Commentarii in Joannem (in catenis) 1 Jo 1, 1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, ἄναρχός φησι κατὰ χρόνον, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, οἷον οὐκ ἄναρχος κατ' αἰτίαν

 χρόνον, τὸ ἀπαθές, τὸ ἐκ τοιούτου πατρός, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. ἦν θεὸς ὁ πατὴρ πρὸς ὃν ὁ υἱὸς ἦν καὶ θεὸς ὁ Λόγος ὁ πρὸς τὸν πατέρα ἦν καὶ ἦν ὁμοίως

 φιλοτεχνήματι, ὡς προνοῶν ἐν τῷ προνοουμένῳ. 9 Jo 1, 11 Πῶς ἦλθεν εἰς τὰ ἴδια ὁ ἀεὶ πανταχοῦ καὶ ἐν τῷ κόσμῳ παρών; ὡς ἐπιφανεὶς σαρκί, ὡς σὺν ἡμῖν σω

 Jo 1, 15 Ἦν ἀεὶ πρῶτος, αὐτὸς μὲν γὰρ φύσει θεὸς καὶ υἱὸς θεοῦ, ἐγὼ δὲ δοῦλος καὶ κῆρυξ αὐτοῦ. ἦν μὲν ἀεὶ οὗτος πρῶτος, ὀπίσω δέ μου ἔρχεται τῷ χρόνῳ

 σχήματα τιμῆς καὶ μεγάλα ῥήματα, μᾶλλον δὲ ἔνθα μὲν κέρδος ἀργυρίου μικροῦ, οὐδὲν ὁ ναὸς ἢ ὁ νόμος· ἔνθα δὲ μεγάλη σωτηρία ἀνθρώπων, ἐκεῖ ὁ πολὺς φθόν

 καὶ κατὰ μικρὸν προῆλθεν, ὥστε καὶ Μεσσίαν καὶ Χριστὸν οὐχ ὁμολογήσασα μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ πόλει καὶ πατρίδι κηρῦξαι καὶ κατάρξασθαι αὐτοῖς τῆς εἰς Χρι

 γὰρ πατὴρ οὐ κρίνει οὐδένα, παρέσχεν ἂν ὑπόνοιαν, ὅτι αὐτὸς ἐξέστη τῆς ἐξουσίας. διὰ τοῦτο δὲ τίθησι τὸ ἔδωκεν, ἵνα καὶ τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα ὁμοίως

 εἰς ἀνθρωπίνην ὑπόληψιν καὶ κρίσιν, οὐκ ἔστιν ἀληθὴς αὐτοῦ ἡ μαρτυρία. τοῦτο οὖν καὶ ὁ κύριος πρὸς τὴν ἐκείνων ὑπόληψιν δηλῶν ἔλεγεν· ἐὰν ἐγὼ μόνος, φ

 παιδαγωγηθῆναι καὶ ὠφεληθήσεσθαι. 42 Jo 6, 6 Ἢ πειράζων εἴρηται ἀντὶ τοῦ γυμνάζων αὐτὸν τοὺς λογισμοὺς αὐτοῦ διανιστῶν καὶ πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς δεσποτικ

 εἰς τὴν τοῦ πατρὸς ἡμᾶς ἀνάγων διδασκαλίαν εἰς σεαυτὸν πάλιν παραπέμπεις, εἴπερ σὺ ἑώρακας καὶ σὺ μέλλεις ἡμῖν τὴν πατρικὴν διδασκαλίαν ἀναπτύσσειν κα

 τὸ πλῆθος καὶ μέγεθος τῶν χαρισμάτων δηλῶν ποταμοὺς αὐτὰ καλεῖ. οὐδεὶς οὖν οὔτε τῶν πάλαι προφητῶν ἦν οὔτε τῶν ἤδη παρόντων μαθητῶν τηλικούτων χαρισμά

 πόλεων, ἐν αἷς καὶ συγγενεῖς εἶχεν, πορευομένους τοὺς τυπικῶς καὶ εἰκονικῶς ἑωραθέντας ἀγγέλους οὐ διανέστη πρὸς ἀναίρεσιν, ἀλλ' εἰς ἱκεσίαν μᾶλλον κα

 ἐκεῖνος γάρ, φησίν, ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ' ἀρχῆς καὶ ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστηκεν, ὅτι ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ. καὶ τίς ἐστιν ἄλλος, φησίν, τοιοῦτος, εἰ

 ἄλλο παρελήφθη ὁ πηλὸς ἢ ὅπερ εἴρηται, ἵνα λίαν παραστήσῃ, ὅτι αὐτὸς ἔπλασεν καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀπὸ πηλοῦ. ἔτι δὲ ἀπονίψασθαι κελεύει τὸν πηλόν, ἵνα μὴ τοῖς

 τινα περὶ αὐτοῦ ταπεινὰ καὶ ἀνθρώπινα, ἵνα μὴ ὁ ἀσθενὴς ἀκροατὴς καταπέσῃ ἢ ὁ κακοῦργος ἀφορμὴν λάβῃ πονηρίας, ἐπὶ τὸ ὑψηλὸν πάλιν ἀνατρέχει καί φησιν

 ἔφη πρὸς τοὺς μαθητὰς περὶ τῶν θελόντων αὐτὸν ἰδεῖν Ἑλλήνων· ὅτε ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. 74 Jo 12, 27 Τὸ μὲν τεταράχθαι παράσ

 οὐκ ἤλπιζόν τινα εἰς τοιαύτην ὅλως ἐλάσαι ἀπόνοιαν καὶ ἀχαριστίαν καὶ μιαρίαν, ὥστε τηλικαῦτα εὖ παθόντα καὶ χαρισμάτων τοιούτων ἀξιωθέντα φόνῳ καὶ πρ

 δὲ Ἰουδαῖοι τὸν βίον καταλύοντες τῷ θανάτῳ καὶ τῇ κολάσει παρεπέμποντο. διό φησιν· καὶ ὅπου ὑπάγω, ὑμεῖς οὐ δύνασθε ἐλθεῖν. ἀλλ' ἐκείνοις μὲν οὕτω φησ

 σωματικοῖς ἰδεῖν ἐπεζήτεις ὀφθαλμοῖς, ἀλλὰ πρὸς τὴν σάρκα ἀφορῶν, ἣν ἑκὼν ὑπὲρ ὑμῶν ἀνέλαβον, οὐδὲν ὑψηλὸν οὐδὲ ἄξιον τῆς ἐμῆς θεότητος συνεώρακας· ὁ

 ἤδη τῶν λόγων παύεσθαι μελλόντων. 90 Jo 15, 9-11 Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν· ποῖα ταῦτα; ὅτι καθὼς ἠγάπησέν με ὁ πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς, ὅτι ἐὰν τὰς ἐντολά

 κριτήριον ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει τὴν ἀρχὴν ἔλαβεν, ἐν ᾗ καὶ τῆς μιαιφονίας ἐπράχθη τὸ τόλμημα. ὁ ἔλεγχος δὲ οὐ διὰ λόγων, ἀλλὰ δι' αὐτῶν τῶν πραγμάτων γεγ

 υἱῷ. καὶ τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Παῦλος κηρύττων ἔλεγεν· κατὰ ἀποκάλυψιν μυστηρίου χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένου· ταύτῃ οὖν, φησίν, τῇ δόξῃ οὐ προσφάτως ἐ

 ἐν τῷ πατρί, τοῦτ' ἔστιν ὁμοούσιος. διὰ τί δὲ οὐκ εἶπεν· καθὼς σύ, πατήρ, ἐμοὶ κἀγὼ Σοί, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθέσεως; μάλιστα μὲν καὶ τοῦτό φησιν ἀλλαχοῦ

 λάβετε καὶ ἀποκτείνατε; εἶπεν λάβετε καὶ κρίνατε. ἀλλ' οὐκ ἦσαν πρὸς τὸν φόνον παρεσκευασμένοι τοῦ δεσπότου καὶ οὐκ ἐμέθυον τῷ θυμῷ καὶ τῷ φθόνῳ, ὅτι

 ἔμελλεν ἐπιδείκνυσθαι κἀκείνους αὖ διὰ ταύτης εἰς ὑψηλοτέραν ἄγων ὑπόληψιν. 114 Jo 21, 17 Ἐπειδὴ τρίτον ἠρώτησεν αὐτὸν ἰσάριθμον τῇ ἀρνήσει ποιούμενος

Commentarii in Joannem (in catenis) 1 Jo 1, 1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, ἄναρχός φησι κατὰ χρόνον, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, οἷον οὐκ ἄναρχος κατ' αἰτίαν. ὅρα πῶς ἑκατέρωθεν ὑποστηρίζει καὶ συσφίγγει τὴν ὀρθὴν δόξαν περὶ τοῦ υἱοῦ. εἶτα ἐπειδὴ τὸν υἱὸν Λόγον καὶ <αὖθις> Λόγον εἶπεν, τὸν δὲ πατέρα θεόν, ἵνα <μὴ> μείζονα τὸν πατέρα ὑπολαβὼν κατ' οὐσίαν τοῦ υἱοῦ <τοῦ ὀρθοῦ> ἐκπέσῃς, ἅμα τοῦ εἰπεῖν αὐτὸν θεὸν εὐθέως συνάψας καὶ τὸν υἱὸν ἀνεκήρυξεν θεόν. τί οὖν ὁ πατὴρ οὐκ ἐν ἀρχῇ ἦν καὶ πῶς οὐχί; εἰ γὰρ ὁ ἐν ἀρχῇ υἱὸς πρὸς τὸν θεὸν καὶ πατέρα ἦν, πῶς οὐκ ἂν εἴη καὶ αὐτὸς ἐν ἀρχῇ, τοῦτ' ἔστιν ἄχρονος καὶ ἄναρχος; ὁρᾷς πῶς ἐκ τοῦ ἄναρχον ἤτοι ἄχρονον εἶναι τὸν υἱὸν μανθάνομεν ὁμοίως ἄχρονον εἶναι καὶ τὸν πατέρα. ἀλλὰ μή ποτέ φησιν, εἰ καὶ ἐν ἀρχῇ ἦν καὶ εἰ ἄναρχος ὁ υἱὸς καὶ εἰ πρὸς τὸν πατέρα ἦν, ἀλλ' οὔπω δῆλον ἐκ τούτων ὁ ἄχρονος καὶ συνάναρχος καὶ ὁ πατήρ· οὐδὲν γὰρ κωλύει καὶ ἐν ἀρχῇ εἶναι τὸν υἱὸν καὶ πρὸς τὸν πατέρα εἶναι, ἀλλὰ μὴ ἐν ἀρχῇ αὐτὸν εἶναι πρὸς τὸν πατέρα, μὴ γένοιτο, φησίν· οὗτος γάρ, φησίν, ὁ Λόγος ὁ ἐν ἀρχῇ ὢν καὶ ἐν ἀρχῇ ἦν πρὸς τὸν πατέρα, ὥστε ἐκ τοῦ ἄχρονον εἶναι τὸν υἱὸν ἄχρονον καὶ συνάναρχον διδασκόμεθα καὶ τὸν πατέρα <ὡς> καλῶς ἔλεγεν ὁ δεσπότης. 2 Jo 1, 1-2 Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν θεόν. ἐπεστραμμένος ἦν καὶ νεύων ἀεὶ πρὸς τὴν πατρικὴν αἰτίαν, φησίν· εἰ γὰρ καὶ γεγέννηται ἐξ αὐτοῦ, ἀλλ' οὐ διέστη αὐτοῦ. σκόπει δὲ θεολογίαν ὑψηλὴν καὶ ἀπηρτισμένην. εἶπεν ἐν ἀρχῇ, ἐδήλωσεν τὸ ἄχρονον, εἶπεν ὁ Λόγος, παρέστησεν τὸ ἀπαθὲς τῆς γεννήσεως καὶ ὅτι, ὥσπερ διὰ τοῦ λόγου τοῦ παρ' ἡμῖν τὰ ὑπ' αὐτῷ δηλοῦται καὶ γινώ σκεται, οὕτω καὶ διὰ τοῦ Λόγου τοῦ ὑπὲρ νοῦν τὸν πατέρα ἐπιγινώσκομεν· ὁ γὰρ ἑωρακὼς τὸν υἱόν, ἑώρακεν τὸν πατέρα καὶ οὐδεὶς δύναται ἐπιγνῶναι τὸν πατέρα, εἰ μὴ ᾧ ἂν ὁ υἱὸς ἀποκαλύψῃ. καλῶς οὖν φησιν· ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, εἶτα ἵνα μὴ νομίσῃς ἰδίαν ἀρχὴν ἀπεσχισμένην τῆς πατρικῆς ὑπάρχειν τὸν Λόγον, εὐθέως ἐπάγει· καὶ ὁ Λόγος ὁ ἄχρονος, ὁ ἀπαθὴς τὴν γέννησιν, πρὸς τὸν θεὸν ἦν. αὐτὸν αἰτίαν ἔχει, πρὸς αὐτὸν ἐπέστραπται. εἶτα πάλιν ἵνα μὴ νομίσῃς, ὅτι ἦν μὲν ἐν ἀρχῇ, ὕστερον δὲ τὸν πατέρα προσείληφεν εἰς αἰτίαν, ἐπάγει· οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν θεόν. οὗτος, φησίν, ὁ ἐν ἀρχῇ, ὁ ἄχρονος ὢν καὶ ἐν ἀρχῇ καὶ ἀχρόνως αἰτίαν εἶχεν τὸν πατέρα. καὶ οὔτε τὸ εἶναι τοῦ υἱοῦ πρεσβύτερον τοῦ ἐκ τοῦ πατρὸς αὐτὸν εἶναι καὶ πρὸς αὐτὸν εἶναι, οὔτε ὁ πατὴρ πρεσβύτερος ἢ τοῦ υἱοῦ ἢ τοῦ ἐξ αὐτοῦ γεγεννῆσθαι τὸν υἱόν, τοῦτ' ἔστιν οὔτε τῆς ὑπάρξεως τοῦ Λόγου οὔτε τῆς ἀπαθοῦς αὐτοῦ γεννήσεως. διὰ τῶν τοιούτων τοῦ πνεύματος λόγων πολλὰ στόματα προαποράπτων τῶν αἱρετικῶν, διὰ μὲν τοῦ ἐν ἀρχῇ Ἀρειανοὺς καὶ Μάρκελλον καὶ Φωτεινὸν καὶ μυρίας ἄλλας αἰσχύνων αἱρέσεις, διὰ δὲ τοῦ ὁ Λόγος τοὺς πάθος τι τῇ γεννήσει τολμῶντας προσάπτειν, διὰ δὲ τοῦ καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν θεὸν Μαρκίωνά τε καὶ τοὺς ὅΣοι ἑτέραν ἀρχὴν καὶ ἀντίθεον τῷ τοῦ νόμου δοτῆρι καὶ πατρὶ τὸν υἱὸν εἰπεῖν ἠφρονήσαντο, διὰ δὲ τοῦ οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν πατέρα τούς τε προειρημένους Ἀρειανοὺς καὶ τὰς ἐξ αὐτῶν ὕστερον ὥσπερ ἀπὸ σαπροῦ δένδρου κατατμηθείσας παραφυάδας, τοὺς ἐκεῖθεν ἀποσχισθέντας οἷον θεὸν μὲν ἀεὶ εἶναι τὸν πατέρα, οὐκ ἀεὶ δὲ πατέρα, ἀλλ' ἐπιγενέσθαι ἐτερατεύσαντο· εἰ γὰρ ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος πρὸς τὸν θεόν, πότε ἦν, ὅτε οὐκ ἦν πατὴρ ὁ θεός, τῆς ἀρχῆς μηδὲν πρὸ αὐτῆς μηδ' ἀναπλάσαι συγχωρούσης; διὰ τούτων πᾶσαν τὴν τοιαύτην βλασφημίαν ἐπιρραπίζων καὶ τὸ ἄχρονον καὶ ἀπαθὲς καὶ πρὸς τὸν πατέρα ἀδιάστατον καὶ συναΐδιον ὑπογράφων καὶ ὅτι ἅμα τέ ἐστι Λόγος καὶ ἅμα υἱὸς καὶ ὅτι ἅμα τέ ἐστι θεὸς ὁ θεὸς καὶ πατήρ, ταῦτα καλῶς καὶ πανσόφως διατάσσων τε καὶ ἀναπλῶν ἐν μέσῳ πως ἐνεφθέγξατο καὶ τὸ ἐκ τούτων συναγόμενον καὶ θεὸς ἦν, φησίν, ὁ Λόγος ὥσπερ καὶ ὁ πατήρ· τοῦτο γὰρ εἴρητο περὶ τοῦ πατρός. θεὸς ἦν οὐχ ἁπλῶς ἔχων τὴν κλῆσιν, ἀλλ' οἷον ἐννοεῖν ἀπαιτεῖ τὰ προειρημένα περὶ αὐτοῦ, τὸ ἄναρχον κατὰ