In Librum De Fuga Saeculi Admonitio.

Hic liber diversas inter Ambrosiana opera sedes occupavit. Etenim in mss. atque in edit. antiquissimis proximum post libros de Isaac, et de Bono mortis locum obtinet. Cum autem Erasmo libuisset omnia Ambrosii monumenta in certas classes distribuere, illum cum superiori tractatu de Bono mortis in ethicorum ordinem post libros de Officiis ac de Virginibus coegit, in quo eum postea Costerius, et Gillotius imitati sunt. Postremo qui Romanae praeerant editioni hunc ipsum librum nihil aliud esse rati, quam mysticam expositionem loci Geneseos, ubi Rebecca filium suum Jacob ut in Mesopotamiam fugiat, suadet (Cap. XXVII, 43) ; eumdem post commentationem de Jacob, et Vita beata transtulere. Sed illi quidem non idoneo tibicine innixi. Enim vero etsi haud semel illam Jacobi fugam memoret S. Antistes, numquam tamen illi fuit consilium enarrationem in eum Scripturae locum elucubrare: nec aliter hujusce patriarchae exemplo utitur, atque aliorum quorumdam praestantium virorum, quos eo proponit, ut efficacius ad aeternum mundo nuntium remittendum stimularet. Quocirca hoc libro attentiori examine discusso pristinum ei locum restituimus; idque eo lubentius, quod is tantummodo disputationi de Jacob, et Vita beata quam in Rom. editione sequebatur, praeponendus sit: qua ex mutatione nihil oboriri potest confusionis. Atqui ad id non sola nos impulit manuscriptorum veterumque editionum auctoritas: sed multo magis quae illum cum superioribus tractatibus conjungit, materiae cognatio. Quidni etiam ipsiusmet Ambrosii testimonium? Cum enim in ipso libri limine ita loquitur: Frequens nobis est de effugiendo saeculo isto sermo, minime dubitamus eum tacite quodammodo indicare tractatus de Abraham, de Isaac et Anima, ac de Bono mortis; quippe qui auditores sive lectores suos instantius ad saeculi ejusque vanitatum fugam in his omnibus adhortetur, ac praecipue in hoc ultimo, ubi in ea re tria capita quemadmodum a nobis in superioribus admonitionibus observatum est, consumuntur.

Hoc ipsum tota istius libelli demonstrat constitutio. Superius enim a nobis ostensum est S. Praesulem in concionibus ac tractatibus suis Catechumenos competentes quam diligentissime omnibus Christianae vitae praeceptionibus imbuisse: at illud praecipua quadam cura inculcasse, quantopere ad fugiendas saeculi vanitates obstringerentur. Verum his angustiis non claudebatur ejus sollicitudo. Rebatur siquidem id vel maxime sui esse officii, ut eos post susceptum baptisma in doctrina quam se docente jam didicerant, confirmaret. Quapropter ab ipso hujus scriptionis exordio ostendit (Cap. 1, n. 1 et seq.) quam sit humanae fragilitati atque cupiditati proclive sensim in mundanas ineptias relabi: quam autem arduum in sancto proposito perseverare; atque adeo ipsis ut indefesso cursu vanitates fugiant, ac supra illas positi ad perfectionem indesinenter contendant, manibus pedibusque adnitendum. Nihil aliud (Cap. 2, 3, et init. 4) in veteri lege per sex illas refugii civitates quae reis homicidii non voluntarii patebant, significatum probat: qua in re diutius quam privatim in alia ulla insistit. Deinde in quo haec fuga posita sit, declarat (Cap. 4, num. 17) ; quamque illis eadem gloriosa, utilis, ac necessaria sit, propositis Patriarcharum, Prophetarum, Apostoli, atque etiam ipsius Christi Domini exemplis evincit (Cap. 4, num. 19 et 20) , sed ipsam celerem esse oportere (Cap. 6, num. 32) . Docet (Ibid.) ejus stadium ac metam summum atque incommutabile bonum esse, hoc est, Deum ipsum; proindeque nullo alio stimulo (Cap. 7, num. 37 et seq.) illos acrius excitari debere ad evadendum e mundo, ubi divino permissu hactenus peccatum et malitia perseverant, et unde ipsemet Christus ista exstirpare noluit, quamquam eorum auctorem diabolum condemnaverit.

Verum cum ei a novis illis Christianis objici posset quibusdam vinculis sese constringi, per quae sibi ex mundo profugere haud quaquam liceret; ipsis aperit (Cap. 8, num. 45 et seq.) qua ratione mundum corpore non deserentes inde animo possent evolare, Deo unice adhaerere, observare ejus praecepta, et occasionem ulterius in via virtutis progrediendi nullam non arripere. Ad extremum huic disputationi coronidem ponit vehementissime juxta ac facundissime exhortando (Cap. 9, num. 51 et seq.) , ne cum saeculo cui semel in baptismate ut suas sibi res haberet solemni divortio edixerant, ullam in posterum inirent societatem, persuasi nimirum in se non jam veterem hominem apparere debere, sed novam illam vitam quam in genitali fonte ubi Christo commortui simul etiam 0569 cum ipso revixerant, accepissent. Porro si Ambrosium ad homines baptismo recens initiatos sermonem habere ex operis epilogo constat, idem non minus tum ex ejus exordio (Cap. 1, 7, 8) , tum ex medio manifestum est. Atqui istuc ipsum non secus ac reliquae ejusdem commentationis partes luce meridiana clarius ostendunt illam e concionibus vel potius e concione una constare, quam dubio procul festis paschalibus circiter annum 387, quo superiores libros compositos fuisse observavimus, pronuntiavit. Utrum autem huic eidem libello titulus ab Ambrosio inditus sit de Fuga saeculi, id sane Augustini a quo ita laudatur (Lib. II, cont. Julian. Pelag., c. 8; et lib. IV cont. duas Epist. Pel., cap. 11) , in controversia poni non sinit auctoritas. Non dissimulandum tamen in manuscriptis aliquot inscriptum legi de Esau et Fuga saeculi. Sed quid occasionem additioni dederit, prorsus non videmus. Standum itaque jam receptae inscriptioni.

Etsi Philonis libro de Profugis argumentum Agar fugitiva praebuerit, ejus tamen subsidio S. Antistes utiliter aliquot locis usus est, ut puta ubi de patriarchis Jacob et Joseph (Cap. 4 et 8) . deque sex refugii civitatibus disserit (Cap. 2 et al.) . Hic autem duo haud indigna quae observentur, animadvertes; alterum quidem quod jam a nobis est annotatum, nempe Ambrosium quidquid a Judaeo illo mutuabatur, illud in usus christianos convertere, ac variis rationibus testimoniisque ex novo Testamento petitis confirmare: alterum vero causam cur idem Praesul tam libenter e Philonis commentationibus hauriret, istam esse, quod videlicet complura illius doctrinae capita ad Christianae religionis placita facili negotio redigi possent; cujus sane rei clarissimum exemplum quae in hoc libro (Cap. 2 et 3) de Verbo divino disputantur, suppeditant.

 

 

0569B