo videtur, quod scientia theologica non sit scientia.

3. Tertio, Arguitur ex. hoc, quod tres sunt acceptionis partes, ut dicit Philosophus. Ex probabilibus enim est opinio. Ex credibilibus fides, et haec etiam innata rationibus ex probabilibus nascitur. Ex intelligibilibus autem generatur scientia. Cum ergo sacra Scriptura ex. credibilibus sit, videtur quod non sit scientia de theologicis, sed fides. Unde Augustinus in libro XIV de Trinitate : " Non quidquid sciri ab hominibus potest in rebus humanis huic scientiae tribuo, ubi plurimum supervacuae vanitatis et noxiae curiositatis est, sed illud tantummodo quo fides saluberrima, quae ad veram beatitudinem ducit, gignitur, nutritur, defenditur, roboratur . " Videtur ergo, quod de theologicis sit fides et non scientia.

4. Quarto: quia dicit Richardus de sancto Victore quod " fides est supra opinionem, et infra scientiam veritatis, " Videtur ergo, quod de credibilibus non sit scientia, sed aliquid infra scientiam.

5. Quinto: quia si scientia est, evacuat meritum fidei. Dicit enim Gregorius in homilia sua paschali, quod " fides non habet meritum, cui humana ratio praebet experimentum. " Et cum omnis scientia quae est in nobis, ex humana ratione sit, videtur quod doctrina fidei non sit scientia.

6. Sexto, Arguitur ex hoc quod dicit Boetius, et Ptolemaeus in Almagesto, in principio, quod " quaedam propter nimiam suam perfectionem perfecto intellectu intelligibilia non sunt, ut Deus, et substantiae separatae. " Sed de quibus non est perfectus intellectus, non generatur perfecta scientia. Et hoc confirmat Dionysius in libro de Divinis nominibus, dicens, quod " cum ad divina venimus, perfectam invenimus irrationabilita-

tem . " Et hoc est etiam quod dicit Philosophus in libro de Causis, quod " prima causa est super omne nomen, et super omnem rationem, et numquam sufficiunt linguae ad narrationem ejus, propter excellentiam esse ejus. " I ad Timoth, vi, 16: Lucem inhabitat inaccessibilem.

Contra hoc est, quod

1. Illud quod scitur ex primo, verius scitur quam id quod scitur ex aliquo secundorum: sed quod scitur per inspirationem, scitur ex primo: ergo verius scitur quam aliqua alia causa.

2, Adhuc, Quod scitur ex immobilibus et immobilissimis, verius scitur quam quod scitur ex mobilibus vel minus immobilibus: quod autem per revelationem scitur, ex immobilissimis scitur: ergo illa verissime scientia est.

Solutio. Ad hoc dicendum, quod theologia verissima scientia est, et quod plus est, sapientia: eo quod per altissimas causas est, quas difficile est homini scire: talia enim cognoscentem Philosophus dicit esse sapientem in primo primae philosophiae: et talem scientiam vocat sapientiam.

Ad primum ergo dicendum, quod scientia theologiae de particularibus est, non quia sit in particularibus particulariter consideratis, sed quia scientia est secundum pietatem, ut dicitur, ad Titum, i, 1 , et informans ad fidem meritorum et operum. Talis autem scientiae perfectio ultima in operibus particularibus particulariter operantibus est.

Adhuc autem: quia talis scientia magis creditur eis qui talia amant opera et faciunt, quam propter persuasionem, ut dicit Philosophus in libro IX. Ethicorum.

Adhuc arguitur: quia in particularibus proposita, plures qui secundum sensum judicant, instruit et informat ad pie- tatem: ideo in libris suis in particularibus proponitur. Unde Hieronymus in suo Prooemio galeato: " Nolo ut offendaris in Scripturis sanctis simplicitate et quasi vilitate verborum, quae vel vitio interpretum, vel de industria sic prolata sunt, ut rusticam concionem facilius instruerent, et in una eademque sententia aliter doctus, aliter sentiret indoctus . " Singulare enim potentia universale est aliquando: quia sicut in uno similiter se habet in omnibus aliis. Propter quod sequitur, si anima Petri est immortalis: ergo anima omnis hominis. Et similiter, si fides, spes et charitas in Abraham accepta est, in omnibus hominibus accepta erit. Et si revelatum a Spiritu veritatis in uno verum est, in omnibus verum erit. Propter quod particularia sacrae Scripturae potentia universalia sunt, ut ex ipsis sicut ex universalibus arguatur. Si enim semel interpositio terrae, recto diametro semel faciat eclipsim, sequitur quod semper facit. Sic igitur et hac de causa theologia in particularibus proponitur, cum tamen verissime scientia sit universalis.

Quod autem quidam hic distinguunt, quod quatuor modis dicitur universale. Praedicatione scilicet, quod de. pluribus potentia vel actu vel utroque modo praedicatur, ut homo, domus heptangula, quae forte numquam fuit, sed tamen esse potuit, ut dicit Avicenna. Et sol. qui universale est, quamvis non nisi de uno actu praedicatur. Secundo modo universale est, ut dicunt, quod exemplariter ad multa refertur, ut sigillum, et actus exemplaris Sanctorum. Tertio modo universale est significando ad multa relatum, ut mors Abel ad mortem Christi in se et in omnibus martyribus suis. Propter quod dicitur, Apocal, xiii, 8: Agnus qui occisus est ab origine mundi. Quarto

modo dicunt universale esse causando ad multa relatum, sicut prima causa universalis dicitur esse. Haec quidem bene dicta sunt, quamvis ad propositum nihil: quia scientia non est de universalibus exemplificando, vel significando, vel causando, sed praedicando tantum.

Et quod dicit Augustinus, quod talia " semper creduntur, et numquam Intelliguntur, " intelligitur de gestis humanis, In quibus non sicut in uno, sic in omnibus aliis est.

Ad id quod secundo objicitur, dicendum quod noster intellectus perficitur luminibus et elevatur: et ex lumine quidem connaturali non elevatur ad scientiam. Trinitatis et Incarnationis et resurrectionis. Ex lumine autem fluente a superiori natura, ad supermundana elevatur, quae potentia sola divina et voluntate sunt, ut dicit Chrysostomus. Et his lumine desuper fluente assentit: et certius ea scit, quam ea quae ex lumine sibi connaturali accipit.

Ad id quod tertio objicitur, dicendum quod sunt credibilia quae intelligibilia esse non possunt, sicut gesta humana, quae potentiam universalitatis non habent. Et haec non generant nisi opinionem, vel fidem, non secundum quod fides est virtus, sed secundum quod dicit Philosophus in III de Anima, opinio innata rationibus fit fides. Et sunt credibilia quae per Inductionem luminis superioris fiunt intelligibilia: et haec faciunt certissimam scientiam. Isaiae, vii, 9, secundum translationem Septuaginta interpretum: " Nisi credideritis, non intelligetis . " Et Dionysius dicit In libro de Divinis mominibus, quod " fides est lumen locans credentes in prima veritate, et primam veritatem in Ipsis immobilibus . " Et ideo sub lumine Illius accipitur quod sub lumine naturali non potest accipi. Dicit enim Boetius, quod " quid- quid potest potentia inferior, potest superior, et amplius. "

Ad quartum dicendum, quod Richardus vocat opinionem omne Id quod humana aestimatione vel ratione acceptum est: scientiam vero veritatis id solum quod in visione Dei faciem ad facie perspectum est. Et sic verum est, quod fides est media inter opinionem et scientiam veritatis. I ad Corinth, xiii, 12: Videmus nunc per speculum in aenigmate: tunc autem facie ad faciem. Sed secundum quod scientia est acceptio veritatis per certas rationes et immobiles de credibilibus fidei, potest esse et est vera scientia.

Ad quintum dicendum, quod si esset ex humana ratione, teneret objectum: nunc autem quia ex rationibus fidei est, non tenet.

Et quod dicitur, quod omnis nostra scientia est ex humana ratione, falsum est, nisi Intelligatur humanitus non divinitus accepta.

Ad sextum jam patet solutio. Perfectissima enim lumine humani intellectus non perfecte Intelliguntur, lumine autem superioris naturae vere possunt intelligi et perfecte, perfectione viae, et non patriae, nisi paucis, ut Paulo in raptu hoc concessum fuit per privilegium speciale. Job, xxxvi, 25: Omnes homines vident eum: unusquisque intuetur procul, I ad Corinth, xiii, 12: Nunc cognosco ex parte: tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum.

Ex his patet, quod credibile tribus modis se habet ad intellectum, ut dicit Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum : " Impossibiliter, ut in gestis hominum, quae semper creduntur et numquam intelliguntur. Antecedenter, ut in gestis divinis, quae non intelliguntur nisi prius credantur. Consequenter, ut in rationibus disciplinabilibus, quae mox. ut intelliguntur, statim, creduntur .